Naar aanleiding van de toeslagenaffaire hebben we vragen gesteld hoe het beleid in Meierijstad is geregeld wat betreft de uitkerings gerechtigden. Lees het zeer uitgebreide antwoord: Jammer is het dat de fraude onderzoeken niet apart vermeld zijn van Meierijstad. Maar ook voor Bernheze en Boekel zijn opgenomen. Wij zijn wel gerustgesteld dat als een iemand met een uitkering boodschappen van iemand krijgt, niet meteen gekort wordt in Meierijstad.
1. Op welke wijze informeert de gemeente Meierijstad haar uitkeringsgerechtigde inwoners over de regels die met een uitkering samenhangen?
Uitkeringsgerechtigden worden hierover geïnformeerd, vanaf het eerste intakegesprek bij een aanvraag van een bijstandsuitkering. Dit gesprek vind momenteel vanwege corona richtlijnen telefonisch plaats. Tijdens dit contact wordt uitgebreid stilgestaan bij de rechten en plichten die verband houden met een uitkering.De klantmanager die de aanvraag vervolgens overneemt ter verdere beoordeling, neemt alle rechten en plichten nogmaals in een dienstverleningsgesprek door. Bij dit dienstverleningsgesprek, wordt tevens een informatiemap verstrekt, met daarin o.a. alle regels die met een uitkering samenhangen. Nu er in coronatijd geen fysieke gesprekken worden gevoerd, wordt deze map per post toegestuurd.
De klantmanager die een traject richting werk bespreekt, geeft een toelichting op de arbeidsverplichtingen. Gemaakte afspraken, worden per mail bevestigd en er wordt tevens een plan van aanpak toegestuurd.
Er wordt gebruik gemaakt van de tolkentelefoon, indien de belanghebbende onvoldoende Nederlands beheerst om het gesprek te kunnen voeren.
De inlichtingenplicht en de arbeidsverplichtingen, komen ook terug in alle beschikkingen die m.b.t. Participatiewet verzonden worden.
Spoort de gemeente actief fraude op? Ja
Zo ja, om hoeveel gevallen gaat het dan over de afgelopen 5 jaar en wat voor bedragen zijn er teruggevorderd?
Om binnen de gestelde termijn voor beantwoording van technische vragen te blijven beperken we ons hier tot de terugvorderingsperiode vanaf 1 maart 2018 2018: 50 onderzoeken, € 41.609,14 als terugvordering op geboekt *
2019: 68 onderzoeken, € 63.828,78 als terugvordering op geboekt
2020: 44 onderzoeken, € 152.606,28 als terugvordering op geboekt
*) op geboekt betekent het in de administratie vastleggen van een vordering in verband met vastgestelde fraude. Dit betekent niet dat er direct geïncasseerd gaat worden. Dit is maatwerk: afhankelijk van feiten en omstandigheden
Het gaat hier om terugvorderingen voor de gemeenten Boekel, Bernheze en Meierijstad bij elkaar. Tussen de gemeenten is geen beleidsmatig onderscheid in de uitvoering.
De uitvoering van de TOZO is niet meegenomen in deze cijfers.
Zo ja, op welke wijze gebeurt dit? Worden hiervoor bankafschriften na gekeken zonder dat er sprake is van verdenking van fraude? Wordt voor het opsporen van fraude gebruik gemaakt van ingehuurde bureaus?
Wij sporen actief fraude op met behulp van interne en externe signalen. Soms voeren we themaonderzoeken uit. Zonder redenen (of zoals hier beschreven verdenkingen) worden er geen bankafschriften opgevraagd en nagekeken door de sociaal rechercheurs. Dit komt praktisch niet voor.
De gemeente Meierijstad heeft eigen sociaal rechercheurs in dienst. Alleen bij de start van de gemeente Meierijstad is gewerkt met externe bureaus. Maar vanaf maart 2018 met eigen medewerkers.
Maakt de gemeente gebruik van algoritmes of digitale opsporingssystemen? Nee
Zo ja, kunnen we dan inzicht krijgen in de werking van deze systemen? n.v.t.
Zo ja, hoe wordt gewaarborgd dat deze systemen niet discrimineren? n.v.t.
Vindt het college dat er voldoende ruimte is voor maatwerk om onderscheid te maken tussen mensen die een relatief kleine of onbewuste misstap hebben gepleegd tegenover mensen die met opzet frauderen?
Ja. Het gemeentelijk beleid biedt ruimte om hierin onderscheid te maken en ook ruimte voor individueel maatwerk. De gemeentelijke regelgeving op het gebied van o.a. afstemming, terugvordering, boetes, het kwijtscheldingsbeleid P wet en onze schuldhulpverlening maken het mogelijk rekening te houden met de individuele (gezins)omstandigheden en verzachtende omstandigheden. De inzet van preventieonderzoeken en Sociaal Recherche onderzoeken en het handhavingsbeleid is er in eerste instantie op gericht oneigenlijke instroom in de uitkering te voorkomen, en bij mensen die onterecht in de uitkering zitten de uitkering stop te zetten. Het gaat ons minder om terugvordering van de eventueel onterecht ontvangen uitkeringen. Gemeenten zijn wettelijk verplicht vastgestelde boetes te administreren (op boeken) De medewerkers wegen tijdens het onderzoek en de afhandeling daarvan mee om wat voor soort fraude het gaat en de opzet die hier achter zit. Bij sommige gevallen is een goed gesprek vooraf beter dan een groot fraude onderzoek. Deze werkwijze heeft de voorkeur van de gemeente Meierijstad en wordt vaak toegepast. We constateren dat dit een leereffect heeft en meer invloed heeft op het (toekomstig) gedrag van mensen dan het opleggen van een boete.
Hoe verhouden de maatschappelijke kosten van de terugvorderingen zich tot de opbrengsten?
Onder maatschappelijke kosten van de terugvordering verstaan wij dat mensen daardoor in de schulden komen, onder het bestaansminimum, dakloos wellicht, in de criminaliteit belanden. Met ons huidige terughoudende beleid is dit niet aan de orde is. We leveren maatwerk en we stemmen de boete en invordering af op de mogelijkheden van de betrokkene. We passen waar dat nodig is ook de omgekeerde toets toe en handelen naar de geest van een regeling. Terugvordering van boetes sec leidt daarom niet tot maatschappelijke kosten in die zin. Zie verder onder 8
Met vriendelijke groet,
