Voorzitter,
Om te beginnen willen we onze dank uitspreken aan iedereen die een bijdrage heeft geleverd aan de totstandkoming van deze begroting.
Een begroting waarin we nog steeds investeren in onze gemeenschap. Voorzichtigheid is echter geboden. De onzekerheid over de rijksbijdragen vanaf 2026 zijn zorgelijk. Hopelijk dat een nieuw kabinet begrijpt dat dit zo niet langer kan.
Burger en bestuur
“Meer loslaten en minder bemoeizucht”. Ja, dat vraagt om een ander soort lokaal bestuur. Waarbij bemoeizucht niet verward mag worden met verantwoordelijkheid nemen. Het “ja mits” principe is een prima uitgangspunt hierbij. Waarbij onze inwoners mogen blijven vertrouwen op de toezichthoudende en regelgevende overheid. Want ook dat is nodig om een ordelijke maatschappij te hebben. Met alle crisissen van deze tijd is er behoefte aan sterk leiderschap. Landelijk en ook lokaal. Benaderbaar en daadkrachtig. Het zijn bijzondere tijden en het woord crisis staat zo ongeveer bij elk thema. Juist daarom moeten we keuzes maken. Zorgen dat we in beweging blijven. En niet verstijven in polariserende discussies. En niet al onze besluiten zullen achteraf de beste blijken te zijn. Maar dat hoeft niet erg te zijn, zolang we dan ook maar het lef hebben dat toe te geven en keuzes te herzien. Liever later spijt van een verkeerde keuze die we moeten herstellen, dan geen keuze. Met name onze kinderen en kleinkinderen hebben daar recht op. Wij geven de wereld van hun toekomst vorm. En zullen daarin nog meer moeten luisteren naar hoe die voor hun eruit moet zien. Regeren gaat maar in kleine mate over de keuzes voor de korte termijn, maar moet vooral gericht zijn op het toekomstbestendig maken van de lange termijn. Over onze eigen schaduwen heenstappen.
Veiligheid
Als ABL staan we achter de ambities in het veiligheidsdossier en zijn we tevreden met de aanpak van de criminaliteit in onze kernen en het buitengebied. In een tijd waar ambtsdragers en handhavers het vaak zwaar te verduren hebben, willen wij juist onze waardering voor hen uitspreken. Voor de proactieve aanpak van de diverse vormen van criminaliteit en het handhaven van de openbare orde. De zichtbaarheid van de BOA’s en wijkagenten mag wat ons betreft hierbij groter worden. Vaker de auto uit en een praatje maken met onze inwoners helpt hierbij. Het doet daarnaast deugd te vernemen dat de investering in een groene BOA al zijn vruchten afwerpt. We begrijpen dat het zoeken naar de balans tussen evenementen en veiligheid soms spanningen oplevert. Echter met de juiste dialoog en de insteek “ja mits” moet er veel mogelijk zijn. We vertrouwen erop dat dit ook geldt voor onze jongeren onder de 18. Zij hebben behoefte aan mogelijkheden om iets te organiseren. Vorig jaar zagen we dat bijvoorbeeld in Mariahout. Hoewel het toen niet helemaal is verlopen zoals we wilden, toont het wel aan dat er dus een behoefte is. Kan het college aangeven hoe we hen hierbij kunnen helpen?
Woon- en leefklimaat
Zowel op het gebied van woningbouw als op het gebied van verkeer staan we voor grote uitdagingen. Deels door economische oorzaken, zoals de aanstaande crisis in de bouw tegenover de grote vraag naar woningen. En dan met name betaalbare woningen en sociale huurwoningen. Woningen met een vraagprijs tot € 255.000 moeten nog meer gerealiseerd worden. Plan d’n Hoge Suute in Mariahout heeft aangetoond dat dit nog altijd mogelijk is. Woningbouwcorporaties moeten meer worden ingeschakeld voor de minder rendabele goedkope koop. Hierin zijn wij bereid te investeren.
Een groep die vaak tussen de wal en het schip valt, is de grote middengroep die net te veel verdient om in aanmerking te komen voor een sociale huurwoning, maar te weinig om iets te kopen of duurder te kunnen huren. We zijn blij dat we de aandacht voor deze groep nu in beleid hebben omgezet. Hierbij zijn wij als ABL ook bereid om harde keuzes te maken om dit daadwerkelijk tot uitvoering te brengen, omdat de huidige plannen daar nog onvoldoende aan voldoen. We moeten nu durven plannen te wijzigen en beheerst te investeren. Zoals al vaak aangegeven, willen we het accent leggen op Lieshout en deels Aarle-Rixtel, waar de aantallen woningen achterblijven op de vraag en daarmee mensen niet meer in hun eigen kern kunnen blijven wonen. Hier willen wij steviger inzetten op het zoeken naar uitbreidingslocaties.
Uiteraard zijn wij voor het bouwen naar behoefte. Maar wel met behoud van voldoende groen en de eigen karakters van onze kernen. Voor de langere termijn moeten we op zoek naar nieuwe geschikte bouwlocaties, zowel inbreiding als ook uitbreiding. Groei van het aantal inwoners is daarbij geen doel, wel het bouwen van voldoende woningen voor onze eigen inwoners. Zodat je van jong tot oud in Laarbeek kunt blijven wonen.
Wij willen graag kijken naar een herprioritering van de duurzaamheidsagenda in een commissievergadering. We zien dat door de veranderingen om ons heen dit nodig is.
Economie en werkgelegenheid
Als Laarbeek zijn we onderdeel van een belangrijke economische regio die een enorme groei doormaakt. Deze groei kent 2 gezichten. Op het gebied van bedrijvigheid en werkgelegenheid biedt het enorme kansen. Onze bedrijventerreinen zijn vrijwel uitverkocht en we moeten werk maken van uitbreiding hiervan. Het is goed dat hier een regionale visie onder ligt. De groei biedt ook kansen voor het behoud van voorzieningen en verenigingen in onze kernen en een minder snelle vergrijzing van onze gemeente.
De enorme verwachtte inwonersgroei heeft ook een keerzijde. Qua mobiliteit knelde het al en wordt het alleen maar erger. En er is al een woningtekort en deze druk op de woningmarkt wordt alleen maar groter. Het mag niet zo zijn dat deze groei onze jeugd nog meer verdringt op de woningmarkt.
Regionale keuzes zijn gemaakt en uitgewerkt in een visie voor deze problematiek, die we ook wel de schaalsprong noemen. Het sleutelwoord hierin is brede welvaart waarmee beheerst moet worden gegroeid. Maar wat is nu het begrip ‘Brede welvaart’ en wanneer hebben we dat bereikt? In het uitvoeringstraject is nog volop ruimte voor onze inbreng. Wij als ABL vinden dat wij, ook al zijn we een kleine gemeente, voorop moeten lopen in de prioriteitenstelling voor korte en lange termijn. Denk daarbij aan echte verandering van het stelsel van Openbaar Vervoer en het in beeld houden van de Peelgemeenten in de bereikbaarheidsagenda. Wij stellen voor dat deze raad deze prioriteitstelling vast gaat stellen en dit gezamenlijk met het college in de MRE-regio gaat uitdragen.
Recent hebben we een update ontvangen over de stand van de verkeersvisie. Deze verkeersvisie geeft ons houvast om in de regio onze doelstelling voor de bereikbaarheidsagenda scherp te zetten en ook weer de verbinding te zoeken met Helmond waar men inmiddels, een zeg maar, interessant standpunt heeft ingenomen. Dit standpunt verhoogt namelijk onze zorg over de ontwikkeling van onder andere de N279.
Gezondheid, welzijn, zorg en onderwijs
We zien dat de zorgvraag blijft toenemen in een samenleving waarin de opgaven omvangrijker en steeds complexer worden. Dat we als gemeente meer regie voeren op de samenwerking is daarom van groot belang om de zorg te kunnen blijven betalen. De inzet op preventie, het benutten en stimuleren van de eigen kracht van onze inwoners en het bevorderen van integrale samenwerking tussen de partners in het sociaal domein moet gaan leiden tot een duurzamer zorgstelsel. Wij zien de concrete uitwerking hiervan met vertrouwen tegemoet.
De jongerenadviesraad is steeds meer zichtbaar. Van ons mag de jeugdparticipatie nog meer worden gestimuleerd. Vorig jaar hebben we gevraagd om jongereninspraak inclusief te laten zijn in onze gemeente. Daar zouden we graag nog meer concrete acties op zien.
In de eerste helft van het komende jaar volgen de scenario’s rondom het toekomstbestendig maken van het ontmoetingscentrum in Beek en Donk. Wij kijken uit naar dit proces en geloven in een visie waarin een verbeterde multifunctionaliteit van een accommodatie, de instandhouding van voorzieningen versterkt. Vanzelfsprekend speelt ook hier de betaalbaarheid een uitdagende factor.
Financiën en bedrijfsvoering
Zoals wij in juni al bij de kadernota hebben aangegeven, staan wij achter de keuze van het college om minder voorzichtig te begroten en om 2026 en 2027 niet sluitend te laten zijn. Ondanks de onzekerheid in relatie tot mogelijke budgettaire druk vinden wij het van belang om verantwoord te blijven investeren in onze voorzieningen en leefbaarheid van Laarbeek.
We constateren dat de houdbaarheid van het in eigen beheer uitvoeren van diverse ICT-werkzaamheden onder druk staat en er gewerkt wordt aan outsourcing. Daarvan wordt een grote impact verwacht op de organisatie en de dienstverlening. Kan de organisatie dat aan en welke keuzes maken we hierin? Vragen die ons bezighouden en waar we graag over worden geïnformeerd.
Tenslotte; om onze ambities waar te maken, zijn we bezorgd over de beschikbaarheid van ambtelijke capaciteit. Zoals vaker benadrukt zijn we kwetsbaar en blijft de arbeidsmarkt in Zuidoost Brabant onder druk staan. Verdere intensivering van samenwerking op de grote opgaven of specialistische taken, mag wat ABL betreft nog meer opgezocht worden. Dit in navolging van de zinvolle investering in het gezamenlijk werven van personeel met de Peelgemeenten.
Fractie Algemeen Belang Laarbeek
Bas van Sinten
Maikel Sanders
Ruud Fransen
Ron Verschuren