Is het gebruik van biomassacentrales voor ons warmtenet in Ede nu wel of niet duurzaam? Daarover is de laatste tijd veel discussie. De GroenLinks fractie Ede heeft deze biomassacentrales nooit gezien als de gedroomde duurzame oplossing voor de toekomst.
Daarom stond in ons verkiezingsprogramma (2018) dan ook al de volgende passage: “Het warmtenet in Ede zien we als een tussenfase in de overgang naar volledig duurzame energie. Het koppelen van het warmtenet aan schone energiebronnen (zoals bijvoorbeeld geothermie) is op termijn te prefereren boven de verbranding van snoeiafval”.
Enerzijds bezien vanuit de klimaatdoelen is de werkwijze van het warmtebedrijf Ede (werken met reststromen en snoei- en tuinafval) zelfs volgens de meest sombere zienswijzen van de wetenschappers niet schadelijk voor het klimaat (maar het kan beter). Maar anderzijds legt de enorme groei van biomassacentrales in Nederland een grote druk op de natuurontwikkeling en biodiversiteit in onze bossen. Dat is volgens ons een serieus probleem.
We willen het dus graag anders. Echter het huidige warmtenet met biomassa-centrales komt voort uit een warmtevisie van de gemeente Ede en een samenwerkingsovereenkomst uit 2014. Daarin is de voorziene ontwikkeling van de huidige centrales en leidingen vastgelegd. Dat was een gegeven toen we toetraden als GroenLinks tot de huidige bestuurscoalitie in 2018. Juridisch kunnen we daar niets aan veranderen. Wel heeft de GroenLinks-gedeputeerde in Gelderland een stop gezet op nieuwe biomassa-initiatieven. Alles wat is vergund kunnen we niet stoppen. Maar er komt daarna in Gelderland niks meer bij.
Zodra nieuwe technieken beschikbaar komen om meer duurzame bronnen aan het Edese warmtenet te koppelen, dan moeten we de gemeentelijke invloed gebruiken om die mogelijkheden zo snel mogelijk te laten benutten. En als je dan toch de huidige biomassa inzet, dan moet het wat GroenLinks betreft vooral gebruikt worden voor verwarming van oude wijken, want daar zijn nauwelijks betaalbare alternatieven voor gasverwarming.
Een paar voorbeelden: In de raadsvergadering van afgelopen donderdag wees onze fractie er nog op dat binnen afzienbare tijd restwarmte uit bedrijven kan worden gekoppeld. Dat zou goed zijn voor verwarming van circa 6500 woningen. Vorige maand is een samenwerkingsovereenkomst tot stand gekomen om warmte uit geothermie vanaf de papierfabriek in Renkum te koppelen aan ons warmtenet, goed voor verwarming van 5000 woningen. Momenteel worden onderzoeken gedaan naar mogelijkheden van geothermie in Ede zelf. De verwachting is dat die mogelijkheden er ook zullen zijn. Op die manier kan het aandeel van biomassa in het warmtenet de komende tien jaar gaan dalen.
Dat is de koers die GroenLinks al jaren bepleit en dus ook voor de komende jaren wil."
De discussie over biomassa zorgt voor veel verwarring. Dat komt onder meer omdat “biomassa” een verzamelnaam is voor van alles en nog wat. Het kan gaan over pellets, hout van hele bomen, mest, houtblokken in uw open haard, of over snoeihout en tuinafval. Het heet allemaal biomassa, maar de milieu en klimaateffecten zijn zeer verschillend.
De landelijke situatieDe berichten over biomassa in de landelijke kranten gaan meestal over de grote kolencentrales die worden bijgestookt met hout. Voor die bijstook wordt bos gekapt. Veel bos! Die bomen komen van ver, uit Canada, VS of Estland bijvoorbeeld en daarvoor is vervoer per vrachtwagen of schip noodzakelijk. Een kolencentrale stoot met die bijstook meer CO2 uit, dan met alleen kolen. De Nederlandse overheid subsidieert dit ook nog omdat biomassa volgens de EU-regels niet hoeft te worden meegeteld bij de CO2-uitstoot. De overheid kan boekhoudkundig zeggen dat ze duurzaam bezig is. Grote energiemaatschappij kunnen op deze manier hun kolencentrales nog iets langer in de lucht houden. Een win-win-situatie zou je zeggen.
De grote verliezer is echter het klimaat. De Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) heeft in 2017 al een vernietigend oordeel over deze manier van biomassa gebruiken gepubliceerd. Een van de schrijvers van dit rapport, noemde de hele aanpak “waanzin”! Het beeld bij het woord “biomassa” wat de gemiddelde Nederlander opslaat is “biomassa is slecht”.
De lokale situatieMaar de situatie voor onze lokale biomassa-centrales is totaal anders. Daar wordt geen boom extra voor omgekapt. Er wordt gebruik gemaakt van snoei- en tuinafval, van wat Prunus wat een ongewenste uitheemse soort is, die bestreden wordt in onze bossen, en van reststromen van produktiebos. Volgens de wetenschappers is dat voor ons klimaat niet schadelijk, onder de voorwaarde dat het bos snel weer aan kan groeien en niet in omvang afneemt. Volgens ons college is dat in Ede het geval.
Maar daar zit voor ons wel een probleem, want het meeste bos in Ede wordt niet beheerd door de gemeente, maar door andere bosbeheerders. We kunnen niet meten of ons bos toe- of afneemt. Iedereen die regelmatig in onze natuur wandelt, kan zien dat in de afgelopen jaren overal in de gemeente fors wordt gekapt. Op provinciaal niveau is de noodklok geluid. Want in heel de provincie Gelderland is de boskap zorgelijk van omvang. De provincie houdt de ontwikkeling van natuurgebieden nauwgezet in de gaten. Het college kan wel zeggen dat het in Ede goed gaat, maar heeft daar geen controle over.
De energiebranche gaat ervanuit dat wat ze uit het bos haalt ook weer snel aangroeit en er dus balans blijft. Maar of dat ook echt zo werkt is de vraag. Resthout wat in de natuur in het bos achterblijft, gaat rotten, wordt op zichzelf weer bodemvoeding en is tijdens het rottingsproces een bron van leven voor insecten, die op zich weer voedsel zijn voor vogels enz enz. In hoeverre het weghalen van resthout in de huidige omvang schadelijk is voor het planten en dierenleven in het bos, is nog een grote vraag. Er wordt wetenschappelijk onderzoek gedaan, maar de uitkomst daarvan is nog niet duidelijk.
Bedreigde natuurDan is er nog de zorgelijke ontwikkeling van de natuur onder invloed van verdroging en stikstof. We zien allerlei boomsoorten in grote problemen. Veel lariksen zijn gestorven vanwege de droogte, veel eikenbos, maar ook andere soorten zijn in problemen door een groot overschot aan stikstof, veel sparren hebben last van droogte en worden daardoor kwetsbaar voor letterkevers.
Kortom de natuur staat zwaar onder druk en onder die omstandigheden stapelen we er nog een probleem bovenop door resthout weg te halen en daarmee mogelijk de biodiversiteit verder te verzwakken.
GroenLinks Ede zet daarom in op vermindering van gebruik van biomassa, ook al is dat gebruik, zoals we dat in Ede toepassen, niet schadelijk voor het klimaat.