Het is hét onderwerp van deze Gemeenteraadsverkiezingen. De landelijke kopstukken debatteren erover, maar ook in de lokale campagne staat het thema bovenaan. Wat voor type huizen willen we: sociaal, middenhuur of gezinshuizen? Links – Pvda, SP, GroenLinks - kondigde een initiatiefwet aan om het aantal sociale huurwoningen op peil te houden. Een goede idee, maar slechts een half antwoord op de vraag: wat voor stad wil je zijn? Wat voor samenleving creëren we?
ChristenUnie Utrecht streeft naar een ongedeelde stad en daar horen naast een diversiteit aan (nieuwe) woningen, ook maatschappelijke voorzieningen bij. Smeed het ijzer als het heet is; dit punt mag niet ontbreken in de nieuwe college-akkoorden.
Er is nu al een razend tekort aan de maatschappelijke voorzieningen in Utrecht. Alleen al dit jaar kwam de ChristenUnie met een reddingsplan voor Villa Vrede, een dagopvang voor ongedocumenteerden. Er is een groot tekort aan gemeentelijk vastgoed met een ‘maatschappelijke bestemming’. Ook de Voedselbank kwam zeer recent in de problemen. Zij kregen een concepthuurcontract van de gemeente onder ogen: voor een oud schoolgebouw mogen ze liefst 72.000 euro per jaar bijeen zien te krijgen. Een andere, goedkopere locatie in de buurt had de gemeente niet. Een motie was nodig bij de bouw van minimaal 6000 woningen binnen onze stadsgrenzen de summiere 400 m2 voor maatschappelijk vastgoed, op te rekken naar 1200 m2, de officiële richtlijn.
Het verbaast de ChristenUnie dat het letterlijk creëren van ruimte voor maatschappelijke initiatieven, nauwelijks politieke aandacht heeft. Voorzieningen die juist bijdragen aan sociale cohesie in onze samenleving, die een verbinding vormen tussen de stedelijke happy few en de bewoners van sociale huur. Die ontmoetingen vinden immers niet plaats in het hippe duurzame koffietentje in de Binnenstad, maar worden gestimuleerd door maatschappelijke initiatieven die wonen en zorg combineren of sociale initiatieven die opkomen voor kwetsbare groepen. In de buurt! Enkele maanden geleden stuurde de gemeente nog een inventarisatie rond van zo’n 130 van dit soort initiatieven op zoek naar ruimte. Een blik op de lijst laat zien dat juist deze organisaties zorgen voor verbinding en samenhang in de buurt. Een dansschool en sociëteit, een (interculturele) kerk, een soos, een studentenvereniging en een buurtsportlocatie.
Het verbaast de ChristenUnie dat ondanks het huidig tekort (in 13 van de 32 buurten, aldus gemeentelijke cijfers) er geen stevige verankering is van maatschappelijk vastgoed in nieuwbouwplannen. Hadden we jaren geleden al niet onze les getrokken, toen bleek dat er in de grootste Vinex-wijk van Nederland, Leidsche Rijn (35.000 woningen), geen ruimte was ingetekend voor een kerk?
Het zal uiteindelijk een geldkwestie zijn. Maatschappelijk vastgoed levert minder centen op, de markt zal dit niet uit zichzelf oppakken. Dus is het een expliciete taak van de gemeente bij het verkopen van grond deze onderhandeling aan te gaan, in het belang van de ongedeelde stad. Kwaliteit van de stad zit toch niet enkel in het cement in de voegen, maar juist in de samenhang tussen mensen en de plekken waar zij bijeenkomen.
Laat het thema wonen aan de onderhandelingstafel straks niet versmallen naar voor wie we wat bouwen, maar gaan over de sociale samenhang die onze steden bijeen houdt. Per definitie gaat het dan om extra, maatschappelijke voorzieningen die we nodig hebben. In de toekomstige Raadsperiode moet in alle bestemmingsplannen de kwestie dringend en dwingend op de agenda komen. Investeren in maatschappelijk vastgoed doen we niet voor niets; die maatschappelijk winst gaat jaren mee.
Maarten van Ooijen (Mens&Samenleving) en Jolande Uringa (Stad&Ruimte), Raadsleden ChristenUnie Utrecht