Het Europees Parlement stemde woensdag met ruime meerderheid (492 voor 50 tegen) in met ambitieuze aanbevelingen om – naar aanleiding van de Panama Papers – belastingontwijking, -ontduiking en witwassen tegen te gaan. Maar een aantal aanbevelingen werden op voorstel van christendemocraten (CDA) en liberalen (VVD en D66) uit het rapport gestemd. We doken de stemlijsten in voor een analyse.
In april 2016 schokten de Panama Papers de wereld. Een netwerk van onderzoeksjournalisten onthulde hoe criminelen, politici, superrijken en bedrijven hun vermogens met ingenieuze constructies verborgen voor justitie en belastingdiensten. Het Europees Parlement stelde op voorstel van de Groenen een onderzoekscommissie in. Woensdagmiddag stemde het Europees Parlement over de conclusies en aanbevelingen van deze commissie.
"De EU zet stappen om belastingontduiking en belastingontwijking tegen te gaan, maar deinst vaak terug voor maatregelen die de verdienmodellen van belastingparadijzen en bijbehorende industrie in de kern raken", stelt Europarlementariër Bas Eickhout. "De onderzoekscommissie roept om deze belastingtaboes te doorbreken."
In het rapport van de onderzoekscommissie staan uiteindelijk 205 ambitieuze aanbevelingen om de duistere praktijken die in de Panama Papers aan het licht kwamen aan te pakken. Een greep uit de aanbevelingen:
maak advocaten die klanten adviseren wettelijk aansprakelijk als ze deelnemem in belastingontduiking voer een bronbelasting in om voorkomen dat winsten onbelast de EU verlaten schrijf een nieuwe wet die het verplaatsen van hoofdkantoren binnen de EU om belastingredenen en brievenbusfirma’s aanpakt sluit bedrijven die betrokken zijn bij belastingontwijking uit van EU-subsidies schrijf een nieuwe wet die bij accountants de controlerende taak scheidt van het geven van belastingadviesHet eindrapport mag dus terecht ambitieus genoemd worden, GroenLinks stemde dan ook vol overtuiging voor. Een aantal van de aanbevelingen die de onderzoekcommissie had opgesteld, kregen echter niet de steun van een meerderheid van het Europees Parlement. Hoe stemde de Nederlandse Europarlementariërs over die voorstellen?
1. Verplichte melding bij offshoreconstructieDe oorspronkelijke aanbeveling van de onderzoekscommissie is dat iedere offshorecontructie altijd gerechtvaardigd moet worden bij de autoriteiten. Amendement 28 (ingediend door fractie christendemocraten) verwatert deze verplichte melding van bedrijven tot het ‘herinneren aan’ reeds bestaande antimisbruikregels die lang niet alle problematische offshorestructuren aan het licht brengen.
De aanbeveling
“beveelt aan dat elke entiteit die een offshoreconstructie opricht aan de bevoegde instanties de legitieme redenen voor dit besluit meedeelt, om te waarborgen dat offshorerekeningen niet worden gebruikt voor witwaspraktijken of belastingontduiking;”
werd vervangen door
“herinnert de lidstaten aan het belang van de algemene antimisbruikregel in het kader van belastingbeleid, en spoort de belastingautoriteiten aan dit beginsel consistent toe te passen, teneinde te voorkomen dat structuren worden gecreëerd met het oog op belastingfraude en belastingontduiking;”
Resultaat hoofdelijke stemming: afgezwakt Voor afzwakking: D66, CDA, SGP, CU, PvdA, SP Tegen afzwakking: VVD, GroenLinks, PVV, PvdD
2. Zelfregulering verbiedenDe onderzoekscommissie stelde voor om een eind te maken aan zelfregulering van beroepen die vaak betrokken zijn bij belastingontwijking zoals accountants, belastingadviseurs, notarissen en makelaars.
“verzoekt de Commissie in 2018 een wetgevingsvoorstel in te dienen om zelfregulering bij entiteiten die volgens de antiwitwasrichtlijn meldingsplichtig zijn, te verbieden;”
Resultaat hoofdelijke stemming: verworpen Voor: GroenLinks, PvdA, SP, PvdD Tegen: CDA, D66, VVD, PVV, CU, SGP
3. Bindende gedragscodeDe onderzoekcommissie stelde ook voor deze beroepen die vaak betrokken zijn bij belastingontwijking een bindende gedragscode op te leggen, waarin staat dat ze niet in strijd met belastingwetgeving mogen handelen.
“dringt aan op de totstandbrenging van een EU-kader dat bindende gedragscodes voor intermediairs instelt en waarin onder meer op zijn minst een algemeen verbod is opgenomen op het gebruik van contracten die de klant tot geheimhouding van de belastingregeling verplichten of in betaling van een premie voorzien; wenst dat deze gedragscodes een verplichting voor intermediairs inhouden om in het openbaar belang en niet in strijd met de letter en de geest van de belastingwetgeving te handelen;”
Resultaat hoofdelijke stemming: verworpen Voor: GL, PvdA, SP, PvdD Tegen: D66, VVD, CU, SGP, CDA, PVV
4. Effectief minimumtariefOm de belastingrace naar de bodem te stoppen zou de EU een ondergrens voor vennootschapsbelasting moeten bepalen zodat bedrijven niet langer absurd lage tarieven betalen. Zo betaalde Apple in 2014 slechts 0,005 procent belasting over zijn Europese winst.
“dringt er bij de lidstaten op aan politieke overeenstemming te bereiken inzake de toepassing van een effectief minimumtarief voor de vennootschapsbelasting in Europa, op zijn minst in een herziening van de richtlijn interest en royalty's;”
Resultaat hoofdelijke stemming: verworpen Voor: GroenLinks, PvdA Tegen: D66, VVD, SP, PvdD, CDA, PVV, SGP, CU
5. Einde aan veto’s voor landen om wetgeving tegen belastingontwijking te frustrerenWetgeving tegen belastingontwijking komt moeilijk van de grond omdat ze doorgaans per unanimiteit worden besloten, waardoor één enkel land dit kan blokkeren. Artikel 116 van het EU-verdrag biedt de mogelijkheid om per gewone meerderheidsbesluitvorming maatregelen tegen belastingontwijking te nemen.
“roept de Commissie ertoe op in 2018 nieuwe belastingvoorstellen in te dienen uit hoofde van artikel 116 VWEU, bijvoorbeeld voor onafgehandelde kwesties in het kader van de Groep gedragscode (belastingregeling ondernemingen);”
Resultaat hoofdelijke stemming: verworpen Voor: GroenLinks, PvdA, SP Tegen: D66, VVD, SGP, CU, PVV, PvdD, CDA
6. Zijn Luxemburg, Nederland, Ierland en Malta belastingparadijzen?Nederland wordt in het rapport aangesproken op ‘excessieve winstverschuivingsactiviteiten’. Deze aanbeveling kreeg een meerderheid in het Europarlement:
“Merkt op dat volgens de meest recente gegevens van de Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (OESO) over rechtstreekse buitenlandse investeringen Luxemburg en Nederland tezamen meer investeringen van buitenaf kennen dan de VS, en dat het overgrote deel daarvan naar special-purpose entities met nauwelijks economische activiteiten gaat, en dat Ierland meer investeringen van buitenaf kent dan Duitsland of Frankrijk; wijst erop dat de buitenlandse investeringen in Malta volgens het Maltese Bureau voor de statistiek 1 474 % van de omvang van zijn economie bedragen; merkt op dat volgens onderzoek van de Universiteit van Amsterdam 23 % van alle bedrijfsinvesteringen die naar belastingparadijzen zijn gegaan, via Nederland is verlopen; is van mening dat deze gegevens duidelijk laten zien dat sommige lidstaten excessieve winstverschuivingsactiviteiten faciliteren ten koste van andere lidstaten;
Er was echter één stem te weinig om enkele EU-landen ook expliciet als belastingparadijs aan te merken. Deze zin werd uit het oorspronkelijke amendement geschrapt:
“Spoort de Commissie dan ook aan Luxemburg, Nederland, Ierland en Malta als EU-belastingparadijzen aan te merken.”
Hoofdelijke stemming: verworpen Voor: SP, PvdD, PvdA, GroenLinks Tegen: D66, VVD, PVV, CDA Onthouding: SGP, CU
7. EindstemmingNadat de Europarlementariërs hebben gestemd over de wijzigingsvoorstellen op de aanbevelingen, werd de hele resolutie in stemming gebracht.
Hoofdelijke stemming: aangenomen Voor: D66, CDA, PvdA, GroenLinks Tegen: VVD, PVV Onthouden: SP, CU, SGP, PvdD