Het vertrouwen in - en daarmee de legitimiteit van - het lokaal bestuur staat onder druk. Bewoners, buurten, wijken en dorpen moeten meer ruimte krijgen om dat te doen wat zij denken wat goed voor hen is, zonder dat er blauwdrukken worden gebruikt. Dat vinden zeventien (oud-)wethouders uit het hele land.
'Vernieuwing van de lokale democratie' dat is het thema van een brede wethoudersbijeenkomst die op 29 januari in Houten wordt gehouden in het bijzijn van minister Ollongren van Binnenlandse Zaken. Centraal staan negen bouwstenen, die door de zeventien (oud-)wethouders van verschillende partijen zijn aangeboden.
De wethouders kwamen met elkaar in contact via het programma 'Democratic Challenge' van de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten. De opdracht was om zo veel mogelijk initiatieven te verzamelen om de groeiende kloof tussen burgers en politiek te verkleinen.
,,We willen tegenwoordig dat inwoners hun eigen kracht gebruiken, bijvoorbeeld als het gaat om zorgtaken, maar vervolgens houden we allerlei regeltjes staan die het de inwoners moeilijk maken'', zegt Frits Westerkamp, die tot voor kort wethouder was in de gemeente Hollands Kroon.
Op hun manier
Volgens Westerkamp en zijn collega's staat de huidige structuur met de representatieve democratie onder druk. ,,Mensen willen steeds meer zelf doen. Geef mensen de ruimte om zaken op hun manier te organiseren. In Hollands Kroon hadden we een oud gemeentehuis dat leeg stond. Toen kwam er een groep inwoners met het plan om er een huis voor de inwoners van te maken met ruimte voor cultuur, verenigingen en zzp'ers; De Cultuurschuur. Ambtelijk is gekeken of de begroting realistisch was en of er voldoende draagvlak voor was en nu draait het ongelooflijk goed, zijn er meer dan honderd vrijwilligers en is er een wachtlijst voor de zzp'ers. Een tip voor raadsleden: als je inwonersparticipatie wilt, dan moet je durven loslaten.’’
Een coalitieakkoord waarin alleen de coalitiepartijen met elkaar besluiten wat er in de jaren na de verkiezingen allemaal gaat gebeuren in de gemeente, noemt Westerkamp niet meer van deze tijd.
Hij pleit voor een 'maatschappelijk akkoord' en voor wethouders die op basis van hun capaciteiten worden benoemd en niet omdat ze lid zijn van een bepaalde partij.
,,Na de verkiezingen ga je aan tafel met alle partijen in de raad en dan benoem je de punten waarover je het eens bent. Wat voor gemeente je wilt zijn. Dat leg je aan de inwoners voor en vul je aan met voorstellen die door de inwoners zijn gedaan. Vervolgens kijk je op basis van dit akkoord hoeveel en wat voor type wethouders je nodig hebt.’’
Wethouder Ko Scheele uit Ommen valt hem bij. ,,Als het automatisme van waardering van jarenlang raadslidmaatschap vertaald naar wethouderschap maar ter discussie komt. Want een goed raadslid is niet per se een goede wethouder, beide is een vak apart.”
,,Ook de tijd van het doordrukken van zaken omdat de meerderheid voor is, is volgens mij voorbij'', zegt Westerkamp. Minderheden zijn interessant om naar te luisteren. Waarom zijn ze ergens tegen? Daar kun je juist van leren.’’
De opkomst van de social media draagt volgens Westerkamp bij aan de veranderingen in de samenleving.
Dienstbaar zijn
,,In Hippolytushoef had je het Kooibos, met een eendenvijver. Die was helemaal overwoekerd. Een paar jaar geleden was er een oproep op Facebook. Wie er mee wilde helpen om het Kooibos op te knappen. Ik heb dat gevolgd en toen tegen onze afdeling beheer gezegd: ga bij die mensen langs en inventariseer wat ze nodig hebben. We hebben schelpen voor de paden aangeleverd, afval opgehaald en bruggen geleverd. Je moet dienstbaar zijn aan de samenleving. Het Kooibos is nu zelfs een trouwlocatie.’’