Op Sportpark Ter Eem worden volgend jaar de toplagen van twee kunstgrasvelden vervangen. In overleg met Seste, de stichting die verantwoordelijk is voor het beheer van de op het sportpark gelegen voetbalvelden, heeft het college ervoor gekozen ook de nieuwe kunstgrasvelden in te strooien met rubbergranulaat. Het college zegt in een aan de raad gerichte informatiebrief: ‘De zorg om de invloed van rubberkorrels in kunstgras op de gezondheid van de sporters en het milieu leeft niet alleen bij u, maar ook bij ons als college, de gemeentelijke medewerkers, de bestuurders van de Stichting Exploitatie Sportpark.’ Seste geeft hierbij aan, dat de ‘kosten voor aanleg, onderhoud en afschrijving bij gebruik van kunstgrasvelden met rubbergranulaat het laagst zijn’.

Op z’n zachtst gezegd valt daar het nodige op af te dingen. Sinds de discussies over het gebruik van rubbergranulaat op de Baarnse sportvelden zijn er wereldwijd nieuwe inzichten ontstaan. Die hebben van doen met de schadelijke milieuaspecten die het gebruik van rubbergranulaat op kunstgrasmatten met zich meebrengen. De nieuwe infill die gebruikt gaat worden op de Baarnse kunstgrasvelden voldoet weliswaar aan het nieuwe ECHA/RIVM advies – rubberkorrels mogen niet meer dan 17 milligram van de som van de acht risicovolle PAK’s per kg infill bevatten – maar er zijn twee significante aspecten die nadrukkelijk om aandacht vragen.

RIVM adviseert 65 keer lagere normen

Alvorens daar dieper op in te gaan eerst een opmerking over het nieuwe standpunt dat het RIVM inneemt aangaande het gebruik van rubbergranulaat op kunstgrasvelden. Gaf het onderzoeksinstituut eerder aan dat de gezondheidsrisico’s bij sporten op kunstgrasvelden ‘praktisch verwaarloosbaar’ waren, nu adviseert het samen met het European Chemicals Agency (ECHA) het toegestane gehalte aan kankerverwekkende PAK’s in rubberen kunstgraskorrels drastisch te verlagen. De Utrechtse hoogleraar toxicologie Martin van der Berg zegt hierover: “Anderhalf jaar lang riep het RIVM dat rubbergranulaat volledig veilig was en nu stelt ze voor de norm 65 keer te verlagen. Volstrekt terecht, maar de gehele gang van zaken is wrang. […] Bij mijn weten is er in de tussentijd geen nieuw doorslaggevend onderzoek geweest dat we anderhalf jaar geleden niet kenden. En dan nu ineens de norm met 65 keer verlagen? Het lijkt wel een klucht. Als het niet om iets serieus als de volksgezondheid zou gaan, zou je erom kunnen lachen.” (bron: Zembla/BNNVARA). De nieuwe norm die RIVM en ECHA nu voorstellen ligt overigens nog aanzienlijk hoger dan de norm die sinds 2015 klaar ligt in een Europees voorstel voor rubberproducten die in contact komen met de huid, waaronder speelgoed én rubberkorrels, en waarover nog een besluit moet worden genomen. Als het zover is dan mag er per kilo rubbergranulaat slechts 1mg aan schadelijke PAK’s voorkomen. Dat de autobanden lobby er alles aan gelegen is het zover niet te laten komen mag duidelijk zijn.

Schadelijke milieueffecten en kunstgrasmaffia

Het opnieuw aankaarten van gezondheidsrisico’s die mogelijk verbonden zijn aan het sporten op gemalen autobanden is in Baarn een gepasseerd station. Echter, in het door Seste ingebrachte en door het college onderschreven kostenverhaal ontbreken twee belangrijke elementen. Die hebben van doen met de schadelijke milieueffecten die met rubbergranulaat ingestrooide kunstgrasvelden veroorzaken én de kunstgrasmaffia. Uit een eerder dit jaar door het RIVM gepubliceerd onderzoek bleek dat op negen van tien willekeurig onderzochte kunstgrasvelden de normen die het Besluit Bodemkwaliteit stelt werden overschreden. Recycling Netwerk Benelux noemt dit bijzonder zorgwekkend: “Het RIVM-onderzoek betrof kunstgrasvelden die aangelegd zijn onder toezicht van gemeenten. En zelfs die kunstgrasvelden vertonen grote problemen voor het milieu. Terwijl ze in principe de voorzorgsmaatregelen van het door de bandenindustrie opgestelde Zorgdocument moeten opvolgen om milieuschade te voorkomen.”

Een beeld uit de uitzending van Zembla

Een tweede probleem dat tot nadenken stemt heeft te maken met de kunstgrasbergen waar Zembla jl. september over berichtte. In ons land houden twee afvalverwerkers zich bezig met de recyclage van kunstgrasmatten. Die bedrijven, de Barneveldse afvalverwerker Vink en het Dongense TUF Recycling, overtreden hierbij op grote schaal de geldende regelgeving. In de Zembla-uitzending was te zien dat er bergen kunstgrasmatten illegaal liggen opgeslagen op de bedrijfsterreinen van TUF Recycling en Vink. Toeval of niet, amper een maand na de Zembla-uitzending en kort na door de gemeente Dongen aangekondige maatregelen brandde het bedrijf tot op de grond toe af. Onlangs werd duidelijk dat afvalverwerker Vink zich elders in Gelderland ook schuldig maakt aan illegale dumping van ingezamelde kunstgrasmatten.

GroenLinks dringt bij staatssecretaris aan op directe stop kunstgrasvelden

Voor het GroenLinks Tweede Kamerlid Suzanne Kröger vormde dit de bekende druppel. Zij stelt voor direct te stoppen met de aanleg van nieuwe kunstgrasvelden en verzoekt de staatssecretaris maatregelen te treffen die borgen dat afgedankte kunstgrasmatten voortaan wél op een passende wijze worden verwerkt. Dat zal nog een hele klus worden. Daarbij komt dat het op juiste wijze recyclen van kunstgrasmatten in de toekomst vrijwel zeker meer kosten met zich mee zal brengen. Los van dit kostenaspect zou het Baarnse college zijn verantwoordelijkheid moeten nemen en de raad moeten voorstellen definitief vaarwel te zeggen tegen met rubbergranulaat ingestrooide kunstgrasvelden. Dat zou niet alleen getuigen van verantwoord besturen, de gemeente zou daarmee ook een krachtig signaal afgeven in de richting van de kunstgrasmaffia.

Kees Koudstaal

Het Zembla dossier kunstgrasvelden

Het coalitiebelang prevaleert