De toestanden met het nieuwe afvalinzamelingssysteem, in onze opdracht uitgevoerd door de AVRI, staan ons nog helder voor de geest. Veel gemeenten werken met gemeenschappelijke regelingen. Zo ook de gemeente Tiel. Is dit nu de oplossing voor efficiencyverbetering van de dienstverlening en mag dit ten koste gaan van de controlerende taak van de gemeenteraad?
De gemeente Tiel neemt deel in zo’n 11 gemeenschappelijke regelingen (GR) waaronder de meest bekende AVRI, GGD, BSR (waarvan u uw OZB-aanslag krijgt). En er zit een 12
aan te komen m.b.t. glasvezel in het buitengebied.
De GR is gebaseerd op en vastgelegd in de Wet gemeenschappelijke regelingen waarin gemeenschappelijke regelingen worden getroffen tussen de openbare lichamen zoals gemeenten, provincies en waterschappen. De huidige wet dateert van 20 december 1984.
Een GR neemt taken en het daarbij behorende personeel en middelen over van de deelnemende gemeenten. Het kan een uitvoerende GR zijn zoals AVRI en BSR, maar ook een beleids-GR zoals de Regio Rivierenland.
Een GR is en blijft van de deelnemende gemeenten. Iedere deelnemende gemeente heeft een wethouder afgevaardigd die samen het Algemeen Bestuur (AB) vormen. De GR-en waarin Tiel deelneemt zijn zogenaamde collegeregelingen. Wethouders vormen de besturen, niet raadsleden.
En daar zit wat ProTiel betreft het probleem. De invloed die je als raad kunt uitoefenen neemt af. Wat ons betreft is er zowel sprake van een sturings- als een legitimiteitsprobleem. Als raad mogen we onze zienswijze geven op de begroting en de jaarrekening van de GR, maar het voelt meer als: ‘wilt even tekenen bij het kruisje’.
Daarom hebben wij in ons verkiezingsprogramma het volgende opgenomen ten aanzien van Gemeenschappelijke regelingen:
“Ook de gemeente Tiel ontkomt er niet aan om sommige wettelijke taken omwille van kwaliteit en kosten samen met andere gemeenten onder te brengen in een zogenaamde Gemeenschappelijke Regeling. De AVRI is daarvan een goed voorbeeld. Dat dit over het algemeen samengaat met verlies van democratische controle van de gemeenteraad is ProTiel een doorn in het oog. De ontstane organisaties gaan een eigen leven leiden. Bij het aangaan van nieuwe samenwerkingsvormen dient de democratische controlefunctie van de gemeenteraad bindend te worden vastgelegd in de overeenkomsten. Tevens dient vooraf vastgelegd te worden wanneer en op welke wijze een gemeente uit de regeling kan stappen.”
De invoering van het nieuwe afvalverwijderingssysteem is daarvan een goed voorbeeld. Hoewel Tiel en gemeente West Maas en Waal tegen waren is in het AB van de AVRI het besluit genomen om het toch in te voeren. Immers er waren 8 gemeenten voor en 2 tegen. Democratisch toch. Nou nee, het kan en mag nooit de bedoeling zijn dat andere gemeenten kunnen besluiten over wat er binnen jouw gemeente gebeurt. De besluitvorming heeft volgens de regels plaatsgevonden, maar de vastgelegde regels waren al fundamenteel fout. En het is een dure fout.
Ik heb al eerder iets gezegd over het eigenaarschap van de GR-en. Zij zijn en blijven eigendom van de deelnemende gemeenten en ze worden bestuurd door de wethouders van de deelnemende gemeenten. Om het bij de AVRI te houden; of we het leuk vinden of niet, maar de AVRI is ook van Tiel en de AVRI als werkorganisatie legt de deelnemende gemeenten niets op, dat doen de wethouders van de deelnemende gemeenten.
Dus al het gedram over de AVRI als dictator, winstmachine etc. zijn volstrekte kletskoek. Een groot deel van de AVRI wordt namelijk gevormd door de oude gemeentereinigingsdienst van de gemeente Tiel. Ook populair was het opzeggen, uitstappen etc. Mensen, het is net een Brexit, als je eruit stapt dan kost het je geld. Als de Britten weg willen dan moeten ze betalen voor alle verplichtingen, die ook namens hen zijn aangegaan in het verleden en doorwerken in het heden en de toekomst.
Nu kun je in een verkiezingsprogramma van alles opschrijven, maar de vraag is: doe je er iets aan en met welk resultaat?
Dat is een terechte vraag. Begin dit jaar bood zich een unieke kans aan voor mij. De gemeente West Maas en Waal had een bijeenkomst georganiseerd over het regionale Breedbandproject (aanleg glasvezel in het buitengebied). Daarvoor moet een nieuwe GR worden opgericht. Dat besluit ligt eerdaags voor in ook de gemeenteraad van Tiel.
Uit die bijeenkomst in West Maas en Waal, waar raads- en commissieleden uit de meeste gemeenten bij aanwezig waren, kwam de vraag of er mensen bereid waren om zitting te nemen in een werkgroepje om e.e.a. voor te bereiden.
Ik heb me daarvoor opgegeven, samen met een collega raadslid uit gemeente Buren en een collega raadslid uit gemeente West Maas en Waal. Met ondersteuning van de griffiers van Buren en West Maas en Waal zijn we van start gegaan onder het motto: Meer grip op de GR-en.
Ons doel was om te streven naar een radenkring. Onze wethouders, griffiers, burgemeesters en secretarissen hebben allen hun eigen kring, waarin ze elkaar zien en van alles bespreken. Maar de raden, als hoogste orgaan in de gemeente treffen elkaar niet of nauwelijks en bespreken dus ook niets. En dat terwijl we met de GR-en ook een gezamenlijk belang hebben.
Wat heeft dat tot nu toe opgeleverd? We hebben in de werkgroep een aantal moties voorbereid, die ingebracht konden worden in de 8 gemeenteraden van de Regio Rivierenland.
In motie 1 hebben we de griffiers opgeroepen om de agenda’s van de raden op elkaar af te stemmen, alsmede de agenda’s van de GR-en daarop af te stemmen. We willen voldoende tijd om ons in de stukken van de GR-en te verdiepen, voordat we een besluit nemen.
In motie 2 roepen we de colleges van B&W op om de ABvergaderingen van de GR-en transparanter en toegankelijker te maken. Dit door de vergaderingen uit te zenden, zoals nu o.a. in Tiel met de raadsvergadering en de commissievergaderingen gebeurt.
Motie 3 was aan onszelf gericht. We hebben de raden gevraagd mee te werken aan het oprichten van een Radenkring. Een platform waarin we als raden met elkaar kunnen praten over de stukken die we van de GR-en krijgen en waar we iets van moeten vinden.
De laatste motie roept de colleges van B&W op om te stimuleren dat voor de informatievoorziening en het aanleveren van stukken binnen de regio duidelijke procesafspraken worden gemaakt en nageleefd.
En nu komt het: in 7 van de acht raden zijn 3 of meer moties unaniem aangenomen. 1 gemeente moet nog besluiten. De uitvoeringsorganisaties en hun directies moeten nog wel wennen aan deze actiegerichtheid van de raden. De wethouders en griffiers steunen de moties. Voor het volgen van dit proces kun je naar onze Facebookpagina gaan: https://www.facebook.com/raadskringregiorivierenland/
Op deze manier probeert ProTiel invulling te geven aan haar verkiezingsprogramma. GR-en zijn zeker geen zaligheden en leveren voorlopig nog voldoende zorgen op, maar we zijn hard op weg om als gezamenlijke raden meer grip op GR-en te krijgen.
Want zoals een inleider op een bijeenkomst over gemeenschappelijke regelingen zei:
Het overkomt je niet, je laat het gebeuren!
En dat laten wij niet gebeuren!!!!
Peter Elferink
Gemeenteraadslid en fractievoorzitter ProTiel
