De onbewoonbare aarde David Wallace-Wells (2019)
23.00 € 359 pagina’s waarvan 60 pagina’s noten
Dit boek gaat over de gevolgen van de opwarming van de aarde. Wat de gevolgen zijn van een beetje temperatuursstijging die op zijn beurt veroorzaakt wordt door de alsmaar toenemende uitstoot van broeikasgassen. De schrijver vertelt ons alles wat we niet willen weten over klimaatverandering.Aan de hand van veel voorbeelden en interviews met wetenschappers weet hij een aantal senario’s te schetsen voor de komende dertig jaar. Hopelijk zullen we daardoor een heldere kijk krijgen op wat ons te wachten staat en zullen we mogelijk ook de juiste handelingen weten te verrichten.
Het boek is opgedeeld in in vier hoofdstukken.
1 Kettingreacties
Het is al een aantal keren in de geschiedenis van de aarde voorgekomen dat door broeikasgassen de temperatuur steeg met 5 graden wat bijvoorbeeld 250 miljoen jaren geleden leidde tot het uitsterven van 95% van alle soorten!
De door de wetenschap gevonden ontwikkelingen hebben tot nu toe weinig landen in beweging gebracht. Men durft bij de meeste modellen niet verder te kijken dan 2100. Het IPCC, klimaatpanel van de VN, geeft het betrouwbaarste beeld over de staat van onze planeet. Het beetje stijgen van de temperatuur geeft al zo’n chaos aan mogelijke gevolgen dat we graag hiervoor onze ogen sluiten; onze verbeelding is tegen deze chaos niet opgewassen. Als we zo doorgaan komen we in 2100 in de buurt van 4,5 graden stijging met alle gevolgen van dien. Pessimisten gaan zelfs uit van 8 graden stijging.
2 Facetten van chaos
In dit hoofdstuk worden twaalf facetten van die chaos nader bekeken:
hittesterfte vooral in gebieden rond de evenaar en grote steden, honger door het verloren gaan van veel landbouwgrond, verdrinking door overstromingen, natuurbranden door droogte, rampen die niet meer natuurlijk zijn en in kracht en frequentie normale rampen sterk zullen overtreffen, slinkende zoetwatervoorraden, stervende oceanen door opwarming en verzuring, ongezonde lucht door meer CO2 en vervuiling, opwarmingsplagen zoals epidemieën in nieuwe warme gebieden, economische ineenstorting door fossiele kapitalisme en gigantische schadeclaims, klimaatconflicten en systemencrisis door kettingreacties van de bovengenoemde facetten onderling.
3 Klimaatcaleidoscoop
3.1 Verhalen vertellen
Mensen zijn pas te mobiliseren als je een goed verhaal kunt vertellen over de klimaatveranderingen. Maar de werkelijkheid rond deze verandering is zo complex dat in feite iedereen dader is, er zijn geen heldenrollen. Noch boeken, films, of andere media lijken het geschikte format te kunnen leveren. Bovendien als in je eigen leven klimaatveranderingen op je ziet afkomen wil je dat dan nog wel herbeleven in een verhaal? De mens dacht lange tijd baas te zijn over de natuur. Maar de natuur redt zich wel, de mens misschien niet.
3.2 Crisiskapitalisme
De klimaatverandering ondergraaft de belofte van groei door wereldwijde stagnatie en doordat de niet-rijken veel zwaarder worden getroffen dan de rijken. Bij 3,7 graad opwarming zal de schade 500 000 miljard bedragen. Wie betaalt dat? Bedrijven, staten en generaties die van de fossiele periode hebben geprofiteerd? Het rijke westen heeft een klimaatschuld aan de landen die het meest last krijgen van de opwarming. Mocht het lukken de stijging van de temperatuur te beperken dan zal veel geld nodig zijn voor allerlei transities waaronder fossiel naar wind, zon en andere duurzame energiebronnen.
3.3 De kerk van de technologie
Er wordt veel gedroomd over technische oplossingen maar tot nu toe is er nog niets concreets tot stand gebracht. En als er zich nieuwe technieken aandienden heeft dat tot nu niet geleid tot uitschakelen van vuile energiebronnen. Uitschakelen van kernenergie heeft in Duitsland geleid tot toename van de CO2 uitstoot! Wereldwijd verstoken we 80% meer kolen dan in 2000! Benzine- en dieselmoteren vervangen door elektromotoren is een grotere uitdaging dan groene energie-opwekking.
We hebben nog maar 10 jaar om de CO2 uitstoot te halveren.
3.4 Consumptie als beleid
We komen er niet door een ander eetpatroon van individuen maar wel door beleidsveranderingen. Bewust consumeren en wellness zijn uitvluchten; consumentenkeuzes zijn geen substituut voor politieke actie.
3.5 Geschiedenis na de vooruitgang
De opwarming heeft weinig goede kanten. Het vooruitgangsgeloof zal zal zware averij oplopen. In het verleden werden landen vaker getroffen door geleidelijke achteruitgang, maar in ons geval zal achteruitgang binnen één generatie plaats kunnen hebben.
3.6 Ethiek aan het eind van de wereld
Als de klimaatcrisis volgens schema verloopt zullen taboes tegen onheilprofeten verdwijnen en komen nieuwe sekten op. Het is in deze omstandigheden niet moeilijk mensen in apocalyptische ideeën te laten geloven. Doemdenken is helaas contraproductief, maar zal door veel mensen omarmd worden.
De hele wereld moet worden gemobiliseerd ook al staat dat haaks op wat nu politiek haalbaar is. De wereld heeft dertig jaar om tot en koolstofloze samenleving te komen, met halve maatregelen kom je er niet.
4 Het antropische principe
Misschien leven we op de enige geschikte planeet voor menselijke wezens. Er zit dus niets anders op om met alle middelen dit eilandje in het heelal mensvriendelijk te houden want anders…