Racisme/discriminatie, wat kunnen we er aan doen?
Bewustwording, als je dit woord opzoekt in de dikke van Dale krijg je de volgende betekenis “inzicht krijgen in een situatie”.
En dat is nu precies wat er breed ontbreekt in een deel van de samenleving. Het tegengaan van achterstelling kunnen we alleen oplossen als er bewustwording is, dat racisme en discriminatie ook daadwerkelijk speelt in onze samenleving. De pijn van alledaagse discriminatie, van onrecht, van uitsluiting. Dit gebeurt op veel terreinen. Iedereen heeft de voorbeelden wel langs horen komen.
Institutioneel racisme is subtiel. Institutioneel racisme draagt geen witte puntmuts.
Het is racisme dat onbewust in de structuren van onze samenleving zit gebakken.
‘Institutioneel racisme’ is een sociologische term die slaat op de systematische uitsluiting en/of discriminatie van groepen op basis van geschreven maar vooral ook ongeschreven regels, tradities, gedrag en omgangsvormen. Een vrij breed palet aan mogelijkheden, kortom. Je vindt institutioneel racisme in Nederland onder meer op onze huizenmarkt, in onze taal, tradities, medische richtlijnen, scholing en opleiding, sollicitatieprocedures en politiekorpsen.
Wat kun je zelf doen tegen institutioneel racisme?
Een groot deel van het debat over racisme loopt spaak omdat er weinig algemeen bewustzijn is over ons verleden.
Nu leven we natuurlijk niet meer in dat verleden. Maar wie zich realiseert hoe onze welvaart en multiculturele samenleving tot stand zijn gekomen, wie weet waarom, hoe en wanneer groepen zich in Nederland hebben gevestigd en welke invloed ons integratiebeleid daarop heeft gehad, kan beginnen te onderzoeken hoe we de huidige ongelijkheid zouden kunnen aanpakken.
Een mogelijk volgende stap: erkennen dat we allemaal leven in een systeem dat ongelijkheid in stand houdt. En, hier komt weer zo’n ongemakkelijke: ben je wit, erken dan dat je daar bewust of onbewust van profiteert.
Witte Nederlanders kunnen er inderdaad niets aan doen dat hun bet-betovergrootvader Leopold met een boot vol geknevelde zwarte mensen de Atlantische Oceaan overstak. Maar de economische en maatschappelijke structuren die in die tijden zijn ontstaan, bepalen wel mede hun maatschappelijke positie. Dat is wat wit privilege is: nooit hinder hoeven ondervinden van de kleur van je huid, de klank van je naam of het uiten van je religie, omdat je de norm bent.
Mensen aanspreken op het bestaan van het systeem en hun bevoorrechte positie daarbinnen – kortom: het hebben van privilege – wordt nog vaak gezien als een persoonlijke aanval. En wordt vaak beantwoord met: ‘dus als wit persoon kun je het niet moeilijk hebben?’.
Je bewust worden dat wit-zijn je in elk geval niet zal tegenwerken in dit Nederland, is een eerste stap op weg naar meer gelijkheid.
Niemand is immuun voor leed. En naast afkomst spelen uiteraard andere variabelen zoals klasse, geld en seksuele gerichtheid mee in je maatschappelijke positie en kansen. Het grote verschil is dat de factor huidskleur voor witte mensen in het Westen vrijwel nooit een kwestie is.
Je bewust worden dat wit-zijn je in elk geval niet zal tegenwerken in het Nederland dat we hebben, is een eerste stap op weg naar meer gelijkheid. Na het erkennen van die macht, kun je haar namelijk ook inzetten om mensen die niet het privilege hebben vooruit te helpen. Door je mond open te trekken als je ongelijkheid signaleert, door open te staan voor andere ervaringen dan die van jezelf en door systeemkritiek niet persoonlijk, maar serieus te nemen. Ik zie op sociale media langskomen dat het wel meevalt in Nederland, dat is dan vaak toch een wit persoon en natuurlijk begrijp ik dat iemand dit schrijft, deze man of vrouw heeft er namelijk nooit mee te maken gehad. En dat mensen is ook waarom we naar elkaar moeten luisteren en proberen begrip voor elkaar te hebben. Verplaats je in elkaar.
En zijn we er dan, nee nog lang niet. Het begint met naar elkaar luisteren. In gesprek gaan met elkaar over wat we moeten en kunnen doen om discriminatie te bestrijden.
Eigenlijk is het volgens mij heel simpel. Een kwestie van doen en laten. Zorgen dat iedereen inderdaad gelijk wordt behandeld en benaderd. En dan komen we toch weer uit bij het begin. Kwestie van bewustwording. Vraag jezelf af als je verantwoordelijk bent voor keuzes, ben ik nu goed bezig, bevoordeel ik niemand, stel ik nu iemand achter? Doe ik deze keuze inderdaad gebaseerd op de feiten. Bv. bij scores op de scholen, bij sollicitatieprocedures, nodig als de cv klopt ook eens mensen uit die voldoen aan de eisen en een vreemde achternaam hebben of een kleurtje hebben. Wat een kansen dan voor zowel de organisaties als voor de sollicitant. Zoveel talent, maak er gebruik van. Praat eens met mensen die je normaal niet spreekt en het zal je verbazen hoeveel we op elkaar lijken. Er zijn echt meer overeenkomsten dan verschillen.
Er is al heel veel gezegd en voorbij gekomen in het nieuws en ook ik schrijf hier weer heel wat. Maar waar het omgaat mensen is echt een kwestie van DOEN. Probeer inzicht te krijgen in de situatie van de ander en ben je bewust van de keuzes die je maakt. Kom op mensen hoe moeilijk kan dit zijn.
Het bericht Racisme/discriminatie, wat kunnen we er aan doen? verscheen eerst op PvdA Nieuwegein.