Tweede Kamerleden moeten voortaan ook de schijn van belangenverstrengeling zien te voorkomen en de voorzitter kan leden bij misdraging schorsen voor de rest van de dag. Biedt de nieuwe gedragscode voor Tweede Kamerleden op het gebied van integriteit nog inspiratie voor gemeenten? Insiders vinden van niet.
Het punt dat Kamerleden bij schending van geheimhouding een maand kunnen worden uitgesloten van een of meer commissievergaderingen heeft voorzitter Bahreddine Belhaj van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden niet eerder gezien in gemeenten. Verder biedt de nieuwe gedragscode voor Tweede Kamerleden niet veel nieuws, vindt hij. Daarbij is het zo dat iedere gemeente een eigen reglement van orde heeft. Integriteitsregels in een gedragscode kunnen nooit een-op-een in het hele land worden doorgevoerd, want je hebt te maken met regionale verschillen, aldus Belhaj. ‘Den Helder is anders dan Maastricht. Er zijn nu eenmaal cultuurverschillen.’ Dat geldt ook voor sancties op gedrag. Wel kent de Gemeentewet bepalingen over geheimhouding. ‘Maar de ene gemeente legt unaniem geheimhouding op en de andere doet dat bij meerderheid.’
Nog groot taboe
Ook John Bijl, directeur van het Periklesinstituut, ziet dat veel punten al belegd zijn in bestaande wetgeving, jurisprudentie en reglementen van orde. ‘Ik zie niets nieuws onder de zon. Maar dat hoeft ook niet. Als je het met een platitude wilt zeggen: de reis is belangrijker dan de bestemming.’ Grootste bezwaar van Bijl bij integriteitskwesties is dat volksvertegenwoordigers een mogelijke kwestie niet op tijd inschatten. Er zit ook zo’n groot taboe op dat zij huiverig zijn om elkaar te corrigeren. Het had zeker gescheeld als iemand tijdig had gezegd: heb je ook wel hieraan gedacht? Men is bang om een ander te beschadigen of dat deze boos wordt. Niet onterecht, maar dan suddert het wel door.’