De kap van bomen trekt regelmatig de aandacht. Vooral van mensen die graag willen dat de bomen blijven staan. Dat levert nogal eens boze mail op van mensen die niet langer geloven in een groen gemeentebestuur en het met name GroenLinks kwalijk nemen. In dit verhaal probeer ik het groen te zien achter die bomen, noem ik enkele bij uitstek groene plannen, maar geef ik ook een toelichting op het huidige kapbeleid en wat GroenLinks daaraan wil verbeteren.
Ons kapbeleid is een gedetailleerd stelsel van regels over wat je wel en niet mag kappen, en onder welke voorwaarden. Basisregel is dat je een vergunning nodig hebt voor bomen en aanplantingen van enige omvang. De gemeente maakt dan een afweging tussen het ecologische belang van de bomen en bijvoorbeeld overlast, de veiligheid of een groot bouwproject. In principe moet je een gekapte boom herplanten. Als dat niet kan dan geldt bij grote bouwprojecten dat je een fors bedrag in het compensatiefonds met storten. Deze regels voor de voormalige gemeente Groningen zijn iets strikter dan die in Haren. In Ten Boer gold alleen een kapverbod voor monumentale bomen. Voor het eind van het jaar moeten de regels worden ‘geharmoniseerd’, zodat overal dezelfde regels gelden. Of we daarin het stedelijk gebied hetzelfde gaan behandelen als landelijk gebied is nog in discussie.
De Rekenkamer van de gemeente heeft het kapbeleid onderzocht. Enkele belangrijke conclusies:
de regels worden netjes gevolgd, maar er is te weinig ruimte voor een echte afweging van belangen;
in een dichtbebouwde stad is het vaak lastig om bomen te sparen als je iets wilt bouwen; juist bouwprojecten zorgen voor grote kap-projecten en dus veel ophef;
het compensatiefonds werkt, het zet bouwers aan om nog eens goed te kijken of het anders kan;
de communicatie met inwoners is slecht;
eigenlijk zou je het belang van groen veel meer bij het begin moeten meenemen en afwegen; dat gebeurt nu vaak pas als het plan al bijna af is.
Als er een nieuwe kapverordening wordt voorgesteld zullen we natuurlijk goed naar de regels kijken. Zijn het groen en de bomen ermee gediend als we de mogelijkheid een vergunning te krijgen moeilijker maken? Of moeten we juist meer ruimte maken voor een echte afweging en de criteria wat vager maken?
Met name de laatste twee punten vinden we van groot belang. Inwoners moeten de kans krijgen vooraf mee te denken en actief op de hoogte worden gesteld als er ergens wordt gekapt. En groen en bomen zouden bij bouwprojecten veel meer dan nu gebeurt een randvoorwaarde vooraf moeten zijn. De vraag: kunnen we er ook ‘omheen bouwen’ wordt nog veel te weinig gesteld.
We hebben als fractie dit punt het afgelopen jaar telkens naar voren gebracht en er lijkt nu inmiddels een raadsmeerderheid te zijn voor dit uitgangspunt. Daar zijn we erg blij mee. Het zou een flinke verandering betekenen voor de voorbereiding van projecten in de ruimtelijke ordening, planning van wegonderhoud, rioolvervanging, etc. We gaan zorgen dat dit ook in het ‘Groenplan’, de toekomstige kapverordening en waar het maar nodig is wordt geborgd.
Dat alles laat onverlet dat het nog regelmatig nodig zal zijn bomen te kappen omdat de stad (het geldt met name in het stedelijk gebied) nu eenmaal verandert en groeit, bomen soms te oud en onveilig worden (soms een hele straat tegelijk) of bestaande bomen ooit bovenop leidingen en kabels zijn geplant en dus tegelijk met de vervanging van bijvoorbeeld de riolering moeten verdwijnen. Uitgangspunt is dat er dan evenveel bomen terug komen en dat we die een betere groeiplaats geven dan ze hadden.
Groenplan, natuurinclusief bouwen en meerDe gemeente heeft een zgn ‘Groenplan’ in voorbereiding. Dat gaat o.a. over het uitbreiden en het onderhoud van de groene openbare ruimte: parken, plantsoenen, bomenlanen en hopelijk ook het groene buitengebied. Wij zetten in op versterking van het ecologisch beheer van ons groen: meer inheemse struiken, meer beheer dat gericht is op vergroten van de biodiversiteit, meer bijenlinten, meer bloeiende weiden, minder gebieden waar elke 3 weken de grasmaaier overheen gaat.
Het plan zal ook een beschrijving bevatten van de ‘Gemeentelijke Ecologische Structuur’ (GES). Dat is een netwerk van groene linten en kerngebieden met bijzondere ecologische waarde. Daar is de afgelopen jaren ook in geïnvesteerd om het netwerk sluitender te maken. De voorganger van het GES kun je hier zien. Zonder dit netwerk heeft het weinig zin individuele bomen of zelfs een laan of separaat bosje te beschermen: planten en dieren moeten kunnen bewegen van de ene plek naar de andere, anders verdwijnen ze. We zijn in de nieuwe gemeente in de unieke situatie dat er ook beschermde natuur, zoals het Noordlaarderbos en het Zuidlaarder Meer tot ons grondgebied behoort. Dat schept verplichtingen!
We zijn als fractie ook al een tijdje bezig om natuurinclusief bouwen op de agenda te krijgen. Dat is samengevat: minder scheiding tussen groen en gebouw, het gebouw zelf moet groener. Na een expert-sessie hierover in december lijkt zich ook hiervoor langzaam een meerderheid te vormen in de raad.
Het Groenplan wordt in de loop van maart verwacht.
Groene plannen
Zo moeilijk als het is om in dichtgebouwd en oud stedelijk gebied groen te beschermen en of zelfs uit te breiden, des te gemakkelijker is het in uitbreidingsgebieden, zoals Meerstad. Daar verrijst in de toekomst een park met duizenden bomen. Een kunstenaar heeft het landschapsontwerp gemaakt. Behalve van waarde voor de ecologie van het gebied is het park ook van belang voor recreatie van de inwoners van Meerstad.
Maar ook in de stad doet de gemeente haar best. De Vestdijklaan is nu een saaie rechte laan, waar veel te hard wordt gereden, die ook lastig is over te steken. Samen met inwoners is daarvoor een nieuw plan gemaakt, dat veel groener wordt. Er worden vele bomen geplant, er komt een groenstrook bij en parkeerplaatsen worden waterdoorlatend (halfverharding).
En dan hebben we het nog niet gehad over bestrijden van klimaatstress met bomen, over de vergroening van de binnenstad, over de plannen voor het Suikerterrein, over plannen om inwoners gratis bomen aan te bieden, over de versterking van de ecologie in het Stadspark, over…. Kortom: zijn we goed bezig? Het kan altijd beter en er sneuvelen nog te veel en te vaak en onnodig bomen. Het is taaie materie, maar voor ons is het glas eerder halfvol dan halfleeg.