de bijdrage van GroenLinks over het voorstel “Kwaliteitssprong voor de regio Toekomstagenda Regio Groningen-Assen 2020 – 2025”
Als je naar het kaartje in de Regio Groningen-Assen folder kijkt, zie je dat gemeente Westerkwartier na de stad Groningen het meeste aantal inwoners heeft. Dan zou de Regio Groningen-Assen omgedoopt moeten worden in Regio Groningen-Westerkwartier. Waarschijnlijk wordt de RGA hier gered door een echte tikfout, want in de tekst ernaast staat dat Assen zo’n 7000 inwoners meer heeft dan op het kaartje en net genoeg om het Westerkwartier achter zich te laten.
“De wereld is de laatste jaren enorm veranderd - en daarmee ook het karakter van de regio Groningen-Assen én het samenwerkingsverband Regio Groningen-Assen (RGA). Ten tijde van de vorige actualisatie in 2013 was er nog sprake van een hoge werkloosheid, weinig nieuwe bedrijvigheid en stagnatie in de woningbouw.” (p.1) Zo luidt het begin van het voorwoord van de Toekomstagenda Regio Groningen-Assen 2020-2025.
Kijken we nu om ons heen, dan moet niet alleen het voorwoord, maar ook het gehele stuk herzien worden. De covid-19- oftewel de corona-crisis verandert de wereld niet, ze zet op belangrijke thema’s van de Regio Groningen-Assen de wereld op haar kop. Voor de gevolgen voor de economie moet gevreesd worden. Bij de mobiliteit moeten de voordelen van de online maatschappij uitgebuit worden. De prioriteiten zullen dus anders moeten worden. Als de RGA haar bestaansrecht zou kunnen bewijzen, dan is het in de ondersteunen van de gemeenten bij het opnieuw inrichten van de samenleving na corona. En daarbij zal verduurzaming echt meer dan de groen-rode draad moeten zijn: verduurzaming van de voorwaarden voor gezondheid, economie, mobiliteit, woningbouw en ruimtelijke kwaliteit. Juist zo’n “daily urban system”, zoals de RGA zich trots noemt, is extra kwetsbaar bij pandemieën en andere bedreigingen. Wij zijn van plan daar een voorstel voor te doen bij motie.
Het doet ons deugd dat de RGA vaststelt: “De regio Groningen-Assen krijgt ook meer en meer een internationaal karakter. (….) En dankzij onze uitmuntende universiteit en hogescholen weten steeds meer buitenlandse studenten de weg naar onze regio te vinden.” (p.1) Vanuit onze uitgangspunten denkt GroenLinks dat een open samenleving bijdraagt aan vrede, welzijn en welvaart. De vormgeving daarvan zal opnieuw doordacht worden.
GroenLinks is ook positief over de resultaten op het gebied van openbaar vervoer en fietsverkeer: het netwerk van P+R-locaties rond de steden, een fietspadennetwerk in aanleg met doorfietsroutes en een fietssnelweg, de reizigersaantallen voor 2040 zijn nú al gehaald en investeringen in diverse treinstations. Een mooi begin dus. Er moet echter méér gebeuren. Als we door zo gaan zoals in het verleden met de groei in automobiliteit, loopt het verder vast. En zou het niet nóg mooier zijn de vermindering van het autoverkeer van de laatste twee maanden in coronatijd om te zetten in een duurzame vermindering? Het kan dus, zo heeft de praktijk van de afgelopen maanden bewezen.
In de komende vijf jaar wil de RGA de bestaande thema’s Economie, Wonen en Mobiliteit in ere houden en voegt als vierde thema Ruimtelijke kwaliteit toe. En er wordt opgemerkt: “Duurzaamheid loopt als een rode draad door alle thema's heen.” (p.10) Toen wij dit lazen, dachten wij: hoi, hoi, hoi, onze motie van vorig jaar over duurzaamheid is goed verwerkt. Als je het stuk daarbij goed naleest is de praktijk toch erg teleurstellend. “Duurzaamheid is geen apart thema in de Toekomstagenda maar loopt met de onderwerpen energietransitie en klimaatverandering als een rode draad door de andere thema’s heen.” (p.2) Duurzaamheid, energietransitie en klimaatverandering zijn juist onderwerpen die op de schaal van de RGA afgestemd moeten worden: waar komen die windmolens, waar komen die zonneweides, hoe krijgen we minder autoverkeer, wanneer en hoe sluiten we vliegveld Eelde? Tegen duurzaamheid als thema wordt als argument gebruikt dat er dan dubbel werk gebeurt. Mij dunkt, dat geldt nog sterker voor die andere thema’s als economie, wonen, mobiliteit en ruimtelijke kwaliteit: het betreft allemaal provinciale en/of gemeentelijke bevoegdheden. Het is tekenend dat bij de thema’s economie, wonen geen woord, geen syllabe staat over duurzaamheid. Hoezo rode draad? Juist daar moet duurzaamheid vooropstaan voor een structurele en integrale aanpak. Alleen bij de thema’s mobiliteit en ruimtelijke kwaliteit staat duurzaamheid netjes behandeld. Het voorstel van GroenLinks is om de Toekomstagenda op deze punten echt te verbeteren.
Bij die duurzaamheid is een actueel discussiepunt: hoe verder met vliegveld Eelde? Op 8 september 2017 heeft de Stuurgroep ingestemd met een bijdrage van € 2,5 miljoen aan het routefonds van GAE en dat dit wordt gedekt door verlaging van het plafond voor de Regionale Innovatieve Projecten. Dat is zo’n kwart van het bedrag voor de Regionale Innovatieve Projecten dat beschikbaar is tot 2021. Nu de gemeente Groningen hier niet verder in wil investeren, is het een goed idee om ook onze positie in deze te heroverwegen. Uitgaande van de krachtige positieve opstelling van het college inzake de ontwikkeling van de Lelylijn, ziet GroenLinks een aanknopingspunt: het vliegveld verder laten gaan met elektrisch vliegen of afbouwen, maar investeren in de ontwikkeling van de Lely-spoorlijn.
De datagedreven sturing die nu wordt opgevoerd, waar GroenLinks wel een warm voorstander van is, vinden wij juist iets voor zo’n coördinerend samenwerkingsverband. Natuurlijk moet de privacy daarbij goed zijn gewaarborgd.
Gloeiend eens is GroenLinks met de opmerking: “Herstructurering om de kwaliteit van de bestaande woningvoorraad te verbeteren, wordt de komende jaren een steeds grotere opgave.” (P.13). We zijn het er vooral mee eens, omdat het hier een belangrijke hefboom betreft om ook mensen en huishoudens met een smalle beurs perspectief te bieden. Het college zal het hier ook mee eens zijn, maar wat gaat het college er zelf aan doen?
Een ander belangrijk element van GroenLinks voor de rode-groene draad is de solidariteit van de groeiers met de krimpers oftewel meer welvarenden en minder welvarenden. Het thema van ondersteunen van de gebieden en groepen met een smalle beurs is een belangrijke succesfactor voor een gezonde en eerlijke RGA.
Financieel wordt de RGA aangeprezen als een soort piramidespel: elke deelnemer krijgt er meer van terug dan dat hij inlegt. Het is een wat wonderlijke uitleg. GroenLinks is kritisch over de toekomstagenda van de RGA. Wij stellen voor -er moeten prioriteiten gesteld worden- de RGA ook een rol te geven in het verwerken van de gevolgen van de coronacrisis. Daarbij kunnen tegelijkertijd de lessen van deze crisis verwerkt worden met enkele positieve effecten, bijvoorbeeld het verminderen van de automobiliteit. Het is jammer dat duurzaamheid niet echt doorleefd is in de RGA. Er kan nog meer en beter aandacht besteed worden aan het bijtrekken van de armere gebieden en groepen. “De oorspronkelijke Regiovisie luidt kort en bondig: ‘Economische kansen benutten en uitbouwen en gebiedskwaliteiten behouden en versterken’. Deze visie is in 22 jaar onveranderd gebleven.” (p. 9) De wereld is echt veranderd en het wordt hoog tijd dat deze visie bij de tijd wordt gebracht. Voor ons zou die beter kunnen luiden: “De kansen benutten en uitbouwen voor een duurzame ontwikkeling en gebiedskwaliteiten behouden en versterken voor het welzijn en de welvaart van de inwoners” Echt, daar past geen ouderwets vliegveld Eelde in met een stervende industrie van korte afstandsvluchten op gesubsidieerde kerosine. Kijk of een duurzame luchthaven voor elektrische vliegtuigen haalbaar is of maak een sluitingsplan. En ja, gezien de krachtsverhoudingen op het kaartje zou de RGA eerder RGW moeten heten. Dus maar snel dat echte tikfoutje herstellen.