In Katwijk wil het college de financiële procedures en regels zodanig wijzigen dat de gemeenteraad minder zicht krijgt op wat zich financieel allemaal afspeelt. Stel dat zich een enorm mislukking voordoet waarbij door slecht bestuur en/of beroerd management een half miljoen euro verbrand wordt dan zou men dat onzichtbaar kunnen compenseren door op een ander project minder uit te geven zodat het onder de streep allemaal netjes glad loopt. De vraag is of je dat moet willen in een democratie waarbij het handelen van bestuur en organisatie gewoon transparant moet zijn en waarbij de gemeenteraad er niet alleen maar is als ceremoniële functie.
KiesKatwijk heeft zich daar in een commissievergadering dus tegen verzet. Het gaat hier niet om een of andere praktische technische kwestie die niet aan principes raakt. In deze bijeenkomst hebben wij de volgende ongewenste gevolgen van de voorgestelde maatregelen genoemd, en nu citeer ik onze letterlijk voorgelezen tekst:
“Allerlei disfunctioneren en mogelijk controversiële keuzen worden onzichtbaar gemaakt en verdwijnen in de ruis;
Het democratisch karakter van het bestuur wordt verder aangetast want:
De kenniskloof en de afstand tussen bestuur en controlerende raad wordt nog groter;
Het openbaar karakter van beleid en besluiten wordt verder aangetast;
Gebrek aan transparantie en controle leidt tot machtsconcentratie, en dan leidt in het algemeen vervolgens vaak tot afglijden tot en/of niet corrigeren van wanbeleid, en houdt incompetentie en disfunctioneren wanneer zich dat voordoet in stand;”
Het gevolg is dat raadsleden er nog minder chocolade van kunnen maken, en daarna inderdaad niet veel anders meer kunnen doen dan afstempelen, om het verder alleen nog over stoeptegels, lantaarnpalen en de voorrang van fietsers op rotondes te kunnen hebben.
Dit hele verhaal wordt in de voorstel toegedekt met een dekentje van zakelijkheid en efficiency. Dat klopt wel want democratie is tijdrovend en lastig als je ongeremd en onvoldoende gecontroleerd je zaakjes bestuurlijk wilt regelen. Maar voorzitter een gemeente is geen koekjesfabriek of vakantiepark.
Mijn fractie heeft, zeg ik eerlijk, inmiddels onvoldoende vertrouwen in de proactieve informatiebereidheid van colleges naar de burgers of naar het Hoogste Gezag in de gemeente toe. Het gaat bij de reglementen trouwens niet zozeer om de huidige machthebbers, want een volgend college kan wel eens autoritairder, of minder dienstbaar democratisch gezind zijn, of meer onder de plak zitten bij de ambtelijke top, dan de club die er nu zit. Een regeling moet toekomstbestendig zijn.
Zoals gezegd hebben wij onvoldoende vertrouwen in de proactieve bereidheid tot het verstrekken van eerlijke ongekleurde informatie bij zeperds en bij controversiële zaken van toekomstige dagelijkse bestuurders. De recente poging om het referendum te manipuleren en de uitslag beïnvloeden is wat dit betreft illustratief voor de houding en het gedrag waarover ik het heb.”
Deze tekst riep bij de vertegenwoordigers van de drie coalitiepartijen nogal wat boosheid en negatieve reacties op. Ik denk dat ze vooral een stukje zelfonderzoek moeten doen. En daarnaast moeten ze ook beter luisteren want de meeste fracties waren het in wezen eens met mijn hoofdstelling dat de transparantie gewaarborgd moet zijn en dat je de gemeenteraad niet kunt opschepen met zwaar geaggregeerde cijfers en abstracte informatie waar je niets mee kunt. Op die manier wordt de gemeenteraad eigenlijk gewoon afhankelijk gemaakt van de goede wil van een bestuurder c.q. een college om te vertellen wat er allemaal achter de cijfers die slechts de hoofdlijnen laten zien verborgen zit.
Van die goede wil moet je als gemeenteraad niet afhankelijk willen zijn. En ja, de actie van de huidige drie coalitiepartijen met als doel om het referendum te manipuleren laat duidelijk zien dat controle beter is dan vertrouwen, want dan word je in de politiek als snel een kool gestoofd. Ik snap dat ze niet graag willen worden herinnerd aan dat soort gedrag maar het zijn wel de (vervelende) feiten waarmee ik te maken heb. In plaats van verontwaardiging zie ik voortaan liever wat zelfonderzoek bij DURF, ChristenUnie en SGP. Het zou mooi zijn als ze zich wat meer gedragen naar de morele standaards die ze anderen nog wel eens willen voorhouden.
Jaap Haasnoot