Poliflw

Een goed uitgeruste rechtspraak is een onmisbare steunpilaar voor de rechtsstaat. De rechtspraak moet voor iedereen toegankelijk zijn. Ook met een kleine beurs heb je recht op een advocaat die je goed bijstaat. De vergoedingen voor deze advocaten worden hoger. En we maken meer geld vrij voor het OM, gevangenissen en sociale advocaten. De afgelopen jaren is gebleken dat door een gebrek aan geld deze instituties onder te hoge druk kwamen te staan. Dat belemmerde een snelle en zorgvuldige afhandeling van zaken.

De laatste jaren is de dreiging van terrorisme sterk toegenomen. Preventie staat voor D66 centraal. Dat begint op lokaal niveau. Met wijkagenten en hulpverleners moeten we radicalisering vroeg signaleren.En alleen door effectieve Europese samenwerking kunnen we terrorisme bestrijden. De huidige aanpak van terrorismebestrijding bleek niet voldoende effectief. We gaan dit evalueren en richten een Europese Inlichtingen- en Veiligheidsdienst op.

De pers is de waakhond van de democratie. D66 staat daarom voor een sterke en onafhankelijke pers. We investeren in onafhankelijke media, ook de lokale omroepen moeten meer geld krijgen. De fondsen voor onderzoeksjournalisten krijgen meer subsidie. Juist nu, in tijden waar nepnieuws steeds meer aanwezig is, hebben we meer dan ooit behoefte aan betrouwbaar nieuws.

Mensen moeten worden beschermd tegen willekeur en misbruik van de macht door de rechtsstaat. De toeslagenaffaire legde de problemen in onze rechtsstaat pijnlijk bloot. De basis moet op orde zijn: goede dienstverlening, transparante verantwoording en begrijpelijke communicatie. Een open overheid die haar burgers laat zien welke keuzes ze maakt en waarom. Goede, menselijke contacten tussen overheid en burger. Hier moet bij instanties als de Belastingdienst en het UWV meer aandacht voor zijn.

Artikel 1 van de Grondwet garandeert een gelijke behandeling. Ongeacht geslacht, achtergrond of seksuele voorkeur. Maar toch kun je nog beter solliciteren met een strafblad dan met een buitenlandse achternaam. Dit laat zien dat gelijkheid in de praktijk soms nog ver te zoeken is. We gaan voor een toekomst zonder racisme en gelijke kansen voor iedereen. Daar zetten we overheidscampagnes, een Nationaal Coördinator Discriminatiebestrijding en speciale discriminatie rechercheurs voor in. Voor een toekomst met gelijkheid, zonder discriminatie en racisme.

Een gelijke kans begint bij de allerjongste kinderen. Want waar je ook bent geboren, wat het opleidingsniveau van je ouders ook is, het mag nooit bepalend zijn voor je toekomst. Juist de eerste jaren van de ontwikkeling zijn essentieel. Loop je als kind dan al een achterstand op? Dan moet je grote sprongen maken om het in te halen. Dat is een valse start. Op de kinderopvang krijgen kinderen met een achterstand extra aandacht.Bovendien is ons systeem nu eigenlijk gek ingericht: werkende ouders krijgen kinderopvangtoeslagen en hun kinderen kunnen naar de opvang. Kinderen van niet-werkende ouders zitten thuis en kunnen vanaf 2,5 jaar een paar uurtjes per week naar de voor en vroegschoolse educatie. Wij willen niet dat de kinderopvang er alleen is om de arbeidsmarkt draaiende te houden, maar juist gericht is om kinderen gelijke kansen te geven op een mooie toekomst.

De kinderopvang is goed voor de ontwikkeling van een kind. Kinderen groeien samen op en leren van elkaar. Een kind wordt socialer, omdat het al op jonge leeftijd leert om met anderen om te gaan. Bovendien is het heel goed voor de taalontwikkeling van een kind. Op de kinderopvang worden kinderen door professionals gemotiveerd om spelenderwijs te leren. De kinderopvang is tot slot een ideale aansluiting op de basisschool. Bij kinderopvangcentra staat zelfstandigheid centraal en leren kinderen zich motorisch, pedagogisch en creatief ontwikkelen. Hierdoor wordt de stap naar de basisschool een stuk kleiner.

De meeste ouders willen de zorgtaken voor de kinderen gelijk verdelen met hun partner. Toch lukt dat vaak niet. Vrouwen nemen meer zorgtaken op zich, mannen blijven vaker meer uren per week werken. Mede dankzij de uitbreiding van het ouderschapsverlof nemen vaders en meemoeders al meer zorgtaken op zich. Met gratis kinderopvang kunnen ouders er makkelijker voor kiezen om de balans rechter te trekken. Dat is beter voor de band tussen beide ouders en het kind.

Als de zorgtaken eerlijker zijn verdeeld, zullen vrouwen meer blijven werken. We denken dat Nederland heel geëmancipeerd is, maar op het gebied van arbeidsparticipatie van vrouwen loopt ons land juist achter. Er is nog een groot verschil tussen de positie van mannen en vrouwen. Gemiddeld werken vrouwen in Nederland vier uur minder dan het West-Europese gemiddelde van 31 uur per week. Terwijl veel vrouwen best meer willen werken. Dat is niet alleen zonde van het potentieel, maar ook de economie als geheel zou ervan profiteren als vrouwen meer zouden werken.

Met gratis kinderopvang wordt het systeem veel toegankelijker en simpeler. Na het debacle met de kinderopvangtoeslagaffaire, waar ouders onterecht als fraudeur werden aangewezen en duizenden euro’s boete kregen, is het tijd voor een nieuw systeem. Dankzij gratis kinderopvang hoeven ouders geen ingewikkelde formulieren in te vullen, maar is vier dagen kinderopvang toegankelijk en mogelijk voor iedereen. Het mag nooit zo zijn dat mensen denken: ‘Nou, dan maar geen kinderopvangtoeslag, want ik zie door de bomen het bos niet.’ Lees hier meer over onze plannen zónder toeslagen, mét een vast bedrag voor iedereen.

Ja, gratis kinderopvang is een forse investering. Onze plannen voor het gratis maken van de kinderopvang hebben we dan ook laten doorrekenen door het Centraal Planbureau. De lage en middeninkomens zullen er zelfs op vooruitgaan, de hoogste inkomens zullen wat meer belasting betalen. We hebben meer ideeën om de gratis kinderopvang te betalen, zoals het vergroenen van de belastingen en belastingontwijking hard aanpakken. Hier nodigen we ook andere partijen uit om met ons mee te denken, want gratis kinderopvang maken we samen mogelijk. Bedenk bovendien wat het kost als je gratis kinderopvang niet doorvoert. Kosten voor alfabetiseringsprogramma’s, achterstandenbeleid, schooluitval, verval naar criminaliteit. Kortom: tijd voor gratis kinderopvang.

Er ontstaat steeds meer een tweedeling op de basisschool. Aan de ene kant heb je scholen met veel extra’s, dankzij de ‘vrijwillige ouderbijdrage’. Ouders met genoeg geld brengen hun kinderen graag naar dit soort scholen. Ook na de schoolbel hebben deze kinderen bijvoorbeeld sport- en muziekles.Aan de andere kant hebben scholen in gesegregeerde wijken deze extra’s niet. Kinderen komen soms oververmoeid of zonder broodtrommel naar school. Na school is er geen tijd of geld om naar sport- of muziekles te gaan. Bovendien hebben deze scholen moeite met leraren aantrekken, want die kiezen vaker voor de scholen die minder belastend voor ze zijn. Hierdoor gaat de onderwijskwaliteit flink achteruit. Deze grote verschillen moeten rechtgetrokken worden. Daarom willen wij een rijke schooldag voor ieder kind. Deze schooldag bestaat uit onderwijs, opvang, sport, cultuur, muziek, natuur en huiswerkbegeleiding. Zo krijgen kinderen een eerlijke kans op een mooie toekomst.

Bij die rijke schooldag hoort ook een warme lunch. Sommige kinderen komen zonder broodtrommel naar school. En op een lege maag kan je niet leren. Zo zorgen we dat alle kinderen genoeg brandstof hebben voor een fijne schooldag. Bovendien hoeft er tussen de middag ook geen oppas geregeld te worden.

Gelijke kansen vragen om een ongelijke behandeling. Er moet extra geld komen voor het vergroten deze van kansen. Het budget voor een leerling met een leerachterstand hoort dan ook hoger te zijn dan dat voor een reguliere leerling. Scholen met veel kinderen met een achterstand krijgen hierdoor aanzienlijk meer geld. Deze scholen kunnen dan de klassen verkleinen, extra activiteiten bieden, onderwijsassistenten inzetten, bijles geven en de beste docenten aantrekken door bijvoorbeeld ook een hoger salaris te bieden. Kortom: scholen kunnen doen wat nodig is om de kinderen een gelijke kans te geven in het leven.

Aan de eindtoets hangen enorme nadelen voor de kansengelijkheid. Zo is de eindtoets een objectief meetpunt maar wel een zeer beperkte momentopname. Bovendien worden sommige kinderen extra getraind om goed op de specifieke test te scoren, en andere kinderen niet. Gelukkig is de afrekentoets al afgeschaft. Toetsen in groep 8 mag, maar als thermometer voor het leerproces. Niet als selectiemiddel.

De overgang van basisschool naar middelbare school wordt als doorlopende lijn beschouwd. Het uitgangspunt is dat kinderen in brede brugklassen komen. Hierdoor zitten de leerlingen, net als op de basisschool, de eerste twee jaar met alle niveaus bij elkaar in de klas. Hiermee wordt het schooladvies en de eindtoets in groep 8 overbodig. Door het uitstellen van selectie krijgt het onderwijs letterlijk meer tijd om eventuele achterstanden van leerlingen te compenseren en laatbloeiers tot hun recht te laten komen.

Onze campagne is gebouwd op duizenden vrijwilligers. We gaan de deuren langs en voeren gesprekken op straat. Zo luisteren we naar de ideeën van mensen, luisteren we naar zorgen van mensen en vertellen we over onze plannen.Ook jij kunt meedoen in deze campagne. De ambitie is groot. Wij willen de grootste partij worden in maart. Jouw hulp en steun daarbij is onmisbaar. Aan het begin lijkt het misschien spannend om zomaar met mensen te praten over politiek, maar dat went onwijs snel. Bovendien doe je het nooit alleen, maar met een groep D66’ers samen. Via het ledenportaal MijnD66 kun je je aanmelden als vrijwilliger voor jouw afdeling.

Naast onze straatcampagne is onze online campagne onmisbaar. Reageer onze onze berichten op sociale media, like onze berichten en deel ze met je vrienden door hen te taggen. Zo laten we iedereen zien waar wij voor staan.

55 jaar geleden werd in Hotel Krasnapolsky in Amsterdam een nieuwe politieke partij opgericht: Democraten 66, kortweg: D’66. Hans van Mierlo was een van de 36 initiatiefnemers, die op 15 september 1966 een appèl presenteerden.

Het initiatiefcomité D’66 komt voort uit een groep van dertien mensen die op initiatief van Algemeen Handelsblad-journalisten Hans Gruijters en Hans van Mierlo op 30 april 1966 bijeenkomt in Hotel Krasnapolsky te Amsterdam om “met gefronste wenkbrauwen van gedachten te wisselen over het kreupele bestaan van het politieke leven in ons land”. Twee van hen kunnen zich niet vinden in de besproken koers en verlaten de groep. De overige elf spreken korte tijd later weer af bij Hans van Mierlo thuis in Amsterdam.In de maanden die volgen komt de – inmiddels naar 46 personen uitgebreide, en later weer naar 36 geslonken – groep elke zaterdag in Amsterdam samen om onder voorzitterschap van Van Mierlo te vergaderen over de grondslagen van een nieuwe partij, zoals later gepubliceerd in het Appèl.

De reacties op het Appèl zijn overweldigend en op zaterdag 14 oktober 1966, nog geen 24 uur na de Nacht van Schmelzer besluit het initiatiefcomité tot de oprichting van de Politieke Partij Democraten 66 – kortweg: D’66. Later dat jaar organiseert de partij haar eerste écht democratische congres. Het congres duurt langer dan gepland en gaat door op derde Kerstdag, omdat er zoveel te bespreken was. Op dat moment uniek in de Nederlandse politiek. Tot voorzitter is gekozen: mr. H.A.F.M.O. van Mierlo (journalist), tot secretaris mr. H. van Beekhuizen (advocaat) en tot penningmeester drs. E. Visser (journalist), zo meldt het Algemeen Handelsblad van maandag 24 oktober 1966.

D’66 wint als nieuwkomer onder leiding van Hans van Mierlo maar liefst 7 zetels. Dit wordt uitbundig gevierd in Hotel Krasnapolsky in Amsterdam op de avond van 15 februari 1967. Een dag later prijkt Van Mierlo op de voorpagina van de New York Times: “Star Rises in Dutch Politics”. Deze verkiezingen zorgen voor een flinke verschuivingen in de Nederlandse politiek. D’66 wint 7 zetels. Maar KVP en PvdA verliezen flink. De eerste jaren zit D’66 in de oppositie. Binnen de partij is volop discussie over de toekomst van de partij. Maar over één ding is iedereen het eens: het partijcongres – waar ieder lid één stem heeft – is het hoogste partijorgaan. Dat is uniek in die tijd!

Op 28 april 1971 wint D’66 verkiezingen. Tijdens de uitslagenavond – weer in Hotel Krasnapolsky – horen de Democraten dat zij 4 zetels winst boeken. Ze groeien door naar 11 Kamerzetels. Al voor deze verkiezingen werkte D66 intensief samen met PvdA en PPR. Door samen te werken met progressieve partijen boeken zij tegenwicht aan het conservatieve kabinet van KVP, VVD, ARP en CHU. Het kabinet Biesheuvel valt snel en in 1972 zijn er weer verkiezingen. D’66 verliest flink (van 11 naar 6 zetels). Na een lange formatie in 1973 treedt D66 voor het eerst toe tot een kabinet, het kabinet Den Uyl. D66 levert met partijoprichter Hans Gruijters één minister.

In 1973 treedt Van Mierlo af als partijleider. Jan Terlouw volgt hem op. Hij kiest een nieuwe koers. D66 neemt meer afstand van politieke samenwerking met PvdA en PPR en voert een meer zelfstandige koers. De jaren hierna verliest D66 een aantal verkiezingen. Discussies in de partij verlopen emotioneel. Máár een motie in 1974 om de partij op te heffen wordt verworpen door het congres. D66 blijft bestaan.

Jan Terlouw zou in 1973 alleen lijsttrekker van D66 worden als hij voldoende steun ervaart. Hij wil binnen 3 maanden 66.000 handtekeningen ophalen onder de verklaring “D’66 moet meedoen aan de verkiezingen”. Ook moesten er 1966 nieuwe leden komen. En dat lukte: 88.938 handtekeningen kwamen binnen; 4.410 mensen werden lid. Terlouw werd lijsttrekker. De verkiezingen daarop wint D66 er 2 zetels bij.In de jaren daarna groeit D’66 door. Twee D66’ers nemen plaats in het Europees Parlement. Zij nemen na veel discussie plaats in de liberale fractie. Het gaat goed met de partij. De sfeer is goed en de peilingen zijn veelbelovend. Desondanks is het verkiezingsresultaat verbluffend. D’66 wint in 1981 9 zetels (van 8 naar 17). Na deze overwinning neemt D66 samen met CDA en PvdA zitting in het kabinet Van Agt II. Terlouw wordt vicepremier. Het kabinet valt echter snel – al na 8 maanden stapt de PvdA uit het kabinet.

Na amper een jaar kabinet zijn er nieuwe verkiezingen. D’66 verliest fors. Er blijven slechts 6 van de 17 zetels over. Terlouw treedt af. Er volgen tijden van wisselend leiderschap en het helen van wonden.

In 1985 kondigt Hans van Mierlo zijn kandidatuur aan voor het lijsttrekkerschap. Ook verandert de naam van D’66 in D66. In 1986 heeft D66 de stijgende lijn weer te pakken. Het aantal raadsleden groeit licht. En ook bij de Tweede Kamerverkiezingen volgt winst, naar 9 zetels, al wezen de peilingen op 11 zetels. In 1989 groeit D66 naar 12 zetels.De grote winst voor D66 zal snel volgen. In 1994 zijn er verkiezingen voor de gemeenteraad, de Tweede Kamer en het Europees Parlement. D66 wint maar liefst 24 zetels in de Tweede Kamer, de beste uitslag ooit (alleen geëvenaard in 2021). Na lange onderhandelingen treedt D66 toe tot het eerste Paarse kabinet – voor het eerst een kabinet zonder het CDA. In hetzelfde jaar groeit D66 in het Europees Parlement van 1 naar 4 zetels.

D66 is een sociaal-liberale partij. Het karakter van de partij is door de jaren heen ongewijzigd. De partij zet zich onverminderd in voor goed onderwijs, een sterk en slagvaardig Europa, individuele vrijheden en een duurzame, toekomstbestendige economie. De afgelopen jaren heeft D66 veel bereikt. Zelfbeschikking is inmiddels de norm: abortus, euthanasie en de openstelling van het huwelijk voor iedereen zijn wettelijk geregeld. De weigerambtenaar behoort definitief tot het verleden. Ook zijn de Ombudsman en het spreekrecht voor slachtoffers dankzij D66 niet meer weg te denken. En kun je winkelen wanneer je wilt, ook op zondag. Meeregeren in Paars I en II – voor het eerst zonder het CDA – bracht voor D66 belangrijke vooruitgang met zich mee.

De partij kende ook roerige tijden. Van 1994 tot en met 2007 maakte D66 onderdeel uit van Paars I, II en Balkenende II. Het aantal zetels nam gedurende die periode gestaag af. In 2006 behalen de sociaal-liberalen slechts drie zetels bij de Tweede Kamerverkiezingen. Daarna is de klim naar boven ingezet en werden 5 verkiezingswinsten op rij geboekt.

In 2009 behaalt D66 3 zetels bij de Europese verkiezingen en boekt bij de Gemeenteraadsverkiezingen in 2010 een enorme winst. Met meer dan 600 gemeenteraadsleden en meer dan 100 wethouders is de partij goed vertegenwoordigd. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in dat jaar stijgt D66 van 3 naar 10 zetels.

In 2012 valt kabinet Rutte I uiteen, omdat de PVV wegloopt uit de Catshuisgesprekken over miljardenbezuinigingen. D66 neemt samen met de ChristenUnie en GroenLinks verantwoordelijkheid door de handen ineen te slaan en samen met het CDA en de VVD afspraken te maken over een omvangrijk bezuinigingspakket. Het Lenteakkoord is een feit. Hiermee voorkomt D66 bezuinigingen op het onderwijs, de rechtspraak en het PGB. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2012 behaalde de partij 12 zetels.

Hierna volgde een mooie overwinning tijdens de gemeenteraadsverkiezingen in 2014. In datzelfde jaar werd D66 de grootste partij van Nederland bij de verkiezingen voor het Europees Parlement. Bij de Provinciale Statenverkiezingen van maart 2015 boekte D66 in álle provincies een winst en een verdubbeling in de Eerste Kamer. Dat betekent acht keer verkiezingswinst op rij. En niet alleen op politiek vlak maar ook qua organisatie heeft D66 een enorme groei meegemaakt. Wanneer de partij in 2016 haar 50-jarig jubileum viert is de partij de grens van 25.000 leden ruimschoots gepasseerd! Een prachtige ontwikkeling!

In 2017 wint D66 de Tweede Kamerverkiezingen. Onder leiding van Alexander Pechtold haalt de partij haar op één na beste uitslag ooit: 19 zetels in de Tweede Kamer. Dit jaar boekt D66 ook een absoluut ledenrecord van 28.820 leden. Na een moeizame onderhandelingsperiode van zeven maanden doet D66 mee in een kabinet met VVD, CDA en de ChristenUnie. Voor D66 de manier om links en rechts te verbinden. De partij levert zes bewindspersonen. Later in de de kabinetsperiode levert D66 zeven bewindspersonen, waarvan vijf vrouwen. Kajsa Ollongren wordt vicepremier. In 2019 neemt Wouter Koolmees deze rol tijdelijk over.In het kabinet krijgt D66 veel voor elkaar. De resultaten zijn er. D66 weet doorbraken te forceren waar eerdere kabinetten de tanden op stuk beten. Het klimaatakkoord, de grootste onderwijsinvestering in jaren, het kinderpardon en na tien jaar eindelijk een pensioenakkoord. D66 weet onder leiding van Pia Dijkstra de historische nieuwe Donorwet door Tweede en Eerste Kamer te loodsen.

In het najaar van 2018 treedt Alexander Pechtold af als partijleider. Na 12,5 jaar is het tijd voor nieuw leiderschap. Voor een nieuwe generatie. Hij kondigt zijn vertrek aan op het partijcongres in Den Bosch. Enkele dagen later kiest de Tweede Kamerfractie Rob Jetten tot nieuwe fractievoorzitter.In deze kabinetsjaren neemt de kiezersgunst wat af. Tegelijkertijd blijft D66 zich vernieuwen. De partij ontwikkelt de nieuwe visie ‘Democratie van Nu’, een nieuwe onderwijsvisie en maakt plannen om de veestapel te halveren om de natuur te beschermen en om het toeslagenstelsel af te schaffen.

In de zomer van 2020 stelt Sigrid Kaag zich kandidaat voor het partijleiderschap. Met overweldigende steun van 95% winst zij de interne verkiezingen. In maart 2021 voert zij het D66-team aan.Ondertussen schrijven de leden van D66 vol enthousiasme een nieuw verkiezingsprogramma. Ondanks de coronacrisis weten leden elkaar online te vinden om nieuwe plannen uit te werken en campagne te voeren. Heel veel nieuwe mensen weten D66 te vinden en worden lid. Halverwege 2021 heeft D66 voor het eerst in haar geschiedenis 30.000 leden.Bij de verkiezingen op 17 maart 2021 boekte D66 onder leiding van Sigrid Kaag een historische overwinning. Voor het eerst stemden meer dan 1,5 miljoen mensen op D66. Voor het eerst werd D66 de tweede partij in de Tweede Kamer. Met maar liefst 24 zetels kan D66 nu werken aan een land waar we iedereen vrij laten, maar niemand laten vallen.

Bij de verkiezingen op 17 maart 2021 boekte D66 onder leiding van Sigrid Kaag een historische overwinning. Voor het eerst stemden meer dan 1,5 miljoen mensen op D66. Voor het eerst werd D66 de tweede partij in de Tweede Kamer. Met maar liefst 24 zetels kan D66 nu werken aan een land waar we iedereen vrij laten, maar niemand laten vallen.

Met D66-raadslid Sander van Diepen fiets ik een rondje door Leiden. Van Diepen werd in januari uitgeroepen tot Raadslid van het Jaar 2019, vanwege zijn tomeloze inzet op het verkameringsdossier, waarmee hij voorkwam dat honderden studenten op straat komen te staan, en zijn toewijding aan nieuw- bouwprojecten zoals LEAD – waarover later meer. We beginnen bij het Gortercomplex vlakbij Leiden Centraal. Een monumentaal universiteitsgebouw dat een nieuwe bestemming krijgt en aangevuld wordt met twee woontorens. Hiermee weet Leiden dit jaar weer 213 woningen toe te voegen aan het te krappe woningenbestand van de stad, vertelt Van Diepen. Fietsend door de Haarlemmerstraat, dé winkelstraat van Leiden, wijst Van Diepen omhoog: “Kijk, boven veel winkels staat opslagruimte leeg. Met een paar kleine aanpassingen kun je hier woningen creëren. Zo kun je zonder bouwen toch woonruimte toevoe- gen in het centrum. Met het project Wonen boven winkels zijn inmiddels ruim 200 woningen gecreëerd en is er ook na sluitingstijd weer levendigheid in de winkelstraat!”

Toen Sander van Diepen in 2018 in de gemeenteraad werd verkozen, stortte hij zich vol overgave op het in- gewikkelde woningbouwdossier. En liep daarbij tegen flink wat weerstand op. “Leiden is tegen de grenzen aan bebouwd, dus moeten we verdichten in de stad. En waar mogelijk de hoogte in. Zoals met LEAD, een woningbouwproject van drie geplande woontorens– waarvan één 115 meter hoog – langs de Willem de Zwijgerlaan. Hiermee kunnen straks bijna 600 woningen worden toegevoegd in Leiden-Noord. Hierdoor gaat het in dit deel van de stad flink druk- ker worden en daar maken mensen zich zorgen om. Vooral op sociale media ging het even flink los, ik kreeg zelfs persoonlijk van alles over mij heen.” Buurtbewoners verzamelden handtekeningen voor een referendum over het bouwproject. Tijdens de campagne die daarop volgde, ging Van Diepen met partijgenoten de omliggende woonwijken in om in gesprek te gaan met bewoners. “Daarbij kregen we best wat punten van zorg mee, maar de buurt was opmerkelijk genuanceerder dan berichten op sociale media deden vermoeden. Dit benadrukt maar weer hoe belangrijk het is om echt in gesprek te blijven en niet enkel te varen op wat je via sociale media binnenkrijgt.” Uiteindelijk ging het referendum niet door vanwege te weinig steunverklaringen. De bouw- plannen liggen klaar, maar het is nog onduidelijk wanneer de schop de grond in gaat.De aanvragers van het referendum wezen op het ontbreken van een stadsbrede discussie over het toevoegen van zoveel woningen en hoogbouw. Van Diepen was daar aanvankelijk verbaasd over. “Tijdens de verkiezingen was woningnood en hoogbouw hét thema. En de winnende partijen, waaronder D66, spraken zich duidelijk uit vóór hoogbouw en het toevoegingen van duizenden woningen. Veel mensen zijn het hier mee eens, anders was D66 niet de grootste partij van Leiden geworden. Maar zodra het dichtbij komt, zoals een woontoren die vlakbij jouw huis wordt gepland, dan zie je toch weerstand ontstaan bij de buurtbewoners. Anderen vrezen dat de historische identiteit van de stad verandert door alle nieuw- en hoogbouw. Maar juist als we nu niet snel bijbouwen, verandert het karakter van onze stad. Want als de starter op de woningmarkt, de oudere op zoek naar een kleinere seniorenwoning, en de student die hier wil studeren geen woning vinden, dan raken we de mix kwijt die Leiden juist tot zo’n mooie, levendige stad maakt.”

Ook vanuit het stadsbestuur is er oog voor deonrust en weerstand die soms ontstaat op dit dossier. Wethouder Fleur Spijker ziet het als haar taak om goed in contact te blijven met bewoners. “Natuurlijk begrijpt de gemeente dat buurtbewoners zich soms zorgen maken over de bouwontwikkelingen. Omdat wij ons richten op verdichting, dus binnenstedelijk bouwen, kom je al gauw in de leefomgeving van andere mensen. Daar krijgen wij natuurlijk vragen en opmerkingen over. Om ervoor te zorgen dat buurt- bewoners zich zo goed mogelijk gehoord voelen en om hen bij de ontwikkelingen in de stad te betrekken, zet de gemeente actief in op participatie. We hebben een participatieverordening en een werkwijzer voor bouwinitiatieven in onze stad. Bij een bouwproject zoals LEAD heb ik mensen uitgenodigd om bij mij aan tafel te komen zitten. Ik zie mijn taak als bestuurder dan om een luisterend oor te bieden aan hen die zorgen hebben en om de juiste informatie te geven over ontwikkelingen in dit deel van de stad.”We eindigen onze fietstocht bij station Lammenschans, met daarnaast het opvallende gebouw van het ROC Leiden. Van Diepen: “Dit gebied was vroeger een wat muf stukje Leiden, met vooral industrie en kantoorpanden. In nog geen tien jaar tijd is het getransformeerd naar een nieuwe woonwijk vol hoogbouw, dankzij de Crisis- en Herstelwet.” Wethouder Fleur Spijker ziet ook de potentie van de wijken rondom de binnenstad: “Bij veel steden zie je dat aan de randen van de stad qua wonen en voorzieningen winst te behalen is. Door juist in die plekken te investeren, kun je veel goede woningen creëren en kwaliteit aan de wijk toevoegen. Lammenschans is daar een mooi voorbeeld van. In korte tijd zijn daar honderden woningen gerealiseerd en is deze wijk flink gestegen in kwaliteit en in leef- baarheid. Geregeld hoor ik van mensen dat als zij weer verhuizen uit Lammenschans, ze dit met pijn in hun hart doen.”

Er speelt nog iets op de Leidse woningmarkt waar- over raadslid Sander van Diepen zich het afgelopen jaar behoorlijk druk heeft gemaakt: ontkamering. In de afgelopen jaren was er in Leiden een groeiend verzet tegen verkamering ontstaan. Er was sprake van geluidsoverlast en de brandveiligheid in die verkamerde panden is niet altijd in orde, vertelt Van Diepen. “Iedereen was het erover eens dat er duidelijke regels moesten komen. Maar door het voorgestelde beleidsplan, met quota voor het aantal verkamerde panden per straat, liepen honderden studenten ineens het risico uit hun kamer gezet te worden. Ook als ze nooit overlast gaven. Dat vond ik onacceptabel.” Op initiatief van D66 in de raad zijn de maatregelen van het collegeplan op de valreep van de scherpe randjes ontdaan. Zo is het quotum in de binnenstad verhoogd naar 20 procent en worden bepaalde delen quotumvrij, vooral in het winkelgebied. Van Diepen: “Daarmee hebben we kunnen voorkomen dat 135 verkamerde panden ‘ontkamerd’ worden, enkel omdat ze boven het voorgestelde percentage van 15 procent uit zouden komen.”

Hülya KatWas raadslid in Velsen (2010-2018) enAmsterdam (2018-2021), is nu Tweede Kamerlid.“De kleine overwinningen zijn het mooist”“Tijdens mijn studie in Groningen werd ik politiek actief. Partijen als de LPF kwamen op, die de multiculturele samenleving mislukt verklaarden. Dat vond ik het moment om op te staan: ik heb een Turkse achtergrond maar ben geboren in Nederland. Ik kwam in 2010 in de raad in Velsen, mét voorkeursstemmen. Dat gaf me vertrouwen, dat mensen zich via mij betrokken voelen bij de lokale politiek. Een diverse en inclusieve maatschappij moet afgespiegeld worden in de politiek. Helaas zijn er weinig jongeren, vrouwen en bi-culturelen die zich kandidaatstellen. Als je wil meebeslissen, moet je dat zeker doen!Het mooist zijn de kleine overwinningen. Zo werd in Velsen onze motie waarin we opriepen om te mogen experimenteren met gereguleerde wietteelt aangenomen. Als raadslid heb je vooral energie en een hart op de juiste plek nodig. Verder helpt goed zitvlees en een lange adem, haha. De vergaderingen duren best lang. Mensen zullen veel vragen stellen, maar je hoeft niet alles zelf op te lossen. Je leert samenwerken, ook met andere partijen. En het is fijn om te sparren en coaching te krijgen. Dat heb ik zelf een beetje gemist in het begin. Ja, nieuwe raadsleden mogen mij zeker mailen als ze willen dat ik even meedenk!”

D66 Tweede Kamerlid Raoul Boucke: “Het kabinet is demissionair, maar klimaatverandering is dat niet. Nederland is een rechtsstaat. Dus ook de overheid moet zich aan de wet houden. We moeten niet langer nieuwe rechtszaken afwachten. Want hoe langer we wachten met het maken van keuzes, hoe moeilijker en duurder het wordt om onze klimaatdoelen te halen. We hebben geen tijd te verliezen. De politiek moet aan het stuur gaan zitten en keuzes maken. Dat geeft mensen en bedrijven meer zekerheid voor de toekomst. En ik ben vol vertrouwen. Want we hebben in Nederland alles in huis om de omslag naar schone energie te maken. Dat is goed voor onze economie en goed voor de banen van de toekomst. Laten we die kansen grijpen.” 

De partijen willen dat het kabinet met een sluitend plan komt om het klimaatdoel te halen. Uit een berekening van Urgenda blijkt dat nog dit jaar tot 5 megaton minder CO2 uit moeten stoten om het klimaatdoel te halen. Daarnaast zijn er al verschillende voorstellen waar een keuze in gemaakt kan worden om de klimaatdoelen te halen. Achthonderd organisaties, gemeenten, coöperaties, hebben met elkaar een 54-puntenplan gemaakt met oplossingen. Zo kan er gedacht worden aan het handhaven van de wetgeving die bedrijven verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen. Die wetgeving is er al sinds 1993, maar is nog een dode letter. Terwijl hierdoor ook de energiekosten van de bedrijven omlaag gaan. Deze wetgeving zou ook uitgebreid kunnen worden naar de grote industrie. Ook kan er voor worden gekozen om het waterpeil in veengebieden te verhogen of versneld intensieve veeteeltbedrijven uit te kopen. Daarmee sla je twee vliegen in een klap: ook de stikstofproblemen worden aangepakt en je zorgt ervoor dat we de klimaatdoelen van 2030 kunnen halen.

Naast het Urgendavonnis moeten we ook de doelen van het klimaatakkoord in 2030 halen. In het akkoord staan meer dan 600 afspraken die het kabinet zelf heeft gemaakt om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan. En ook op die doelen liggen we nu al achter: in 2030 koersen we nog niet af op de 49% zoals is afgesproken in het klimaatakkoord. In Europa heeft Nederland zelfs gepleit voor 55% minder CO2-uitstoot. En er ligt al een nieuwe uitspraak van de rechter waardoor Shell minder CO2 moet gaan uitstoten. Om te voorkomen dat het halen van de doelen voor 2030 in gevaar komt, moet dit kabinet de komende maanden aan de slag om onze industrie en energiesector te helpen om de omslag naar schoon te maken. De aanleg van windmolens op zee moet worden versneld. Tegelijkertijd willen we ervoor zorgen dat de industrie ook de schone energie kan gebruiken. Mede daarom moeten we nu starten met het aanleggen van de leidingen voor groene waterstof en andere schone energie.

Wij zijn er samen in geslaagd de kiezers te laten zien wie wij zijn. Wat wij te bieden hebben. Deze buitengewone prestatie is van ons allemaal. Het was niet vanzelfsprekend. Daar ben ik me van bewust.Als je begint aan een avontuur als dit geloof je in een boodschap. Maar je moet altijd maar afwachten of mensen die boodschap ook horen. Er was in het begin zeker ook kritiek.Maar in de afgelopen maanden bekroop mij het gevoel dat mensen klaar waren voor het optimisme van D66.Wat ik altijd heb geloofd – en wat voor mij gisteren is bevestigd – is dat Nederlanders niet extreem zijn maar juist gematigd. Mensen waarderen positiviteit. Uitgaan van eigen kracht. Anderen in hun waarde laten.Nederlanders zijn iedere dag bezig het leven een beetje beter te maken. Met hun gezin, met vrienden, met de buurt. Leraren, ondernemers, studenten, ouders, grootouders. Onze boodschap heeft weerklank gevonden bij hen. En van alle dingen waar ik dankbaar voor ben is dat voor mij het meest dierbaar.

Ik zie het vertrouwen dat wij als D66 hebben gekregen ook als een bevestiging. Een bevestiging dat wij als de enige progressieve partij de afgelopen jaren echte invloed hebben gehad.Wij hebben bewezen dat een stem op D66 waarde heeft. Wij hebben dat met hard werk laten zien en de kiezer heeft dat beloond.Maar wij wisten: het is niet genoeg. En dat ziet de kiezer ook. Dat hebben wij in deze campagne verteld. En die boodschap is óók aangekomen.

Het aanpakken van de klimaatramp kan niet meer wachten. Dat gaat een ongekende impuls aan onze welvaart geven, waarin we gelijker gaan delen. Investeren in onderwijs, in goed wonen voor iedereen, in onze rechtstaat: het kan niet meer wachten.Om dat te bereiken willen we samenwerken. Wij willen progressiever, eerlijker en vooral groener. En dus ja, daarbij zullen we rekening moeten houden met onze partners.De last van de grootste van alle partijen zijn ligt helaas nog niet op onze schouders. Maar ik weet dat deze uitslag betekent dat er een grote verantwoordelijkheid op ons rust. Met het in ons gestelde vertrouwen moeten we heel serieus omgaan. Op basis van de inhoud willen wij aan de slag. Constructief. Voor alle Nederlanders.Wij weten waar we naar toe willen.Sigrid Kaag