Poliflw

De resultaten van het Utrechts experiment met bijstand zijn bekend. Wat werkt beter, strakke controle en sancties, of loslaten in vertrouwen? Raadslid Liselot Jansen vertelt hoe het zit.

Sinds de komst van de Participatiewet in 2015 werd er een strak regime gevoerd om uitkeringsgerechtigden aan het werk te krijgen. Verplicht een tegenprestatie leveren, verplicht een flink aantal sollicitatiebrieven schrijven per week en meer maatregelen die volgens GroenLinks ontmoedigend en demotiverend werken.  

Experiment Verschillende steden zagen niets in deze manier van omgaan met mensen en besloten zich aan te melden voor een experiment met regelarme bijstand. Ondanks het feit dat het kabinet in eerste instantie niets zag in het experiment, is het mede dankzij een motie van toenmalig Tweede Kamerlid Linda Voortman toch gelukt om goedkeuring voor het onderzoek te krijgen, zij het met enkele beperkingen.  

Weten wat werkt In o.a. Utrecht, Tilburg en Wageningen is in de afgelopen jaren onderzocht welke methode het beste werkt om bijstandsgerechtigden aan een baan te helpen. De resultaten van het Utrechtse experiment ‘Weten wat werkt’ zijn pas verschenen.

In de uitkomsten hiervan zijn de verschillen klein (mensen zijn immers allemaal verschillend dus de benadering ook) maar groot genoeg om het niet bij het oude te laten. Bij de groep waar de ‘oude’ methode van de Participatiewet gehanteerd werd, waren de resultaten het slechtst. In de drie experimentele groepen is het wel degelijk gelukt om mensen een stap dichter bij de arbeidsmarkt te brengen.

Aandacht werkt

Volgens Utrechts wethouder Linda Voortman moet het Rijk, zeker nu de bijstandsaanvragen groeien door de huidige Coronacrisis, investeren in mensen om hen te begeleiden naar werk. Dat is ook wat wij in de gemeente Renkum doen. Wethouder Joa Maouche gebruikt het principe ‘Aandacht werkt’. Er wordt met iedereen een persoonlijke afspraak gemaakt en samen gekeken naar de mogelijkheden. Wie is de mens achter de bijstandsgerechtigde, waar liggen zijn of haar drijfveren en talenten?  

Deze insteek heeft zijn werking bewezen, de uitstroom uit de bijstand is in onze gemeente een stuk hoger dan het landelijk gemiddelde.

Tijd voor verandering van de Participatiewet

Vertrouwen, aandacht en minder regelgeving maakt creatiever, motiveert en stimuleert. En het allerbelangrijkste is dat mensen er gelukkiger van worden, dat is waar wij de nadruk op leggen in ons verkiezingsprogramma “Gelukkig in Renkum”.

Het is voor ons wel duidelijk, de huidige Participatiewet werkt niet. In maart 2021 kunnen we kiezen voor een echt andere koers, met een ander mensbeeld en een andere aanpak. Want het is tijd voor verandering.

Vandaag presenteerde de Universiteit Utrecht onderzoeksresultaten waaruit blijkt dat mensen in de bijstand sneller werk vinden als zij meer vertrouwen en vrijheid krijgen. GroenLinks wethouder Linda Voortman wil deze resultaten gebruiken in de dienstverlening van Utrecht en mensen vaker de ruimte geven voor eigen regie. Zij vraagt het Rijk nu om meer geld en soepelere regelgeving voor gemeentes.

GroenLinks raadslid Julia Kleinrensink reageert verheugd: “Super dat dit onderzoek laat zien hoe belangrijk eigen regie, vertrouwen en persoonlijke begeleiding is. En dat Utrecht door wil pakken op deze positieve resultaten. Het onderzoek laat precies zien dat er verschillende aanpakken kunnen werken. En dat we dus moeten kijken wat past bij een persoon.”

Aan het onderzoek deden 752 Utrechters met een bijstandsuitkering mee. Zij werden ingedeeld in vier groepen. Drie groepen kregen een nieuwe aanpak: in groep 'Zelf in actie' konden mensen zelf kiezen of ze hulp wilden, groep 'Met extra hulp in actie' kreeg extra begeleiding en groep 'Werken loont' mocht meer bijverdienen. De vierde groep 'Meten wat werkt' kreeg de huidige aanpak, om te vergelijken. Uit de resultaten blijkt nu dat de nieuwe aanpakken een positief effect hebben op aan het werk gaan. Meer eigen regie vergroot de kans op een vast contract en extra begeleiding werkt vooral goed bij mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Zij krijgen meer vertrouwen in eigen kunnen bij het vinden van werk.

Het onderzoek laat ook zien dat voor verschillende werkzoekenden een andere aanpak kan werken. Wethouder Voortman wil daarom nog meer experimenteren om te kijken wat voor welke groepen het beste werkt. Zij vraagt het Rijk om soepelere regelgeving om dit mogelijk te maken. Daarnaast gaat ze met het Rijk in gesprek over meer geld voor werkmatchers, die werkzoekenden begeleiden.

Wat zou een kansrijke aanpak zijn om mensen met een arbeidshandicap of langdurig werklozen aan werk te helpen? Daarover komt GroenLinks Tweede Kamerlid Linda Voortman op maandag 19 maart 2018 om 20.00 uur praten in het Campagnehuis van GroenLinks Rijswijk aan de Herenstraat 103. Iedereen is welkom. De toegang is gratis. De lijstrekker van GroenLinks Rijswijk, Marloes Borsboom-Turabaz, zal deelnemen aan het debat.

Let op: deze thema-avond is eerder aangekondigd, maar kon toen niet doorgaan. Dit is een nieuwe datum.

Gedurende vele jaren boden sociale werkvoorzieningen in ons land een vangnet voor mensen, die als gevolg van een lichamelijke of psychische handicap, of andere omstandigheden niet aan een baan konden komen. Daar is drie jaar geleden verandering in gekomen. Op 1 januari 2015 is de Participatiewet, die een aantal voordien bestaande wetten vervangt, ingevoerd. Op grond hiervan moeten onder meer de sociale werkvoorzieningen, zoals in Rijswijk de DSW, worden opgeheven, afgebouwd of getransformeerd.

Het doel van de Participatiewet is om iedereen met en zonder arbeidsbeperking aan de slag te krijgen. Het liefst bij een gewone werkgever. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de wet ligt bij de gemeenten. In veel gemeenten zijn initiatieven genomen om banenafspraken met bedrijven en instellingen vast te leggen. Ook zetten gemeenten soms lokale instrumenten en middelen in zoals een gesubsidieerde baan voor mensen die lang in de bijstand zitten. Maar het levert tot op heden nog niet het gewenste effect op.

Het kabinet heeft afgelopen jaar laten onderzoeken hoe cliënten, cliëntenraden, werkgevers en gemeenten de Participatiewet ervaren: dat blijkt niet mee te vallen. Niet alle gemeenten benutten bijvoorbeeld de mogelijkheden tot het bieden van beschut werk maximaal, omdat er te weinig geld voor is. En voor de helft van de bijstandsontvangers blijkt de afstand tot de arbeidsmarkt te groot te zijn.

De Participatiewet ging gepaard met forse bezuinigingen. Ook dit heeft niet bijgedragen aan een succesvolle aanpak. Daarom heeft GroenLinks tegen de invoering van de Participatiewet gestemd. GroenLinks vindt dat gemeenten meer geld en beleidsvrijheid moeten krijgen om mensen aan werk te helpen. GroenLinks Tweede Kamerlid Linda Voortman: “Het wantrouwen tegenover werklozen en het strenge regime van de huidige wetgeving helpen mensen niet aan werk.” Tijd om dit om te zetten in een aanpak die vertrouwen biedt.