Hoe ziet het nieuwe Baanbrekers er uit?
De laatste tijd gaat het best goed met Baanbrekers, u weet wel, de organisatie die namens de gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk belast is met de uitvoering van de Participatiewet en de Wet Sociale Werkvoorziening. Deze week bleek uit een vergelijkend onderzoek van DIVOSA, de landelijke organisatie voor organisaties als Baanbrekers, dat men zeer goed presteert op het gebied van uitstroom van klanten, maar ook bij bemiddeling van nieuwe klanten, waardoor de instroom beperkt blijft. In het vergelijkend onderzoek waarbij 220 instellingen uit het gehele land betrokken waren scoort Baanbrekers in de kopgroep. Ook financieel gezien gaat het de laatste tijd erg goed, maar er waren andere tijden. De tekorten in de jaren vóór 2017 liepen zo hoog op dat de drie gemeenten besloten om in te grijpen; men wilde een nieuwe koers uitzetten om de tekorten beheersbaar te maken, een koers die men aanduidde met de term Baanbrekers 2.0. In 2013 startte Baanbrekers als fusieorganisatie tussen de voormalige WML en de ISD en het was nu tijd om de koers van de organisatie te heroverwegen. De discussie werd opgestart; besluitvorming bleef echter tot nu toe achterwege. Intussen gaat het financieel ook weer een stuk beter. Dankzij het economisch herstel is er, financieel gezien, geen reden meer om bij Baanbrekers stevige maatregelen te nemen. Wellicht mede daardoor kon het Algemeen Bestuur begin 2018 niet tot besluitvorming komen; er was teveel verschil van mening en, gelet op de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen van maart 2018, waarschijnlijk ook wel gebrek aan politieke wil om tot besluitvorming te komen. Een besluit om de koers te veranderen werd dan ook over de verkiezingen heen getild, zoals dat heet.
De noodzaak om tot een heroverweging van de koers van Baanbrekers te komen is echter nog altijd aanwezig. De discussie is na de verkiezingen weer opgepakt en nu ligt er een zgn. Koersdocument Baanbrekers 2.0 met als titel Kom in Beweging. Volgende week gaat het Algemeen Bestuur dit document naar verwachting vaststellen. De vraag is nu wat dit document voor de organisatie gaat betekenen. Welnu, eigenlijk niet zo veel. De focus wordt mogelijk iets verlegd zoals de titel van het document al aangeeft: Kom in beweging. In vorige versies van het document werd nog een andere ondertitel gebruikt (“Buitengewoon gelukkig”). Dat duidt er op dat de focus nu meer komt te liggen op een goede begeleiding van (niet-) uitkeringsgerechtigden ofwel de “klanten” op weg naar een zo regulier mogelijke arbeidsplek; regulier, dat betekent dus in de samenleving (bedrijfsleven, overheid of andere organisaties). Doel van Baanbrekers blijft in principe hetzelfde: zoveel mogelijk mensen uit de uitkering en naar regulier werk. Of zoals het koersdocument het verwoordt: het “wat” van Baanbrekers verandert niet; er komt wel een accentverschuiving in het “hoe”. Baanbrekers wil dat iedereen in beweging komt om talenten met en zonder een beperking aan het werk te helpen. Mensen, medewerkers, werkgevers, gemeenten, instellingen… iedereen dient in beweging te komen, aldus het koersdocument. Met een op stoom liggende economie moet dat nieuwe kansen gaan bieden om mensen aan een reguliere baan te helpen, ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt die tot nu toe wat moeilijker aan de bak konden komen.
In het koersdocument worden twee doelgroepen onderscheiden. Op de eerste plaats de (niet-)uitkeringsgerechtigden. Met die term wordt overigens al een keuze gemaakt: ook mensen die geen recht hebben op een uitkering vallen dus onder de doelgroep. Voor deze groep wordt in eerste instantie het zgn. primaire proces van “Instroom, Doorstroom, Uitstroom” doorlopen. Doel van dat proces is om de kandidaat op een zo kort mogelijke termijn naar een zo regulier mogelijke baan te leiden. Daartoe beschikt Baanbrekers over diverse instrumenten zoals opleiding, training, bemiddeling, werkervaringsplaatsen e.d. Het proces moet zoals gezegd leiden tot een zo regulier mogelijke baan, maar dat is uiteraard niet voor iedereen weggelegd. Er zullen altijd mensen zijn die aangewezen zijn op een beschutte werkplek. Die mogelijkheid zal Baanbrekers ook blijven bieden. Ook de Baanafspraken vallen onder dit traject.
De tweede doelgroep betreft de SW-medewerkers die momenteel al aan het werk zijn bij Baanbrekers. Zoals bekend, de SW zit op slot, er komen geen nieuwe mensen in de (oude) sociale werkvoorziening meer bij en het bestand wordt dus steeds kleiner. Startpunt voor deze groep is beoordeling of de huidige plek de meest reguliere is. Conclusie na een zeer zorgvuldig onderzoek kan zijn dat de betreffende persoon bij Baanbrekers blijft werken en die mogelijkheid zal er ook altijd blijven. Maar dat zorgvuldige onderzoek kan er ook toe leiden dat de betreffende persoon toch ingepast kan worden in het reguliere bedrijfsleven. De focus is en blijft zoveel mogelijk extern naar een reguliere baan, ook voor deze doelgroep. Wel met alle garanties ten aanzien van rechtspositie, salaris en een mogelijke terugkeer naar Baanbrekers als het uiteindelijk toch niet goed blijkt te gaan. Baanbrekers blijft de garantie van vangnet te allen tijde bieden.
Conclusie ten aanzien van de huidige bedrijfsmatige activiteiten van Baanbrekers kan dus zijn dat die in eerste aanleg gewoon gehandhaafd zullen blijven. Baanbrekers moet SW-werkplekken blijven aanbieden en er is ook nog dat SW-vangnet dat altijd aanwezig moet zijn.
Maar ook voor de eerste doelgroep is een leerwerkinfrastructuur noodzakelijk die ruimte biedt voor werkervaringsplekken voor diagnose bij de instroom en voor tijdelijke arbeidsplaatsen als opstap naar uitstroom.
Daarmee is het niet uitgesloten dat op termijn bepaalde activiteiten worden afgestoten; immers met name de doelgroep SW-medewerkers wordt steeds kleiner en het uitkeringsbestand neemt ook nog steeds af. Maar op korte termijn is sluiting van afdelingen niet te verwachten. Het nu voorliggende document moeten we vooral zien als een koersdocument en niet als een spoorboekje dat al helemaal van een dienstregeling is voorzien. In tegendeel, de concrete invulling van de koers zal gaandeweg in de komende jaren tot stand moeten komen.
Kees Musters
Drunen, vrijdag 14 december 2018