Partijgenoten, vrienden, congresveteranen en al die nieuwe leden die hier voor het eerst zijn, welkom. Zoals altijd op een D66-congres schijnt de zon, fijn dat jullie er zijn.
Als partijleider mag je op zo’n congres 20 minuten speechen.
Ik dacht: waar zal ik het dit keer eens over hebben.
Jullie hebben deze week in de krant gelezen dat ik een betweter ben.
Daar klopt natuurlijk helemaal niks van.
‘En hoe dat zit, dat ga ik jullie in de komende twintig minuten nog even één keer heel goed uitleggen!’
Deze weken bezoek ik huiskamers in het hele land. En in die huiskamers ga ik elke keer in gesprek met tientallen D66-leden. Zoals aan de keukentafel van Joek & Talitha, uiteraard met Brabantse worstenbroodjes. Afgelopen woensdagavond in Groningen met huisgemaakte pizza van Pepijn. Of vorige maand in het Limburgse Meerlo waar pa en ma Jenneskens voor de verse soep en broodjes zorgden. Gastvrije en gezellige bijeenkomsten dus met leden jong en oud, van stad en platteland, kersvers bij de club of juist trouw en decennialang lid.
We hebben het over wat ons bindt en waar we naartoe willen. In Zwolle waren er volop ideeën over onze onderwijsstrijd en het opkomen voor jongeren. In Utrecht bedachten we manieren om in elke wijk een aanspreekbare D66’er te hebben. In Venlo smeedden we een plan om het aantal Limburgse raadszetels te verdubbelen. En overal is de conclusie min of meer hetzelfde: wij zijn idealisten zonder illusies. Niet bang om de strijd aan te gaan. Altijd bereid een brug te slaan.
Congres,
We zijn voor het eerst bijeen sinds de verkiezingen. Op het vorige congres in Apeldoorn vroeg ik jullie vertrouwen voor de eindsprint van de campagne. Sinds dat moment hebben we ons voorspeld aantal zetels op een haar na verdubbeld. Meer dan 650 duizend mensen gaven ons het vertrouwen. Dertien volle Feyenoord stadions. Dat zegt veel over hoe hard jullie kunnen knokken, hoeveel enthousiasme en optimisme er in deze zaal zit, hoe sterk de behoefte blijft aan onze politiek. Ik ben dan ook kei-trots op onze optimistische campagne, verteld vanuit ons eigen verhaal. Jullie hebben dat gedaan – van Leiden tot Utrecht van Diepenheim tot Doetinchem. Als lijsttrekker voelde ik me door jullie gedragen. En daar wil ik iedereen in deze zaal voor bedanken.
Ondanks jullie campagnesprint konden we een groot zetelverlies niet afwenden. De uitslag was voor onze partij een harde klap. En die hebben we óók aan onszelf te danken. Mensen wilden samenwerking, maar zagen vaak gedonder. Mensen wilden empathie, maar zagen technocratie. Mensen wilden nieuw leiderschap, maar zagen dezelfde premier van een oude coalitie. Toen het kabinet op stoom kwam, werd het de VVD te veel. De VVD wilde breken en wij hebben ze daar niet van kunnen weerhouden.
De ruk naar extreemrechts leidt bij veel Nederlanders tot grote zorgen over ons land. Dat begrijp ik. Maar ik wil vandaag ook waarschuwen voor verslagenheid en cynisme over Nederland. Dat is het laatste wat we moeten toelaten! De liefde voor Nederland laat ik me niet afpakken door wie dan ook. Dit is óns land. Ieder land heeft een gemeenschappelijk verhaal. Dat verhaal is meer dan geschiedenis. Het drukt een overtuiging uit over wat de leden van die samenleving samenbindt.
Het wordingsverhaal van Nederland is dat van onze onafhankelijkheidsstrijd. De strijd tegen intolerantie. De strijd voor een samenleving waarin de terreur van meerderheden en machthebbers geen plaats heeft. Een samenleving waarin burgers met verschillende achtergronden, religies en levenswijzen naast elkaar bestaan, samengebonden door hun wens vreedzaam, veilig en vrij te leven.
Dat is ons verhaal. Dat is ons DNA, dat is waar onze driekleur voor staat: vrij, onverveerd.
Wie gelooft in die Nederlandse belofte, die zal zich altijd blijven verzetten tegen de ophitsers die prediken dat de ene religieuze overtuiging meer bestaansrecht heeft dan de andere. Verzetten tegen de haatzaaiers die hele bevolkingsgroepen uit willen sluiten van hun rechten als Nederlander.
Nederlander zijn heeft niets te maken met waar je wieg stond, hoe je kerk er uit ziet, van wie je houdt, wat je levensovertuiging is. Nederlanders zijn mensen die vrijwillig samenleven, die elkaar respecteren, die toegewijd zijn aan de vrijheid te mogen zijn wat je bent.
Wij Nederlanders verdedigen onze vrije samenleving. We laten ons niet verdelen door politieke avonturiers die bitterheid en onvrede aanwakkeren. We laten ons niet tegen elkaar opzetten door charlatans die een minderheid aanwijzen als zondebok en over hún rug hun machtshonger willen stillen. Wij laten ons niet in slaap sussen. Wij zeggen waar het op staat. Geert Wilders, met zijn ondemocratische eenmanspartij, is tot in de kern on-Nederlands. Hij is een bedreiging voor de Nederlandse waarden en voor de Nederlandse identiteit.
Dat er normale politici zijn die daar ruimte aan geven is buitengewoon zorgwekkend. Na alles wat er is gebeurd verbaas ik me niet meer over de VVD. Al maak ik me wel oprechte zorgen over het blijvende verlies van een liberale bondgenoot. Maar wat is er gebeurd met de frisse nieuwe club van Pieter Omtzigt? Wij hadden grote hoop om in hem een partner te vinden in het politieke midden. Zijn nadruk op sociale advocatuur, grondrechten en financiële degelijkheid klonk prachtig. Hij leek in de campagne zo duidelijk over zijn principes. Toch heeft hij in een mum van tijd zijn hart verkocht aan de PVV. Later vanmiddag praat hij in Breda met zijn leden over de formatie. Zij hebben de nu de sleutel in handen. Kiest Nieuw Sociaal Contract voor kabinet Wilders-I of voor Nederland?
Partijgenoten, wij zijn overtuigd democraten, sociaal-liberalen, Europeanen. Maar voor alles zijn wij ook Nederlander. Wij staan voor onze waarden, de traditie van vrijheid en tolerantie die wij hebben geërfd. Laten we die verdedigen met alles wat we in ons hebben. Laten we die sterker en vrijer doorgeven aan generaties na ons. Dát is wat dit moment in de geschiedenis van ons vraagt. Laat ons geluid helder zijn. Wij zullen de Nederlandse waarden nooit laten aantasten en verwateren. Nooit. Nooit. Nooit. -> -> Als wij alles goed doen, als we keihard werken, dan kunnen we extreemrechts verslaan. Rancune heeft een beperkte houdbaarheidsdatum, zelfs al stop je het in de ijskast. En als die datum is overschreden, dan staat dit prachtige land er nog steeds. Dan delen we onze meest fundamentele waarden nog altijd. Democraten, dan is het weer tijd voor het optimisme van D66!
Congres, we gaan aan het werk. Met een frisse fractie van jonge honden – en Hans Vijlbrief. We gaan keiharde oppositie voeren tegen de afbraak van internationale verdragen. Tegen de kaalslag in kunst, cultuur en de onafhankelijke journalistiek. Tegen de afbraak van de natuur en de wetenschap.