Het rijk en de VNG zijn 11 maart niet tot overeenstemming gekomen over extra geld voor de Jeugdzorg. Een arbitragecommissie moet nu uitsluitsel gaan geven. Het resultaat van deze arbitrage wordt op zijn vroegst ergens in mei verwacht. Dat betekent dat de claim van 25.000.000 Euro die de Goudse gemeenteraad bij de begroting 2021 bij het Rijk heeft neergelegd, niet wordt gehonoreerd. Dat is een probleem.
Als er vanuit het Rijk niet structureel meer geld beschikbaar komt, heeft dit consequenties voor het gemeentelijk beleid. Een structureel tekort op de lopende uitgaven, dwingt Gouda namelijk om nog eens te kijken naar welke keuzen de gemeenteraad eigenlijk maakt en hoe D66 die keuzen kan verantwoorden.
In ons verkiezingsprogramma staat: “D66 blijft ook in de komende periodes streven naar een evenwichtige en realistische begroting, met een voldoende reserve om tegenvallers op te vangen. Dat er iets meer financiële ruimte ontstaat, geeft ons de mogelijkheid keuzes te maken om Gouda nog aantrekkelijker te maken, zowel voor haar inwoners als voor bezoekers. We streven naar verdere lastenverlichting, maar meer nog naar een verbetering van de schuldpositie van de stad, zodat leven in Gouda ook voor de toekomstige generaties betaalbaar blijft.”
De tekorten vanuit Covid-beleid (beperkt en tijdelijk) en vanuit Jeugdzorg (omvangrijk en structureel) brengen dit uitgangspunt aan het wankelen. De reservepot die in de afgelopen jaren is opgebouwd stroomt leeg en de financiële positie van de stad is afhankelijk van het succes om minder jongeren naar de zwaardere vormen van zorg toe te leiden. Die oplossingsrichting staat onder druk, doordat er veel signalen zijn dat één van de effecten van de pandemie is, dat jongeren juist meer en zwaardere hulpvragen hebben. Dat leidt tot het vooruitzicht dat als we niets doen Gouda onder verzwaard financieel toezicht van de provincie komt te staan. De provincie moet dan toestemming geven voor iedere uitgave die afwijkt van de begroting. En dat is de laatste stap, voordat Gouda een art. 12 gemeente wordt.
De provincie ziet deze ontwikkeling bij veel gemeenten in Zuid Holland. Ook in de toezichtsbrief van de provincie aan de gemeenteraad, heeft de provincie erop gewezen dat als er teveel uitgaven zijn voor de inkomsten, het noodzakelijk is om of de inkomsten te vergroten en/of om de uitgaven daadwerkelijk terug te brengen. Een plan (zoals het terugdringen van het aantal jongeren dat naar zwaardere vormen van hulp wordt toe geleid) dat in de ogen van de provincie kans heeft van slagen, maar dat niet leidt tot concreet minder geld uitgeven, is niet voldoende. Met andere woorden, hulde voor alle goede bedoelingen, maar de provincie wil concrete harde bezuinigingen zien, zodat inkomsten en uitgaven met elkaar in balans zijn en blijven.
Hoe wil D66 met deze situatie omgaan?
We zullen in eerste instantie moeten bekijken welke activiteiten we verplicht zijn uit te voeren in het brede sociaal domein en welke activiteiten niet. De raad heeft daarvoor een veel gedetailleerder inzicht nodig in de uitgaven binnen dit domein. In het kader van regeren is vooruitzien, heb ik die informatie aan het college gevraagd. Het is nog onduidelijk is of we daar het tekort van 10 miljoen per jaar mee kunnen dichten. D66 wil dat diegenen die hulp nodig hebben deze in zo’n vroeg mogelijke fase krijgen. Zo dragen we bij aan het welzijn en de gezondheid van de Goudse inwoners. Daarnaast zetten we daarmee in op preventieve hulpverlening en besteden we veel geld preventief om duurdere vormen van zorg te voorkomen.
Er moet dus meer gebeuren. Er zullen waarschijnlijk aanvullende keuzes gemaakt moeten worden, die erg veel pijn gaan doen. Investeringen die niet meer kunnen of die uitgesteld moeten worden, omdat we de rente en aflossingen niet kunnen dragen? Kunnen we nog wel afschrijven op grondprijzen om voldoende sociale woningen te realiseren, of moeten we dat streven loslaten? Kunnen we alle voorzieningen nog open houden of moeten er sluiten?
Begrijp me niet verkeerd: het Rijk blijft, doordat zij op vele beleidsterreinen structureel te weinig geld beschikbaar stelt, in mijn ogen verantwoordelijk voor de situatie waarin de financiën van onze stad zich bevinden. Maar aan die situatie kan alleen het Rijk een einde maken. In Gouda belooft het een stormachtig politiek jaar te worden in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen maart 2022. Een jaar waarin politieke moed en wijsheid aan de éne kant en politiek opportunisme aan de andere met elkaar overhoop zullen liggen. Laten we ons inzetten en duimen voor politieke moed en wijsheid. En er naar blijven streven om Gouda, ook na deze periode, financieel gezond achterlaten.
Egbert Jan Kuijlaars