Poliflw

D66 en GroenLinks in de Arnhemse gemeenteraad namen het initiatief om te voorkomen dat de gemeente zelf financiële problemen van inwoners groter maakt. Samen met PvdA, Partij voor de Dieren, DENK, SP en VVD dienden de partijen een motie in, die ervoor moet zorgen dat inwoners, waarbij door de gemeente beslag is gelegd op loon of uitkering, altijd minimaal 95% van de bijstandsnorm overhouden. Ook moet de motie ervoor zorgen dat boetes en andere verhogingen van de vordering bij betalingsachterstanden door de gemeente niet worden opgelegd ingeval van financiële problemen. Voorwaarde hiervoor is wel dat de inwoner schuldhulpverlening accepteert.  

Schulden niet nog erger maken

De overheid is bij schulden vaak de voornaamste schuldeiser. Tegelijkertijd heeft de gemeente ook een verantwoordelijkheid om mensen met schulden te ondersteunen. Dan helpt het niet mee als diezelfde gemeente ook boetes en andere verhogingen oplegt bij betalingsachterstanden. Raadslid Marie José Navis: “Door schulden moet je vaak de eindjes aan elkaar knopen en dat levert veel stress op. Het aanbieden van kwijtschelding van boetestapeling in ruil voor hulp zou hierin helpen, zodat inwoners met schulden hun rekeningen wel kunnen blijven betalen en mee kunnen blijven doen in de samenleving.”

Genoeg overhouden om van te leven

Ook in de Tweede Kamer is de afgelopen weken veel gesproken over schuldenproblemen en de rol van de overheid daarbij. Staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gaf aan gemeentes te willen oproepen altijd ten minste 95% van de bijstandsnorm als “beslagvrije voet” te hanteren: het deel van het inkomen dat bij beslaglegging over blijft voor vaste lasten en om van te leven. Raadslid Mattijs Loor: “Rondkomen op bijstandsniveau is al niet eenvoudig. De gemeente Arnhem hanteert op dit moment een minimum van 90% van het bijstandsniveau. Wat ons betreft is dat te weinig. Wij willen dat zo snel mogelijk gehoor wordt gegeven aan de oproep van de staatssecretaris en mensen ten minste 95% van de bijstandsnorm overhouden.

Andere schuldeisers

Bij veel Arnhemmers met schulden of betalingsachterstanden is de gemeente niet de enige schuldeiser. GroenLinks, D66, PvdA, Partij voor de Dieren, DENK, SP en VVD roepen in hun motie daarom het college van B&W ook op het gesprek aan te gaan met andere grote schuldeisers. Het sturen van aanmaningen in eenvoudig Nederlands, het tijdig aanbieden van betalingsregelingen en persoonlijk contact zoeken met schuldenaars kunnen goed werken om veel financiële problemen te voorkomen. De belastingdienst, het Centraal Justitieel Incassobureau, zorgverzekeraars en energieleveranciers zouden met deze simpele maatregelen kunnen helpen financiële problemen van Arnhemmers te voorkomen.

Ruime meerderheid voor

Deze motie, ingediend op 6 maart 2019, kwam op woensdag 3 juli 2019 eindelijk aan de orde in de gemeenteraad. De raad stemde unaniem voor. “De behandeling liet lang op zich wachten. Tijd die veel mensen met schulden niet hebben”, constateert indiener Mattijs Loor. “Laten we hopen dat het voorstel voortvarend uitgevoerd wordt.” Het voorstel naar Arnhems voorbeeld werd eerder al in buurgemeente Lingewaard en in Utrecht aangenomen.

 

Documenten Motie ‘Meer schulden voorkomen’

D66 en GroenLinks in de Arnhemse gemeenteraad nemen het initiatief om te voorkomen dat de gemeente zelf financiële problemen van inwoners groter maakt. Samen met PvdA, Partij voor de Dieren, DENK, SP en VVD dienen de partijen een motie in, die ervoor moet zorgen dat inwoners waarbij door de gemeente beslag is gelegd op loon of uitkering altijd minimaal 95% van de bijstandsnorm overhouden. Ook moet de motie ervoor zorgen dat boetes en andere verhogingen van de vordering bij betalingsachterstanden door de gemeente niet worden opgelegd ingeval van financiële problemen. Voorwaarde hiervoor is wel dat de inwoner schuldhulpverlening accepteert.

Schulden niet nog erger maken

De overheid is bij schulden vaak de voornaamste schuldeiser. Tegelijkertijd heeft de gemeente ook een verantwoordelijkheid om mensen met schulden te ondersteunen. Dan helpt het niet mee als diezelfde gemeente ook boetes en andere verhogingen oplegt bij betalingsachterstanden. Raadslid Marie José Navis: “Door schulden moet je vaak de eindjes aan elkaar knopen en dat levert veel stress op. Het aanbieden van kwijtschelding van boetestapeling in ruil voor hulp zou hierin helpen, zodat inwoners met schulden hun rekeningen wel kunnen blijven betalen en mee kunnen blijven doen in de samenleving.”

Genoeg overhouden om van te leven

Ook in de Tweede Kamer is de afgelopen weken veel gesproken over schuldenproblemen en de rol van de overheid daarbij. Staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gaf aan gemeentes te willen oproepen altijd ten minste 95% van de bijstandsnorm als “beslagvrije voet” te hanteren: het deel van het inkomen dat bij beslaglegging over blijft voor vaste lasten en om van te leven. Raadslid Mattijs Loor: “Rondkomen op bijstandsniveau is al niet eenvoudig. De gemeente Arnhem hanteert op dit moment een minimum van 90% van het bijstandsniveau. Wat ons betreft is dat te weinig. Wij willen dat zo snel mogelijk gehoor wordt gegeven aan de oproep van de staatssecretaris en mensen ten minste 95% van de bijstandsnorm overhouden.

Andere schuldeisers

Bij veel Arnhemmers met schulden of betalingsachterstanden is de gemeente niet de enige schuldeiser. GroenLinks, D66, PvdA, Partij voor de Dieren, DENK, SP en VVD roepen in hun motie daarom het college van B&W ook op het gesprek aan te gaan met andere grote schuldeisers. Het sturen van aanmaningen in eenvoudig Nederlands, het tijdig aanbieden van betalingsregelingen en persoonlijk contact zoeken met schuldenaars kunnen goed werken om veel financiële problemen te voorkomen. De belastingdienst, het Centraal Justitieel Incassobureau, zorgverzekeraars en energieleveranciers zouden met deze simpele maatregelen kunnen helpen financiële problemen van Arnhemmers te voorkomen.

Documenten Motie ‘Meer schulden voorkomen’

Enkele duizenden Arnhemmers zijn afhankelijk van een uitkering van de gemeente. Arnhem scoort hierin ieder jaar relatief hoog. Onbekend is echter hoeveel mensen er jaarlijks bij komen, en hoeveel er weer naar betaald werk geholpen worden. D66 raadslid Mattijs Loor vraagt het college dit jaarlijks bekend te maken. “Zonder deze informatie kan de raad niet oordelen over de effectiviteit van het beleid.”

“Gedurende de crisis is het aantal bijstandsgerechtigden gegroeid, maar nu de arbeidsmarkt aantrekt zouden meer mensen – met de juiste hulp van de gemeente – een betaalde baan moeten kunnen vinden,” aldus Loor. “Naast dat we mensen moeten helpen vanuit de bijstand aan het werk te gaan, moeten we ook voorkomen dat onnodig veel mensen instromen in de bijstand. We hebben op dit moment onvoldoende zicht op of de Arnhemse aanpak werkt.”

De bijstandsuitkeringen worden betaald door de gemeente. Het budget dat de gemeente daarvoor uit Den Haag ontvangt, is lager dan de kosten die worden gemaakt. Op het moment dat minder mensen in Arnhem afhankelijk zijn van bijstand, hebben deze mensen een prettiger leven én maakt de gemeente minder kosten. Loor: “Het geld dat zo bespaard wordt, kan worden ingezet om weer meer mensen richting betaald werk te begeleiden.”

Een strenge en harde aanpak van uitkeringsgerechtigden leidt eerder tot meer dan tot minder fraude. Dat concludeert rechtssocioloog Marc Hertogh na onderzoek. Reden voor D66 raadslid Mattijs Loor om het college van B&W te vragen naar de Arnhemse situatie: “De bedoeling is steun en stimulering voor mensen om zo snel mogelijk weer op eigen benen te staan. Dit onderzoek bevestigt dat vertrouwen daarbij beter werkt dan wantrouwen. Wat betekent dat voor hoe we hier in Arnhem mee omgaan?”

Uit het onderzoek blijkt dat de meeste mensen zich keurig aan de regels houden. Toch worden zij door de overheid continu behandeld als een potentiële fraudeur. Dat werkt averechts, denkt Loor: “Teleurstelling en verontwaardiging helpen mensen niet vooruit.”

Vaak geen opzet

Veel overtredingen van regels door uitkeringsgerechtigden gebeuren ook uit onwetendheid, verwacht Loor. “Ik vraag mij af of iedereen die een uitkering krijgt, de ingewikkelde regels rondom bijverdienen wel begrijpt. Zij zijn meer geholpen met goede hulp en begeleiding dan met enorme boetes die ze toch niet kunnen betalen.”

Geen bescherming

Naast onbetaalbare boetes hebben processen rondom uitkeringsfraude enorme persoonlijke impact. In tegenstelling tot in het strafrecht, krijgen mensen in zo’n zaak geen juridische bijstand en hun privacy is nauwelijks door de wet beschermd. “Voor D66 is het van groot belang dat mensen bij ook vermoedens van fraude rechtvaardig worden behandeld en zich tegen beschuldigingen kunnen verdedigen,” aldus Loor.

Uitzicht op verbetering

D66 wil fraude zo effectief mogelijk tegengaan. Waar nadruk op handhaving leidt tot boetes en uitzichtloze situaties, kan door goed informeren en begeleiding fraude worden voorkomen. Bijverdienen binnen de kaders van de wet, bijvoorbeeld met gedeeltelijke behoud van uitkering en na melding, kan bovendien de stap naar werk vergemakkelijken.

“Dit onderzoekt bevestigt deze visie”, concludeert Loor. “Zet niet in de eerste plaats in op handhaving en controle, maar op hulp en passende begeleiding bij het vinden van werk. Probeer een band met deze mensen op te bouwen. Wij denken dat je daarmee op lange termijn fraude voorkomt én meer mensen uit een uitkering kan helpen.”

Lees hier de schriftelijke vragen van raadslid Mattijs Loor Meer over het onderzoek van rechtssocioloog Marc Hertogh