Voorzitter, in de eerste plaats wil ik de organisatie complimenteren met het voorliggende document. Dit is de laatste begroting van de gemeente Winsum. De begroting is beleidsarm en zo hoort het ook, de nieuwe gemeente Het Hogeland moet zelf zijn beleidslijnen kunnen uitzetten.
Hoe staat het met ons huishoudboekje?
Onze financiële positie noopt op korte termijn tot enige zorg. Het boekjaar 2017 sluit waarschijnlijk met een tekort en de begroting voor 2018 toont ook een tekort. Het college is er wel in geslaagd het tekort, wat bij de kadernota dreigde, in omvang te halveren. Het lange termijn perspectief is echter positief. De september circulaire pakte gunstig uit en het pas aangetreden kabinet investeert fors in bijvoorbeeld onderwijs en defensie, wat zich waarschijnlijk vertaalt in een hogere uitkering uit het gemeentefonds (trap op, trap af).
Ons weerstandsvermogen is afgenomen, de vrij besteedbare algemene reserve dekt in feite niet meer de risico’s die we maximaal lopen. Als we onze bestemmingsreserves zouden moeten aanboren kan dat uiteraard ingrijpende consequenties hebben. Wij vinden uw conclusies wat betreft onze weerstandscapaciteit aan de optimistische kant. Wij gaan er vanuit dat u het foute bedrag bij de OZB component van de onbenutte belastingcapaciteit corrigeert. Verder vinden wij het onjuist dat u hierbij bij de vrij besteedbare algemene reserve de lopende verplichtingen optelt, het is evident dat deze laatste niet meer vrij te besteden zijn. Mijn fractie ziet hier dus wel degelijk een zekere kwetsbaarheid, we zullen in het jaar dat ons nog rest heel kritisch naar onze uitgaven moeten kijken.
Waar staan wij wat betreft onze ambities?
Bij het aantreden van deze coalitie in 2016 is er een ambitieus investeringsprogramma in gang gezet. Veel plannen resulteerden natuurlijk al van eerdere data.
Door de jaren hadden wij een riante reserve positie opgebouwd en die is gebruikt om er dekkingsreserves mee te vormen om het geheel mee te helpen financieren. Niet onbelangrijke onderdelen in het financiële plaatje waren ook het verwerven van subsidies en het incalculeren van aanbestedingsvoordelen. Helaas is het succes bij het verkrijgen van subsidies tot nu toe beperkt gebleken en trekt de economie op dit moment sterk aan waardoor aanbestedingsvoordelen moeilijker te realiseren zijn. Het is dus een goede zaak om nog eens goed te kijken hoever onze financiële polsstok rijkt, realiteitszin is zeker geen slechte zaak.
Wat is de stand van zaken?
Ondanks de hierboven verwoorde zorgen is er veel in gang gezet. De bouw van het IKC in Rasquert is gestart. Het voor mijn fractie belangrijke project De Tirrel ligt op schema. De ontwikkeling van het centrum is ter hand genomen, er is geld beschikbaar gesteld voor een verdichting van het winkelbestand. De eerste ontwikkelingen tekenen zich af (restaurant in de cadeaushop). Voor de nieuwe wijk Munster is veel belangstelling, het is jammer dat er enige vertraging is opgetreden door een gang naar de Raad van State. Maar goed, zo werkt ons democratisch systeem nu eenmaal. Ook bij de inbreidingsplannen worden meters gemaakt (bijvoorbeeld het Bobenco terrein).
Wat betreft de ontwikkeling van Winsum West hebben wij minder kijk op de stand van zaken en het uiteindelijk financiële plaatje. Het slagen van de huidige subsidieronde zou zeer behulpzaam zijn. Over de realiteitszin van de bouw van een nieuwe sporthal kunnen we kort zijn; daar hebben we het geld niet voor! Het is al een hele toer om de lopende projecten te verwezenlijken.
De uitvoering van het rompakkoord is een andere zaak, de provincie is hier grotendeels verantwoordelijk en die maakt ons inzien geen haast. We vinden het overigens geen goede zaak dat wij als gemeente verantwoordelijk zijn voor de realisatie van de kortsluiting, dat had een provinciale verantwoordelijkheid moeten zijn mede gezien in het verleden gemaakte afspraken. We vinden het onduidelijk wie verantwoordelijk zijn voor budget overschrijdingen, het kan toch niet zo zijn dat de gemeente hiervoor geheel opdraait? Dan hebben we de situatie dat bij onderschrijding een groot gedeelte in de provinciekas vloeit en bij overschrijding de gemeente aan de beurt is! Mijn fractie wil graag weten hoe dit is geregeld.
Het sociaal domein
In het sociaal domein lopen we grote risico’s. Er zijn flinke tekorten bij het Buigbudget en jeugdzorg. Het oplopend bestand van mensen in de participatiewet en de wijze van financiering daarvan en wat de jeugdzorg betreft de afspraken van onderlinge solidariteit zijn hier mede debet aan. Budgetneutraliteit is helaas (nog) niet gerealiseerd. We hebben nog voldoende reserve om het tekort te financieren, maar de bodem is in zicht.
Een groot risico vormt het SW-bedrijf, alhoewel 2016 een kleine plus liet zien, zijn de vooruitzichten weinig rooskleurig. Hier zullen keuzes moeten worden gemaakt. Het is belangrijk na te denken over de positie van het SW-bedrijf in de nieuwe gemeente. Wij opteren ervoor het SW-bedrijf op afstand te zetten, eventueel via een stichting.
De herindeling
De herindeling is een complex proces die veel inzet vraagt. Inherent aan het proces is dat de afzonderlijke raden hun rol zien verminderen. Het is een ander orgaan de (niet gekozen) raadsklankbordgroep die feitelijk raadstaken overneemt. Het blijft een lastige zaak om het fundament voor een nieuwe gemeente te leggen zonder teveel over het graf te willen regeren.
De nieuw te vormen gemeente zal uiteraard met de problemen van de oude gemeenten worden geconfronteerd. Ook in de nieuwe gemeente zal het bijvoorbeeld moeilijk zijn de jeugd hier een alternatief voor de bruisende stad te bieden. Ook de nieuwe gemeente krijgt te maken met krimp, vergrijzing en afnemende werkgelegenheid. Dat is de demografische werkelijkheid die voorlopig blijft. Om die trend af te remmen of te keren is innovatief beleid aan de orde. Als de nieuwe gemeente de optelsom van de afzonderlijke gemeenten wordt biedt de schaalvergroting weinig voordelen.
Voorzitter, zie hier de grote uitdaging, de kaders zijn geformuleerd in de visie ‘Ruimte’, aan ons en de toekomstige gemeente de implementatie hiervan!