In onze gemeente is in het dorp Wehl een grote villa ingericht als voorziening voor beschermd wonen. Vanaf het moment dat bekend werd dat dit gebeuren zou, was bij veel inwoners de weerstand groot. Een deel van de Wehlse bevolking voelde zich overvallen en organiseerde protest. Ondanks het gebrekkige draagvlak zette de gemeente door en kwam de voorziening er. Niet zonder politieke slag of stoot, dat dan weer wel. Het leidde destijds zelfs tot afsplitsing uit de fractie van de PvdA. Onder de naam Domus is de exploitatie in handen van het Leger des Heils. In de overeenkomst met de gemeente waren voorwaarden opgenomen voor de veiligheid voor de omwonenden en van de bewoners van Domus. Met die veiligheid is veel misgegaan.
Maar toch. Er zijn nu eenmaal mensen voor wie het leven geen makkelijke opgave is. Door wat voor oorzaken ook lopen ze tegen de grenzen van hun kunnen aan. Weerstand bieden aan verslavende middelen zoals alcohol of drugs is lukt niet, want de vergetelheid van de roes helpt om alles draaglijker te maken. En als afkicken lukt, blijft de kans op terugval groot. Na een misstap in het verleden en de vrijheidsstraf die daarop volgde, maakt weer meedoen in de samenleving moeilijk. Na een lange opname in een psychiatrisch ziekenhuis is het gewone leven oppakken soms niet te doen.
Maatschappelijke opvang is er voor deze mensen, in de vorm van beschermd wonen. Gemeenten hebben de plicht hiervoor voorzieningen te treffen. We vinden dat normaal. Het is een teken van beschaving dat we mensen niet op straat in de kou laten zitten. We bieden ze bescherming, steun en hulp om hun plek in de samenleving terug te veroveren of, met de beperkingen die ze hebben, op hun manier mee te doen. We weten allemaal dat dit niet altijd goed gaat. Het gedrag van deze mensen voldoet soms niet aan de normen van gewoon fatsoen. Naast huisvesting hebben ze intensieve begeleiding nodig. Hun problematiek is veelal psychisch van aard. Daarmee omgaan vraagt kennis en ervaring. Dat is een vak apart.
In de jaren dat Domus bestaat, zijn er ergerlijke, nare incidenten in het dorp geweest. Vaak ging het om hinderlijk roepen, maar ook schelden, openbare dronkenschap, diefstal enzovoort. Voor Wehl was de maat vol toen in de zomer van 2018 iemand met een mes liep te zwaaien. Het was de grenzen van de verdraagzaamheid voorbij na al eerdere gevallen van aanranding en andere vormen van hinderlijk grensoverschrijdend gedrag.
De gemeente moest ingrijpen omdat het beheer van de voorziening tekort schoot. De bestaande afspraken over de manier waarop de bewoners van Domus werden begeleid, werden niet nageleefd of de regeling was onvolledig. Het gemeentebestuur stond voor de opgave om de zaak op orde te krijgen: regie door de gemeente, handhaving door politie en het beheer veel meer onder controle krijgen. De meest overlast veroorzakende bewoners van Domus werden overgeplaatst. Het management van Domus moest beter voldoen aan de voorwaarden van het contract met de gemeente. Om dat te regelen is het beheerplan aangepast.
D66 vindt dat die aangescherpte maatregelen voor het beheer en de handhaving een kans moeten krijgen. Veel inwoners vonden de komst van Domus bedreigend en vreesden overlast. Het is te betreuren dat ze het gelijk – ten minste voor een deel – aan hun kant kregen. Als Doetinchem haar taak om beschermd wonen zoals dat in Domus vorm krijgt, verantwoord wil blijven uitvoeren, vraagt dat veiligheidsgaranties voor de omwonenden. Het Leger des Heils heeft in het verleden te weinig gedaan om Domus in de Wehlse gemeenschap te laten opgaan. Om hierin verbetering te brengen is het nodig te werken aan intensieve, openhartige communicatie en naar verbinding te zoeken. Ook daar zal de gemeente haar verantwoordelijkheid moeten nemen.
De gemeenteraad van Doetinchem heeft op 31 januari besloten Domus verder te laten gaan. Niet iedere fractie was het daarmee eens, maar de meerderheid vindt dat het aangescherpte beheerplan de veiligheid voor de omwonenden voldoende garandeert. De praktijk moet uitwijzen of de inzet van de gemeente de ambitie waarmaakt. In de loop van dit jaar is er een evaluatie waarover de raad weer kan oordelen.
Ten slotte de vraag hoe de toekomst er uit gaat zien. Blijft Domus, of gaat het weg? Een voorziening als Domus zal in elke buurt, elke wijk weerstand oproepen. Wat dat betreft staan de spandoeken overal klaar. De overheid kan echter niet elke onwelgevallige maatregel uit de weg gaan.
De les die we moeten leren is dat we de maatschappelijke verantwoordelijkheid voor bescherming van kwetsbare mensen niet alleen in woorden maar ook in daden zichtbaar maken. Dat gaat des te beter als mensen het beleid dat daarbij hoort niet als een bedreiging maar als een uitnodiging tot deelname zien. Daar hoort inspraak bij, plannen maken, meedenken en doen. Pas wanneer mensen alle omstandigheden in beeld hebben en het gevoel hebben daar mede verantwoordelijk voor te zijn, ontstaat er draagvlak. Een vestiging voor beschermd wonen in een buurt kan onder die voorwaarde meer kans van slagen hebben.
En zo komen we uit bij de participatie in de samenleving. Burgers zijn onze kiezers. Maar zij hebben ook belang bij hoe het er in hun woonomgeving aan toegaat. Daar hebben ze een mening en ideeën over, niet alleen maar afwijzing. Betrek ze bij ingrijpende beslissingen die zich in hun omgeving voordoen en voorkom voldongen feiten. Een heldere en constructieve dialoog tussen burgers en overheid helpt ons vaak aan betere oplossingen!
Pieter Herngreen
Fractievoorzitter D66 Doetinchem