Het Europees Parlement en de EU-landen sloten woensdagochtend na een nacht onderhandelen een overeenkomst over het aanpakken van wegwerpplastic. Europarlementariër Bas Eickhout noemt de deal baanbrekend: “Een paar jaar geleden was zulke wetgeving ondenkbaar geweest. Het toont de almaar groeiende invloed van groene politiek.” 

“Plasticvervuiling is een veelkoppig monster en we zijn er nog lang niet”, reageert Eickhout, “maar dit is een heel grote stap in de goede richting. Er is een omschakeling in denken gaande.”    

Verbod op plastic

Er komt een verbod op een aantal plastic artikelen, waaronder op plastic eetgerei. Ook komt er een volledig verbod op zogenaamd oxo-plastic. Dat laatste is plastic dat verkocht wordt als bio-plastic, maar zeer schadelijk voor het milieu is omdat het in microplastic afbreekt. Een andere maatregel die in het oog springt is dat plastic flesjes geen losse doppen meer mogen hebben.

Ook worden landen verplicht om binnen nu en tien jaar vrijwel alle plastic flessen gescheiden in te zamelen. Verder zullen fabrikanten moeten gaan betalen voor de maatschappelijke kosten om het wegwerpplastic dat ze produceren op te ruimen, zo zullen sigarettenfabrikanten gaan opdraaien voor het opruimen van sigarettenfilters.

'Onnodige regeldruk'

“Enkele jaren terug was het ondenkbaar geweest dat de EU zo’n palet aan concrete maatregelen op specifieke plastic producten zou invoeren”, zegt Eickhout. In 2014 probeerde de toen net aangetreden eurocommissaris Frans Timmermans bijvoorbeeld nog het initiatief van de Europese Groenen om plastic tasjes aan te pakken van tafel te vegen. Dat vond hij ‘onnodige regeldruk’. 

De enorm positieve reacties nadat de regelgeving er toch doorkwam, heeft eraan bijgedragen dat steeds meer politici beginnen te beseffen dat het juist precies dit soort regels zijn die mensen van Europa willen zien. “Europese maatregelen die het belang van mens en milieu dienen in plaats van multinationals.”

Eickhout: “De nieuwe wetgeving toont dat de groene beweging ook op Europees niveau steeds meer een stempel begint te drukken op het verloop van politieke discussies en de uiteindelijke beleidskeuzes.”

De deal moet nog bekrachtigd worden door de EU-landen en het voltallige Europees Parlement, maar dat is een formaliteit. De wetgeving zal in de eerste helft van 2021 in werking treden.

Een greep uit de maatregelen in de nieuwe wetgeving:

Een verbod op alle oxo-afbreekbare plastic producten Een verbod op een aantal plastic producten voor eenmalig gebruik (zonder uitzonderingen) Wattenstaafjes, rietjes, roerstaafjes, en ballonenstokjes Bestek en borden Voedselbakjes van geëxpandeerd polystyreen Gescheiden inzameling van flessen: 77% in 2025, 90% in 2029 Verplichting voor lidstaten om consumptie van plasticbekers en voedselbakjes terug te dringen Producteisen voor plasticflessen PET-flessen moeten in 2025 voor minsten 25% uit gerecycled plastic bestaan, en alle plasticflessen voor minsten 30% in 2030 Doppen moeten vijf jaar na ingang van de wetgeving vast aan de fles blijven zitten na het afschroeven Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (EPR) voor onder meer: sigarettenfabrikanten, fabrikanten van vochtige doekjes, plasticzakjes, voedselverpakkingen, en ballonen.