Poliflw

Voorzitter,

Vanavond de eerste avond van de begrotingsbesprekingen. Het zijn wereldwijd enerverende tijden die vragen om flexibiliteit en aanpassingsvermogen. Aanpassing aan een veranderend klimaat bijvoorbeeld, maar ook aan een veranderend politiek spectrum, een veranderende rol van burgers en bestuur. En deze veranderingen kunnen grote gevolgen hebben voor het lokale. Maar dit bied ook kansen! In 2020 starten experimenten met overdragen van zeggenschap aan inwoners, zoals een buurtbegroting, gelote wijkraad en right2challenge. GroenLinks kijkt uit naar deze experimenten en wordt graag hierin door het college actief betrokken.

Ik neem u mee door de Haarlemse begroting aan de hand van 3 uitdagingen waar Haarlem voor staat, ik heb ze vaker benoemd:  

Maar voordat ik inzoom op deze thema’s, ga ik graag verder waar ik mijn betoog tijdens de kadernotabespreking mee geëindigd ben, de financiële situatie van Haarlem. Daar eindigde ik met:

Cijfers uit de meicirculaire baren GroenLinks zorgen. College, dit betekent voor u serieus werk. Afspraken binnen het coalitieakkoord kunnen gaan schuren. Er moeten keuzes gemaakt worden. Met betrekking tot capaciteitsclaims in de organisatie, de inkomsten en uitgaven van onze gemeente.

Het Rijk geeft minder geld uit dan gedacht en dit heeft grote invloed op de algemene uitkering van gemeenten. Ook vindt het Rijk dat de gestegen huizenprijzen redenen zijn om te korten op onze bijdrage. Bij elkaar opgeteld krijgt Haarlem een korting van vele miljoenen. Of wij dat hier maar even willen oplossen. Onbehoorlijk als je het GroenLinks vraagt, en dan druk ik mij nog zacht uit.

Recent kwam de vraag ter sprake of deze begroting nou de herijking is die u en de stad is beloofd in het coalitieakkoord. En het antwoord daarop is nee, dat is dit niet. Dit college heeft in zeer korte tijd bijgestuurd. En zo moet u deze begroting zien, een bijsturing. Een noodzakelijke bijsturing die op basis van de kortingen op de algemene uitkering van het Rijk uitgevoerd moet worden. Maar het is niet de Herijking waarover wordt geschreven in het Coalitie programma Duurzaam Doen. De uiteindelijke herijking komt nog, in het voorjaar,  en daar worden de hele raad en de stad bij betrokken  Dan weten we of de kortingen van het Rijk structureel zijn en kunnen we afwegingen maken wat betreft de doelen en ambities  die wij in het coalitieakkoord vastlegden.

Dat brengt me op uw moties en amendementen. De begroting laat op veel terreinen bezuinigingen zien. Sommigen doen meer pijn dan anderen. Over het geheel heeft het college onder tijdsdruk geprobeerd om een zo goed mogelijke balans te vinden. Desalniettemin, er zit nogal wat creativiteit en kennis in deze raad. We zullen uw voorstellen dan ook zeer serieus nemen en slim gevonden oplossingen die bepaalde maatregelen kunnen verzachten, steunen. We zitten hier vanavond om te luisteren.

Binnen de uitdagingen die ik net noemde licht ik de moties toe die GroenLinks gaat indienen.

UITDAGING 1 DE DUURZAME STAD

De grote, wereldwijde uitdaging van deze tijd is die van fossiel naar duurzaam. Gelukkig groeit wereldwijd het besef dat er iets moet gebeuren, dat de huidige manier van leven  op termijn onhoudbaar is en als er niets veranderd in ons gedrag, we geconfronteerd worden met onomkeerbare en desastreuze gevolgen.  Maar verandering blijft lastig, zeker wanneer deze zo verstrekkend is als deze . De drastische maatregelen waar we de afgelopen tijd getuige van zijn geweest en die in lijn zijn met de urgentie stuiten op veel verzet bij degenen die het als eerste treft. We hebben geen probleem, we hebben een crisis. En bij een crisis passen geen halve maatregelen.

Een bezuiniging helpt daarbij niet. Toch zien wij binnen de begroting voldoende ruimte om onze doelen te halen. Veel inspanningen van de gemeente in dit opzicht moeten gericht zijn op beïnvloeding, facilitering en ondersteuning van bewoners, die uiteindelijk zelf de knop om gaan zetten. Daarop wordt gelukkig niet bezuinigd en moeten we ook echt niet bezuinigen. Het is een investering in de toekomst. Nu op de rem trappen zal leiden tot veel hogere kosten in die toekomst. Denk aan laadpalen voor meer elektrische auto’s, goede fietsvoorzieningen, een steeds beter functionerend en schoner OV. Meer bomen, meer groene pleinen, groene speelplaatsen maken de leefomgeving aantrekkelijker. Meer warmtenet en meer subsidie en een groter bedrag voor leningen voor verduurzaming van woningen maken dat Haarlemmers minder woonlasten krijgen en de Haarlemse lucht schoner wordt. Er moet nog veel gebeuren, maar we zijn goed op weg.

GroenLinks kan niet wachten om met de  duurzaamheidsbegroting aan de slag te gaan. Daarom stelt GroenLinks Haarlem voor om alvast een duurzaamheidsbegroting vast te stellen, als inlegvel in deze begroting. Geen financiële aanpassingen vragen we, maar een uitwerking van doelen, prestaties en indicatoren, waarmee de Raad, maar vooral ook de stad de voortgang van de verduurzaming kan volgen en beoordelen. Zo kunnen we zien waar we staan en waar we de komende jaren heen gaan.

De meeste cijfers en kengetallen daarvoor zijn te vinden in landelijke monitors. Eén ervan is er niet en dat is de meting van de luchtkwaliteit. Het RIVM heeft één meetpunt in de hele stad. Wij willen daarom meedoen met het Provinciale project Hollandse Luchten.  Haarlemmers kunnen zelf helpen de luchtkwaliteit te meten. (het gaat dan om stikstof en fijnstof). Verspreid door de stad vragen we Haarlemmers een meetkastje aan hun gevel te hangen en de resultaten door te geven aan ODIJ die voor ons een overzicht kan maken van de luchtkwaliteit in de stad.

UITDAGING 2 DE ONGEDEELDE STAD

Haarlem is een sociale stad en dat blijft het wat ons betreft ook. Met name de kwetsbare groepen verdienen onze aandacht, ook in financieel lastige tijden. Wat ons betreft zijn er meer manieren om te bezuinigen op sociaal domein dan door domweg te snijden in de uitgaven. Er zijn, in het kader van efficiency, veel zorgverleners en instanties die zich steeds verregaander moeten verantwoorden. Inmiddels besteedt de gemiddelde zorgprofessional een derde van zijn tijd aan het maken van rapportages en invullen van verantwoordingsformulieren. De onvrede onder deze groep stijgt, er is meer uitval dan ooit tevoren en de kosten blijven, ondanks het ‘meten is weten’ mantra stijgen.

Landelijk is er een actieplan opgesteld om de zorg te ontregelen en er worden stappen gezet. Wij zien dat echter nog niet terug in ons eigen sociaal domein.

Wij zouden graag zien dat de professional het vertrouwen krijgt die hij verdient en zijn tijd weer volledig kan besteden aan datgene waar hij voor is opgeleid: het verlenen van zorg. Wij verzoeken het college dan ook om, in deze budgettair uitdagende tijden, niet nóg meer regels in te stellen en verantwoordingsprotocollen op te tuigen maar, vanuit vertrouwen te zoeken naar manieren om efficiency te vergroten door zorgverleners én bewoners niet méér te belasten met administratieve rompslomp dan strikt noodzakelijk.

Integreren doe je het beste als je een opleiding volgt of aan het werk bent op jouw niveau. Het aantal trainee plekken bij de gemeente Haarlem gaat van 8 naar 6. Het lijkt GroenLinks een goed idee om de 2 plekken die nu dreigen te verdwijnen door hoogopgeleide statushouders in te laten vullen. Zo sla je twee vliegen in 1 klap: en je pakt het tekort aan capaciteit bij de gemeente Haarlem op en je helpt statushouders aan de slag te gaan op hun niveau.

Wij dienen verder een motie in om de voorgenomen bezuiniging op de subsidies aan zelforganisaties te schrappen. De zelforganisaties zijn vaak de kortste route naar moeilijk te bereiken doelgroepen. Door hier de stekker uit te trekken zadelt de gemeente zichzelf uiteindelijk op met een probleem dat waarschijnlijk meer zal gaan kosten dan de voorgenomen bezuiniging oplevert.

UITDAGING 3 DE GROEIENDE STAD

Haarlem kent, zoals alle grote steden, een nijpend woningtekort. Daarom gaat deze coalitie woningen bijbouwen. Er worden veel woningen bijgebouwd en dat heeft grote consequenties voor de huidige bewoners. 2019 stond in het teken van de ontwikkelvisies. 2020 staat in het teken van het zichtbaar maken van de uitgangspunten, een gezonde, groene  en veilige stad voor iedereen zal helpen om het draagvlak te vergroten.

Mobiliteit is een heet hangijzer in de zones. En terecht. Alles op alles zal moeten worden gezet om te zorgen dat de bewoners en bezoekers zich in de stad kunnen bewegen.

Dat vraagt van een stad als Haarlem veel aanpassingen, maar vooral over een nieuwe manier van denken. Nieuwe vormen van mobiliteit zullen moeten worden gestimuleerd. Minder vervuilende vormen van mobiliteit. Twee auto’s per woning zal niet meer lukken. Dat is vervuilend en neemt zoveel ruimte in, dat de stad niet verantwoord kan groeien. Deelauto’s, beter en schoner openbaar vervoer, stimuleren van de fiets voor oa woonwerkverkeer zijn noodzakelijk.

Haarlem moet een steeds toegankelijkere Gemeente worden. Het budget voor toegankelijkheid dat beschikbaar is is onderdeel van de SOR uitvoeringsbudgetten. Er is voor 2020 en 2021 max 200.000 beschikbaar voor kleine aanpassingen aan de openbare ruimte daar waar er voorlopig geen groot onderhoud gedaan wordt en het wel nodig is in kader van toegankelijkheid. Daar is GroenLinks blij mee.

Er moet geïnvesteerd worden in extra woningen en bijbehorende voorzieningen. Om dat te kunnen doen zullen we moeten investeren. Denk bijvoorbeeld aan het nieuwe popcentrum op het slachthuisterrein. De begroting die voorligt voorziet in een aantal investeringen om de groei van de stad te kunnen realiseren. Al deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat de schuld van de stad oploopt. Dat realiseren wij ons, maar we kunnen niet groeien zonder te investeren.

Grote projecten worden lang niet altijd tijdig afgerond. Dat ligt deels aan een planningsoptimisme, deels aan aanvullende wensen, deels aan bezwaren op de plannen, deels aan andere externe oorzaken.

Al die factoren zorgen voor een vertraging. Daarom vragen we aan het college om de grote projecten minder optimistisch en meer realistisch in te plannen.

Veranderende tijden brengen veranderende inzichten. Daarom komen we met een motie vuurwerk bij jaarwisseling waarin we verzoeken allereerst vuurwerkvrije zones te vergroten en uiteindelijk het gebruik van consumentenvuurwerk steeds meer terug te dringen.

Afsluitend

De stad is genoodzaakt tot bezuinigen. Dat doet zeer. In deze begroting heeft het college geprobeerd om de bezuinigingen zo goed mogelijk te verdelen.

Er wordt bezuinigd op de uitbreiding van de capaciteit bij het gemeentelijk apparaat, er wordt bezuinigd op het sociale domein maar zo min mogelijk , investeringen worden niet gedaan of vooruitgeschoven, op beleid wordt bezuinigd, minder maaien en minder vegen, en de ambities worden verlaagd.

Na alle afwegingen is een zo evenwichtig mogelijk pakket aan maatregelen ontstaan.

Zijn we hier tevreden over, natuurlijk niet. We willen niet bezuinigen, we willen investeren! Maar de werkelijkheid dwingt ons tot de voorliggende begroting 2020-2024 met de bezuinigingen en lastenverhogingen.

De genomen maatregelen zorgen ervoor dat de begroting sluitend is en dat er, binnen de geschetste (on-)mogelijkheden een verantwoorde begroting voorligt.