Twee LHBTIQ+ jongeren (16 en 18 jaar) zitten tegenover ons, ze willen hun verhaal wel doen maar zijn ook zenuwachtig. Willen liever niet met hun naam in de blog en ook niet herkenbaar in beeld. Dit vat goed samen hoe zij zich voelen in onze maatschappij. Niet veilig, niet gezien en onbegrepen.
We stellen onszelf aan elkaar voor. Wie zijn zij en wie zijn wij. Spannend vinden we het, ik vraag me af wat ik wel kan vragen, straks stel ik een domme vraag! Dus van beide kanten voelt het nog wat stroef. En niet gek, want kunnen zij mij wel vertrouwen? En zeg ik geen domme dingen?
Na een uurtje en een paar bakken koffie komen de gesprekken op gang. Ze vertellen me over het moment van ‘uit de kast komen’. Dat ze altijd wisten dat ze ‘anders’ waren, maar niet wisten wat dat voor hen betekende. Ze hebben namelijk geen rolmodellen in het dagelijks leven. In reclames op TV of de biologieboeken op school wordt namelijk vooral stilgestaan bij traditionele man-vrouw relaties. Daarin herkenden zij zichzelf niet. Pas ver in de puberteit werd ze duidelijk via zelf zoeken op internet ‘wat met ze aan de hand was’. Ze kunnen me veel voorbeelden geven van de stereotype man-vrouw relaties in het dagelijks leven, waar ik niet eens bij stilsta. Voorbeelden die er juist voor zorgen dat zij zich nooit echt geaccepteerd voelen.
Een duidelijke mening hebben ze ook over het fenomeen ‘uit de kast komen’: “Onzin, want iedereen is gelijk en als hetero kom je ook niet uit de kast.” Ze voelen echter de druk om wel kenbaar te maken dat ze onderdeel zijn van de LHBTIQ+, want het doorbreken van het hokjes denken waar zij hun hele leven mee te maken hebben kan alleen op die manier. Want zo zeggen ze “als het echt normaal zou zijn en worden gevonden, dan zouden we ons vrij kunnen bewegen, kleden, gedragen of voordoen zonder ons zorgen te maken. We hadden dan kunnen leven zonder ons zorgen te maken over hoe er over ons wordt gedacht”. Specifiek hebben we het ook nog over de transgender zorg in Nederland, de lange wachttijden voordat je überhaupt een keer op gesprek kunt komen. Maar vooral dat je blijkbaar in Nederland heel veel moeite moet doen om in aanmerking te komen voor transgenderzorg. “Ik ben afhankelijk van een cis-gender* persoon die bepaalt of ik ‘transgender’ genoeg ben om een behandeling te mogen starten. Ik heb gewoon zelf geen keuze hierin”. (*iemand van wie de genderidentiteit overeenkomt met het geboortegeslacht) Ik voel de emotie en machteloosheid van het niet zelf richting kunnen bepalen in je eigen leven en lichaam van deze tiener.
Gaaf vind ik het om te zien dat ze met concrete voorstellen komen om voor de LHBTIQ+ te zorgen dat zij meer geaccepteerd worden. Zo concreet en in mijn eigen ogen niet onoverkoombaar. Kan het echt zo makkelijk zijn? De twee tieners voor mij vertellen dat het al in de wijze van communicatie kan. Want we zijn zo gewend om te spreken van ‘geachte heer/mevrouw’, dat we ons niet realiseren dat veel mensen zich hier niet mee identificeren. We kunnen dat makkelijk aanpassen, bijvoorbeeld beste buurtbewoner of geachte gebruiker. Zeker iets dat ik zelf op kan pakken in mijn communicatie. Ook kunnen we als gemeente meer doen hierin. Reclames of uitingen vanuit de gemeente kunnen we ook inclusiever schrijven en weergeven. Simpele dingen, zoals een keer niet een stereotype man inzetten voor een reclame.
Uiteindelijk durf ik ook een vraag te stellen die al een tijdje in mijn hoofd zit. Waarom hebben we genderneutrale toiletten nodig? Kan iedereen niet gewoon de toilet gebruiken die hij/zij/hen willen? Of kunnen we niet gewoon de bordjes van de deur halen, zodat we geen gender meer toekennen aan het toilet? Het antwoord van deze twee tieners verrast me, NEE. Dit is echt nodig. Ik vraag ze het me uit te leggen. Ze vertellen dat iedereen veilig en prettig naar het toilet moet kunnen. Een extra genderneutraal toilet is noodzakelijk voor hen die zich niet een stereotype man of vrouw voelen. Ga je echter alle toiletten genderneutraal maken, dan kan het maar zo zijn dat stereotype mannen en vrouwen zich niet meer veilig voelen op het toilet. Daarom is het belangrijk ook deze typische mannen en vrouwentoiletten te behouden. Zo had ik het zelf in ieder geval nog nooit bekeken. Ik vind het slim en ik besef me dat het dus niet om een toilet voor henzelf, het gaat om een toilet als veilige en prettige omgeving voor iedereen.
‘S avonds laat bel ik nog even mijn broertje, ik moet echt even reflecteren. Doe ik zelf wel voldoende om de LHBTIQ+ gemeenschap zich thuis te laten voelen in deze maatschappij? Ik vertel hem dat ik het gevoel heb tekort te schieten, niet omdat ik deze groep mensen niet accepteer, maar omdat het voor mij zo normaal is dat ik me niet realiseer dat dit nog lang niet voor iedereen het geval is. We hebben een uitgebreid gesprek, ieder vanuit ons eigen perspectief. Ik leer van deze avond dat je soms juist een uitzonderingspositie MOET creëren om de maatschappij dit te laten accepteren. Normalisatie vraag juist van ons om aandacht te vestigen op deze groep. Gewoon in onze dagelijkse bezigheden. Een paar veranderingen op de werkplek doorvoeren die onbelangrijk lijken, maar toch normalisatie en acceptatie helpen. Ik ga me hier beter voor uitspreken!
Edwin Eikelenberg (hem/hij)