HENDRIK-IDO-AMBACHT – Op 1 februari bestaat Gemeente Belangen vijftig jaar. Het komt niet vaak voor dat een lokale partij zo lang bestaat. Voor Ambacht.net was deze gedenkwaardige gebeurtenis aanleiding om te spreken met de gezichten die Gemeente Belangen in de gemeenteraad vertegenwoordig(d)en. Wat is de succesformule om vijftig jaar politiek actief te zijn in de raad? Een gesprek met Marjet Vogelaar, de fractievoorzitter en Leo Don, voorzitter/penningmeester van het bestuur Gemeente Belangen en ex-raadslid van deze partij.
Gemeente Belangen: Geen ééndagsvlieg
Leo Don: “Het is duidelijk: we zijn geen ééndagsvlieg. Achter de Vereniging Politieke Groepering Gemeente Belangen staat ook anno 2024 een stevig en betrokken bestuur, te noemen Ad van Dongen, Armin Vogelaar en ikzelf.
Andere lokale partijen in Ambacht hielden het even vol, maar Gemeente Belangen bestaat al een halve eeuw. Er zijn landelijk niet veel plaatselijke groeperingen, die ons dat nadoen. Er zijn er wel enkelen te noemen, zoals Lokale Vernieuwing in Nieuwegein of Bevolkingsbelangen in Hillegom,” weet Leo.
Samen met Marjet Vogelaar (de huidige fractievoorzitter) heeft Leo grote bewondering voor de oprichters van Gemeente Belangen in 1974. Gemeente Belangen is destijds ontstaan als een protestpartij tegen de komst van de TW-99, een geplande ringweg van Ridderkerk via Ambacht naar de A16, en tegen de bouw van een flat met vijf etages op de hoek Weteringsingel/Nibbelinkstraat. De oprichters waren de journalist Piet de Nies en de ondernemers John Menk en Ad van Ommen. De jaren zeventig was de periode van maatschappelijke en politieke vernieuwing en deze oprichters wilden ook in Ambacht veranderingen. Ze wilden van de gevestigde, landelijke partijen af en stelden de opvattingen van de (nieuwe) Ambachtse inwoners centraal. “Gemeente Belangen heeft niet te maken met Hans (Wiegel) of Joop (Den Uyl)”, zei Menk. Hij doelde toen op de leiders van de VVD en de PvdA. Menk wilde alleen de belangen van de Ambachters behartigen. “We zijn niet rechts, links, katholiek of protestants, maar we zijn zoals we zijn,” stond op een reclamefolder van Gemeente Belangen in 1974 te lezen.
Succesformule: zichtbaarheid op straat
Marjet Vogelaar ziet deze slogan als een constante in het beleid van de vijftigjarige Gemeente Belangen. Zij en Leo herkennen zich in deze lijn. “Onze succesformule is dat we op de inwoners zijn gericht, naar buiten gaan en meerdere keren per jaar in De Schoof, Louwersplein, tijdens Toost festival en Hoog ambacht staan om te luisteren wat er bij de inwoners leeft. We zijn zichtbaar! Die zichtbaarheid is belangrijk voor de inwoners. Ik nodig de inwoners uit als ze klachten hebben, ik zeg dan: kom maar en doe je zegje. Dat is makkelijker dan van de zijkant te staan roepen. Het lokale belang is voor de Ambachter belangrijker dan de landelijke politiek in Den Haag,” vindt Marjet. “Het is ook hard werken, zeker als je steeds naar buiten gaat. Je moet je best er voor doen om mensen voor je winnen.”
Leo: “Je moet met de mensen praten, dan krijg je contact. Door ons is ook de participatie-gedachte ontstaan en in het beleid opgenomen. Dat is grote winst.” Hij heeft ook enorme waardering voor de oprichters van Gemeente Belangen. “Ik weet niet waarom ze in 1974 zijn begonnen, maar het was de tijd van de veranderingen: af van de gevestigde partijen, meer openheid en meer gerichtheid op de burgers. Geen achterkamertjespolitiek meer. Misschien hebben ze dat jarenlang voorbereid. Op 1 februari 1974 was de oprichting en in mei waren toen al de verkiezingen. De oprichters van GB hebben toen keihard gewerkt. Ja, toen heeft Gemeente Belangen ook spectaculaire dingen gedaan. Zo liet Gemeente Belangen een Zeppelin op, reed met een toerauto inclusief een omroeper om op Gemeente Belangen te stemmen. Ook fietsten leden van Gemeente Belangen met een ‘vierpersoonsfiets’ rond. Fantastisch! Deze benadering hebben we in al die decennia vastgehouden Zo reed, enkele jaren geleden, beoogd wethouder Peter van der Leer destijds een dag rond in een gele auto voor Gemeente Belangen.”
Gemeente Belangen had vele jaren drie raadszetels, totdat ze in 2018 opklom naar vijf zetels. Na 44 jaar oppositie werd Gemeente Belangen in dat jaar een coalitiepartij en in 2022 opnieuw. Hoe is het om na zoveel jaar oppositie nu een aantal jaren in de coalitie te zitten?
Leo: “We hebben een aantal jaren geleden al aangegeven dat we rijp waren als ‘collegepartij’. Zeker in 2018
We hadden toen vijf zetels en andere partijen konden ons daarom niet negeren. Bovendien is Gemeente Belangen sinds 2012 intern verder gemoderniseerd. Opvallend vind ik dat de SGP-ChristenUnie in vergelijking met 2018 in 2022 meer haar ideologische standpunt over de ‘zondagsrust’ heeft losgelaten. En dat is een positieve verschuiving en een grote wens van een hoop bewoners deze fractie is in onze richting opgeschoven en we zijn nog versterkt door de komst van de VVD in de coalitie. Het kan niet steeds van één kant komen, want dat is geen samenwerking. Hoe de SGP het opgeven van hun standpunt over de ‘zondagsrust’ uitleggen aan de achterban is hun dilemma. Het is inmiddels wel een feit.”
Marjet: “Als oppositiepartij kan je vanaf de zijlijn veel roepen. Maar als coalitiepartij moet je rekening houden met je coalitiegenoten en goede afspraken met hen maken. Ik geef toe: in de loop van de raadsperiode kunnen altijd dingen bijgesteld worden of door ander inzicht standpunten veranderen. De afspraken zijn, zoals PvdA fractievoorzitter van der Wulp vaak noemt, niet in beton gegoten. In eerste instantie zeg ik: de afspraken zijn gemaakt en daar moet je je aan houden. Coalitiepartij zijn bevalt beter dan oppositiepartij, ook al moet je toegeven aan andere coalitiepartijen. Het is wat anders als een coalitiepartij probeert om hun standpunt door te duwen. Dan ga ik er anders in staan. Verder heb je als coalitiepartij ook een verantwoording naar de andere fracties om hun zienswijzen, waar mogelijk, mee te nemen.” Ze vond de eerste vier jaar coalitie “best pittig.” “Ik moet inwoners steeds uitleggen waarom je op bepaalde punten hebt toegegeven. De tweede periode denk ik dat het wat makkelijker gaat.”
Gemeente Belangen: kweekvijver andere partijen
Leo voegt nog toe: “Gemeente Belangen blijkt een goede kweekvijver te zijn voor raadsleden. Anno 2024 zijn er meerdere raadsleden in andere fracties actief, die hun ervaring hebben opgedaan in de fractie van Gemeente Belangen.”
Gemeente Belangen heeft, evenals andere partijen, ongetwijfeld hoogte- en dieptepunten gekend. Welke zijn dat dan met name? Marjet: “We hebben in het verleden goed gescoord bij het tegenhouden van de uitbreiding van De Schoof en openhouden van de Graaf Willemlaan voor alle verkeer in 2016/2017. Helaas zijn we door oppositie van andere partijen tegen het afvalbeleid in 2022 een zetel kwijtgeraakt, ook al was dit beleid door het merendeel van de raad geaccordeerd.” Strijdlustig: “We gaan deze zetel terughalen door te bewijzen dat het beleid een goed beleid is geweest. Dat gaan we begin volgend jaar doen bij de evaluatie. De gemeente moest namelijk vorig jaar al een miljoen euro voor afval bijbetalen en dat was nog niet doorbelast naar de bewoners. Als we niets doen, wordt nog veel duurder.”
Een ander hoogtepunt is volgens Marjet de participatie, die Gemeente Belangen in het beleid heeft ingebracht en vastgelegd “Ook ons initiatief van de Corona voucher van €25,- in de corona tijd voor de inwoners te, besteden bij de lokale ondernemers, was een succes. Het was een gebaar richting inwoners en ondernemers, die dat zeer waardeerden.”
En een dieptepunt? Leo: “Echte dieptepunten kan ik me zo niet bedenken. Wat wel als vervelend bestempeld kan worden, is wanneer je fractie zetelverlies lijdt. Ik kan me een tijd herinneren dat Gemeente Belangen slechts 1 zetel had. Buiten het feit dat dit hard werken is, moet je ook kritisch kijken hoe je het vertrouwen van de kiezer weer terug kunt winnen.”
Hoe zien Leo en Marjet de toekomst van Gemeente Belangen? Leo: “De lokale partijen zijn de laatste jaren wel in trek. Te begrijpen want de mensen zijn de huidige landelijke politieke partijen zat. Wij willen graag de kiezers van andere lokale partijen terugkrijgen en de grootste partij worden. Dan kunnen we orde op zaken stellen en ons beleid verstevigen en mogelijk ook de bedrijfsvoering verbeteren.” Marjet: “Als we groter worden kunnen we nog meer met de wens van de inwoners rekening houden en meenemen. Maar we kunnen dat niet altijd waarmaken, we hebben andere partijen hiervoor nodig.”
Denken jullie dat Ambacht als zelfstandige gemeente en Gemeente Belangen over vijftig jaar nog bestaan? Leo en Marjet zijn daar vast van overtuigd: “Er is geen draagvlak voor een fusie met andere gemeenten. Daar zullen provincie en Rijk ook zeker naar kijken.”
Viering Vijftig jaar: 29 februari in Cascade
Komen bij de viering weer spectaculaire dingen, zoals in 1974? Leo: “Nee, hoor. We gaan juist kleine dingen doen. Zo houden we een receptie op 29 februari in Cascade. We willen ook het komende jaar nog meer aanwezig zijn bij de inwoners. Het wordt geen intern feestje, maar we willen dit jaar ons uitgebreid in Ambacht laten zien. Nogmaals: we zijn geen ééndagsvlieg! De nieuwe inwoners weten vaak niet dat we al zo lang bestaan! En dat moet nu zeker meer naar buiten komen.”
Zie ook het boek Politiek Ambacht: een schets van het politieke landschap van 1918-2018.
