Het kamerdebat over de vraag “Lelystad Airport hoe dan ook open in april 2019” of “eerst herindeling van het luchtruim” wordt nog spannend: er ligt een helder advies vanuit de inspraak, met name gericht op de omringende provincies. Er heerst redelijk breed consensus dat de in de MER gemaakte fouten fatsoenlijk hersteld moeten worden. Steeds meer partijen in de Tweede Kamer lijken er de logica van in te zien dat herindeling van het luchtruim cruciaal is voor een aanvaardbare combinatie van maatschappelijke gevolgen (geluids- en andere milieu-overlast) en economisch op termijn (nog enigszins) rendabel functioneren van Lelystad Airport. Voor het college van B en W (en de grote raadsmeerderheid) van Lelystad zijn het spannende tijden.
Met een heuse flyer mengt het college zich in de discussie: “Waarom tijdige opening Lelystad Airport (LEY) noodzakelijk is en wat de consequenties zijn als dat niet gebeurt”. Het handelt in die flyer in hoge mate naar de in de raad inmiddels gevleugelde woorden van verantwoordelijk wethouder Jop Fackeldey: “voorspellen in moeilijk, vooral omdat het over de toekomst gaat”. Laat er geen misverstand over bestaan: ik heb er geen enkel bezwaar tegen dat het college de boer op gaat met de boodschap waarvoor zij een ruim mandaat in de gemeenteraad heeft. Mijn bezwaren richten zich op drie elementen: enkele beschreven feiten, de vermeende economische gevolgen en de uitleg van draagvlak voor genomen besluiten. Omdat vast niet iedereen de flyer kent koppel ik mijn bevindingen steeds aan een citaat uit dat werkje:
De feiten
“Een MER maakt integraal onderdeel van het Luchthavenbesluit” is een waarheid als een koe. Maar feit is evenzeer dat in middels breed erkend is, ook door de verantwoordelijke bewindspersonen, dat die MER fouten bevat en dat die fouten hersteld moeten worden. Het zou het college sieren als zij dat op z’n minst zou melden. Sterker nog: er past terughoudendheid over de gevolgen die dat kan hebben. Het woord is immers eerst aan de MER-deskundigen en de weging is vervolgens aan de 2e Kamer.
Over de verbetervoorstellen vanuit de brede consultatie van het ministerie van I&W: “Vervolgbesluitvorming kan alleen dan zorgvuldig plaatsvinden als alle feiten bekend zijn. Op dit moment is dat nog niet het geval.” constateert het college terecht. En dat feit is nu juist een belangrijke aanleiding om vast te stellen dat het wenselijk is om eerst tot herindeling van het luchtruim te komen.
De economische ontwikkeling
Een wat langer citaat (ook om de stellers van de flyer recht te doen): “Uitstel leidt tot minimaal 5 jaar stilstand in de economische ontwikkeling in de regio”. Volgens de flyer gaat het niet alleen om 400 fte directe luchthaven-arbeidsplaatsen (de hoge schatting vanuit de omstreden businesscase), maar daarenboven: “Ook de indirecte werkgelegenheid zal zich bij uitstel niet ontwikkelen. Op dit moment worden plannen gemaakt voor hotelontwikkeling en koppeling van de luchthaven met regionale (toeristische) trekpleisters zoals BataviaStad, aan- en afmeerlocaties cruiseschepen BataviaHaven, ontwikkeling Nationaal Park NieuwLand (Oostvaardersplassen) e.d. Deze internationale bedrijven zullen hun besluitvorming voor investeringen van tientallen miljoenen stopzetten tot opening van de luchthaven”.
Demagogischer kan het bijna niet. Allereerst: bij mijn weten betreffen de genoemde ontwikkelingen juist heel sterk lokale en nationale initiatieven, instellingen en bedrijven. De ontwikkelingen die zich daarbij voordoen staan volledig los van Lelystad Airport: BataviaStad groeit al jaren tegen de klippen op, voor de riviercruises legde BataviaHaven voorzieningen aan die inderdaad tot groei hebben geleid, maar niet omdat er ooit een luchthaven komt. Nationaal Park NieuwLand heeft eerder last (m.n. vanwege de problematiek van vogelbescherming) van Lelystad Airport dan dat het er gemak van heeft.
De belangrijkste internationale bedrijfsvestiging in de omgeving van Lelystad Airport betreft het Europese distributiecentrum Inditex (van kledingmerken als Zara en Bershka), met zo’n 800 arbeidsplaatsen. Dat is van groot belang voor de Lelystadse economie, maar staat los van de luchthavenontwikkeling: overwegend argument was vooral de directe beschikbaarheid van 35 ha bedrijventerrein in de nabijheid van luchthaven Schiphol. En snelheid was zo van belang dat het bedrijf zich permitteert om €3 mln subsidie van de provincie te weigeren. Aan Lelystad Airport heeft het bedrijf hoogstens iets als de CEO een keer langs komt. Vrachtvluchten zijn immers uitgesloten.
Ernstiger is de bewering dat de Lelystadse regio voor 5 jaar economisch op slot zou gaan. Die slaat werkelijk helemaal nergens op. Een paradepaardje van de Lelystadse bedrijfsacquisiteurs, overslaghaven Flevokust is volop in ontwikkeling. Ook daar geldt dat de relatie met Lelystad Airport zeker niet doorslaggevend is: geen vrachtvluchten, de grootste ontwikkelaar is een gewoon Nederlands bedrijf. En verder kent de stad prachtige ontwikkelingen in de (al dan niet biologische) landbouwsector, die naar verwachting meer hebben aan Flevokust voor de export van hun producten, dan aan Lelystad Airport. Verder investeert de stad nu zelf ook in het nieuwste grote nieuwe natuurproject de Markerwadden”. Het zijn een paar voorbeelden om aan te geven hoe zeer het college hier de plank mis slaat.
Draagvlak
“LEY heeft …. Een groot draagvlak bij de bevolking (ca. 70% positief).” en “De ‘zwijgende meerderheid’ vertrouwt op gemaakte afspraken.” De verkeerde suggestie wordt gewekt dat de huidige discussie gericht zou zijn op het niet doorgaan van uitbreiding van Lelystad Airport. Dat is niet het geval. 70% positief en eerst herindelen van het luchtruim verhouden zich prima tot elkaar. Vertrouwen op gemaakte afspraken houdt voor mij ook in dat er bij dit soort grote projecten een grote nauwkeurigheid en zorgvuldigheid in acht genomen wordt, juist om dat draagvlak er voor te blijven verzekeren. Te vaak hebben we meegemaakt, juist ook in de luchtvaartsector, dat gemaakte afspraken al snel weer werden vervangen door nieuwe (nachtvluchten en vrachtverkeer Rotterdam bijvoorbeeld). Dat voorkomen, door iets meer tijd te nemen, kan geen kwaad. En dat door enig uitstel de discussie over Lelystad Airport beter verbonden kan worden met die over de toekomst van de luchtvaart in Nederland is dan alleen maar mooi meegenomen.
Om de Lelystadse stadsslogan “Lelystad geeft lucht” wat vrij te interpreteren: geef lucht aan de discussie, door die in breder perspectief te plaatsen. De Lelystadse economie kan het in mijn ogen goed hebben: die heeft voldoende andere stevige pijlers om ondertussen op (voort) te bouwen.
10 december 2017,
Sjaak Kruis,
Fractievoorzitter GroenLinks gemeenteraad Lelystad.
In de bijlage de orginele flyer van de Gemeente Lelystad, de Provincie en de luchthaven