De presentatie ging meteen van start met een paar hele duidelijke standpunten.
1 We moeten op alle vlakken serieus gaan veranderen om te gaan voldoen aan de afgesproken normen over circulariteit en stop van CO2 uitstoot. De avond staat in het thema van Landbouw, dat is zijn expertise, maar landbouw is zeker niet de enige sector die structureel om moet.
2 De huidige manier van energiegebruik moet om. De hoeveelheid energie die we nu wereldwijd gebruiken is niet duurzaam op te wekken: fors besparen moet!
3 We moeten investeren in duurzame methodes. Nu investeren in de traditionele methodes leidt tot kapitaalvernietiging in de komende tijd.
4 Om de omkeer te maken naar een duurzame productie moet de hele keten reëel in de kostprijs mee.
Dat laatste punt is het sleutelpunt in het hele betoog van Meino en eigenlijk kennen we allemaal wel voorbeelden daarvan. De bekendste is wel de sojateelt in Zuid-Amerika die per boot deze kant op komt. En niet alleen de teelt ver weg, ook het transport, de haven, het materieel dat gebruikt wordt, de grondstoffen om de mest, de grondstoffen (erts) voor de machines en alles dat deel uitmaakt van de keten moet meetellen. En dat alles is verre van circulair. Als het ruimtebeslag van de hele keten wordt geteld, dan is er voor elke hectare Nederlandse landbouwgrond 2 hectare nodig voor de rest van de keten. Dat een hectare landbouwgrond als 3 moet tellen voor het werkelijke ruimtebeslag is al stevig, maar de getallen worden nog een stuk ernstiger. Dat gebeurt als we over de energie gaan praten.
Opbrengst en inzet
Om goed te kunnen berekenen hoe circulair de productie is, heeft Meino de productie uitgedrukt in energie en daar de hoeveelheid energie die gebruikt is voor de productie tegenover gezet. In die cijfers zijn bijvoorbeeld energiewinning, mijnbouw, gebouwen en elektronica ook meegeteld. Die vallen normaal gesproken niet in de cijfers. Druk je opbrengst en input uit in die cijfers, dan wordt vergelijking heel simpel. Als het product meer energie kost dan het aan energie opbrengt is het niet circulair. Als dat in een grafiek getoond wordt komt de subtitel die ik hier gebruikt heb (niet door Meino zo genoemd) “En hoe we met een stijgende productie toch achteruit blijken te boeren” heel snel in beeld.
Progressie door achteruitgang
Het is een beetje als de dokter die zegt: ”Ik heb goed en slecht nieuws, wat wil je eerst”. Goed beginnen: In de periode tussen 1950 en 2020 is de output per ha in de landbouw met 17% gestegen. De perfecte plek om te stoppen met lezen en helaas gebeurt dat ook vaak. Het slechte nieuws is de energie input. Om die stijging van de productie voor elkaar te krijgen is de input van energie met 700% gestegen. Je hoeft geen afgestudeerd wiskundige te zijn om te snappen dat het niet gunstig is als de verhouding in toename opbrengst/kosten 17/700 is. Van een licht positieve stand waarbij elke kilojoule iets meer dan een kilojoule oplevert komen we er op uit dat we heel veel kilojoule gebruiken om een kilojoule aan voedingsenergie te produceren. De belangrijkste oorzaken: We eten te veel vlees (zeer inefficiënt landgebruik) en we hebben handkracht vervangen door machines. En machinaal werk is nu eenmaal veel goedkoper dan arbeid. Logisch toch?
