Verschenen in het Nederlands Dagblad op 14 juli 2023. Lans Bovenberg, econoom, is lid vanhet Wetenschappelijk Instituut van het CDA. Bas van Os, bedrijfskundige en theoloog, isfractievoorzitter van het CDA in Leusden. Dit artikel is op persoonlijke titel geschreven. Voor heel Nederland GroenLinks en de PvdA geven het goede voorbeeld. Voor scherpere keuzes heeft Nederlandminder partijen nodig, niet meer. Het CDA moet op willen gaan in een grotere bewegingwaarvan Pieter Omtzigt en Caroline van der Plas de leiders zijn. Juist door zich dienstbaar opte stellen kan het CDA weer van betekenis zijn voor heel Nederland. Drie visies Na drie jaar Rutte smacht Nederland naar een visie, naar duidelijkheid. Maar er zijn drietoekomstvisies waar het de komende jaren om zal gaan. De vaak welgestelde, goedopgeleide liberalen willen met innovatieve en publiek-private samenwerking Nederlandbehouden als een internationale hub van betekenis. De vaak jonge, bevlogen linkse activistenwillen de (sociale) media en de na<onale en Europese politek gebruiken om deklimaatproblemen en ongelijkheid aan te pakken. En dan zijn er nog de middengroepen, vaakin middelgrote steden en in dorpen, die de kracht van zelfstandige gezinnen, zelfstandigeondernemers en lokale gemeenschappen willen behouden om met gezond verstand endraagvlak de problemen aan te pakken. Die toekomstvisies hebben elk hun sterke en zwakke punten. In het samenspel tussendie drie visies moeten oplossingen gevonden worden die ons verder helpen. En om datsamenspel goed te organiseren hebben we krachtige politieke bewegingen nodig. GroenLinksen de PvdA geven daarbij het goede voorbeeld door met één kieslijst en één programma tekomen. Nu de rest nog. De BBB is essentieel voor een nieuwe regering maar ook kwetsbaar.De opkomst van de BBB bij de provinciale verkiezingen dit jaar laat zien hoe sterk demiddengroepen het gevoel hebben dat er met hen geen rekening gehouden wordt in depolitiek en de media, die door liberalen en activisten gedomineerd worden. Caroline van derPlas is een verfrissende en redelijke stem in het parlement gebleken. De BBB is als grootstepartij in de provincies en de Eerste Kamer inmiddels ook essentieel geworden voor eendaadkrachtige nieuwe regering. Maar de BBB mist ervaren Kamerleden, zeker als Van derPlas minister of minister-president wil worden. Kan wel dat zonder een sterke, goedingewerkte fractie? Een scenario zoals in de provincie Utrecht ligt dan op de loer: de BBBgaat dan niet meeregeren, de regering blijW aanmodderen en de kloof tussen de Randstad ende rest van het land wordt nog dieper. Het CDA heeft voor velen afgedaan, ondanks het goede verhaal Het CDA moet zich afvragen waarom zoveel BBB-kiezers niet op het CDA wilden stemmen.Het antwoord is pijnlijk eenvoudig: als bijwagen van de VVD in vier kabinetten Rutte is hetCDA voor hen ongeloofwaardig geworden. Velen haakten af haakten bij het gedoogkabinetmet de PVV, het blijven zitten na schandalen, het ontslag van Mona Keijzer en de ‘functieelders’ van Pieter Omtzigt. Het mee mogen regeren met Rutte leek belangrijker dan hetvertegenwoordigen van de kiezers en het kritisch controleren van de regering. Wij vinden dat jammer, want het CDA heeft talentvolle Kamerleden zoals HenriBontenbal en Anne Kuik. En met het rapport ‘Voor heel Nederland: over sterke steden envitale regio’s’ laat het CDA zien dat het goed doorheeft waar het in Nederland om gaat. Eenuitgangspunt als ‘gespreide verantwoordelijkheid’ is essentieel om tegenwicht te bieden aaneen groeiende nationale en Europese overheid. Maar dat alles zal niet genoeg zijn om het verval te keren: als de peilingen waar worden is het CDA straks een kleine partij in de Tweede Kamer. Nog steeds doet het CDAgoed werk als middenpartij in lokale en provinciale besturen, maar dat zal niet standhoudenals de partij geen volkspartij meer is. Een fusie tussen BBB en CDA ligt niet voor de hand Eigenlijk vullen de BBB en het CDA elkaar perfect aan. De BBB is vernieuwend enaansprekend. Het CDA heeft een stevig fundament en ervaren mensen. Maar toch zal hetniet komen tot een fusie. Het CDA zal moeite hebben om zich over te leveren aan deonbekende en grotere BBB. En de BBB kan, denken wij, in haar eentje méér zetels halen dan samen met het CDA. Omtzigt heeft de sleutel in handen Volgens het opiniepanel van 1 Vandaag, gevraagd na het vertrek van Mark Rutteheeft 56%vertrouwen in Pieter Omtzigt als premier. Slechts één op de drie ondervraagden steunt DilanYesilgöz, Frans Timmermans of Caroline van der Plas. Toch is het de vraag of Omtzigt premier wil worden en of hij het zou moeten willen.Omtzigt is de afgelopen jaren zwaar belast geweest en lijkt meer een volksvertegenwoordigerte zijn dan een bestuurder. We kunnen ons voorstellen dat Omtzigt het liefst een openbestuurscultuur zou willen waarin hij met voldoende ondersteuning en medestanders hetkabinet kan controleren op de cruciale thema’s (zoals benoemd in zijn boek Een nieuwsociaal contract). Pieter Omtzigt heeft al laten weten dat hij niet zal teruggaan naar het CDA en zich ookniet bij de BBB zal aansluiten. Maar als hij doorgaat met een eigen lijst en met de BBB gaatconcurreren om de middengroepen, zou de VVD zomaar weer de grootste partij kunnenworden. Dan verandert er maar weinig in Den Haag en wordt de kloof in het land alleenmaar dieper. Voor Nederland is het te hopen dat Pieter Omtzigt, Caroline van der Plas en denieuwe fractievoorzitter of partijleider van het CDA samen een kopje koffie gaan drinken.Kunnen zij gedrieën stem geven aan die middengroepen die met gezond verstand endraagvlak willen werken aan de toekomst van Nederland? Kunnen ze een stembusakkoordsluiten of zelfs met een gezamenlijke kieslijst komen, zodat ze het initiatief krijgen voor eeneen nieuwe regering en een nieuwe bestuurscultuur? Als Omtzigt het ziet zittenkan het. Maar bij het CDA moet de eerst de knop om Het CDA zal zich moeten realiseren dat haar leidende rol in het midden van de politiekvoorlopig is uitgespeeld. Als er een nieuwe beweging komt die de toekomst van Nederland helpt vorm te geven, dan zal die beweging de komende kabinetsperiode geleid moetenworden door Pieter Omtzigt en Caroline van der Plas. Die beweging is vooralsnog ergkwetsbaar. Maar een CDA dat zich dienstbaar opstelt kan wel helpen om die beweging eenstuk toekomstbestendiger te maken.