Dr. Ralph Buij is onderzoeker aan het universitair onderzoeksinstituut Wageningen Environmental Research, bij het team Dierecologie. Hij is medeauteur van een wetenschappelijk artikel uit 2020 waarin gesteld wordt dat de impact van windmolens op vogels vaak wordt onderschat. Wij vroegen hem naar de gevolgen van windmolens op de vogelstand.
Als ik het goed begrijp, is een toename van vogelsterfte als gevolg van een windmolenpark met 1 % juridisch aanvaardbaar in Nederland. Jullie onderzoek wijst erop dat de toename van de sterfte met dit lage percentage enorme gevolgen kan hebben op de lange termijn.
Dat klopt, maar er gaat nog wat aan vooraf. Het probleem bij effectrapportages is dat geschat wordt wat het aantal aanvaringsslachtoffers zal zijn, maar dergelijke modelschattingen vooraf zijn vaak onnauwkeurig. Ook moet je over de grenzen van één windmolenpark kijken. Soms haalt een park in z’n eentje al de norm van de ‘aanvaardbare sterfte’, een toename van de natuurlijke sterfte met 1%. Als dat in een gebied ligt waar een bepaalde populatie vogels leeft, dan telt de sterfte van meerdere parken op en kan het schadelijk worden om in dat gebied nog een park aan te leggen.
Welk effect vonden jullie nu als gevolg van de extra sterfte?
Als bijvoorbeeld 1% van de vogels sterft door aanvaring met de molens, heeft dat op een termijn van 10 jaar een groot effect op de populatiegrootte, namelijk een afname van 2 tot 24%, afhankelijk van de vogelsoort. Extra sterfte van 5% betekent zelfs een afname van 9 tot 77% van de vogelpopulaties die wij hebben onderzocht.
Kan er iets gedaan worden tegen ongelukken van vogels met bestaande molens?
Ja, in Griekenland en Spanje bijvoorbeeld worden molens tijdelijk stilgezet wanneer vogels in de buurt van turbines komen. Datzelfde kan ook met automatische detectie via camera’s op turbines en dat levert een minimaal energieverlies op. Ook zijn er Noorse experimenten die aantonen dat er met zwartgeverfde rotorbladen minder aanvaringen zijn. Maar al deze maatregelen hebben geen effect op de weidevogels, zoals de grutto. Deze vogel vestigt zich sowieso niet in een gebied met hoge objecten als windmolens, hij wil een open leefomgeving. We weten dat bijvoorbeeld ganzen in het begin de omgeving van windmolens vermijden, maar langzaamaan weer terugkeren. Een grutto komt niet meer terug.
Wat denk je van de bewering uit het rapport ‘Verkenning Duurzame Polder’ dat het inrichten van een goede habitat op voldoende afstand van de molens de verstorende effecten op de vogels kan compenseren?
Theoretisch is er van alles mogelijk, maar gebeurt het ook? Is er ander gebied beschikbaar? Vogels laten zich niet zomaar verplaatsen.
Het rapport waarschuwt inderdaad: “het verplaatsen van de habitat vergt nog een proces dat tijd kost en waar onzekerheden in zitten.”
Dat is nog zachtjes uitgedrukt! Hoeveel moeite heeft het niet gekost om zulke weidevogelgebieden te creëren? Sommige weidevogelpopulaties gaan nu al sterk achteruit. In sommige gebieden moet je windturbines gewoon vermijden.
Is er een vogelvriendelijke oplossing om aan duurzame energie te komen?
Ik denk dat we behoorlijk wat met zonnepanelen kunnen bereiken, alleen al door alle daken vol te leggen van huizen en op industrieparken. Voor veel vogelsoorten kan een zonneveld zelfs gunstig uitpakken, zoals voor de veldleeuwerik. Maar, het is wel erg afhankelijk van het beheer.