De man schrikt even als ik naast hem kom zitten en ik hem daarbij aanraak. Ik leg mijn hand op zijn arm als ik hem vraag of ik iets voor hem kan doen. En wéér die schrik in zijn reactie.
Ik vraag hem of hij het vervelend vindt, of het hem hindert dat ik zo dichtbij kom. En van zijn antwoord schrik ík even: “Nee mevrouw, maar de meeste mensen beschouwen mij als uitschot en mij aanraken doen ze al helemaal niet.” Ik antwoord dat ik hem zo niet zie maar wél als iemand die wat pech heeft gehad. En nogmaals vraag ik hem of ik hem kan helpen. Hij is bijna verbaasd dat ik het weer vraag. “Wat denkt u dat u voor mij zou kunnen doen?” is zijn bittere tegenvraag.
Ik werk op de Vijverhofstraat in Rotterdam, bij de Nico Adriaans Stichting en ik draai mee bij de voorbereiding van de Nachtopvang. Het vriest hard buiten met een ijskoude Noordoosten wind en het is druk. Uiteindelijk zullen we die avond meer dan 100 mensen opvangen; dak- en thuislozen die anders buiten zouden moeten slapen. Alle bezoekers krijgen een warme kop soep en een paar boterhammen, als ze dat willen. Er is voor iedereen een slaapplek. We voldoen aan de eisen die de Gemeente heeft gesteld aan de opvang.
In die drukte kan ik maar met weinig mensen spreken maar de persoonlijke aandacht die ik geef veroorzaakt steeds dezelfde reactie: verbazing en verwarring. En vervolgens een aarzelende glimlach. Een enkeling vertelt zijn verhaal:
Gescheiden man, huis toegewezen aan vrouw en kinderen, baan kwijt geraakt door de crisis, geen dak boven zijn hoofd, geen adres dus geen uitkering. Vrouw psychisch in de war, huis kwijt geraakt door gokverslaafde man (getrouwd in gemeenschap van goederen), met o.a. een flinke hypotheekschuld en deurwaarders die haar het leven zuur maken. Ook zij heeft uiteindelijk geen adres meer, dus geen uitkering. Maar wel schulden. En een zoon van 7.
Elk verhaal is een trieste opsomming hoe het fout kan gaan in een mensenleven. Op eigen kracht kunnen ze maar zelden hier bovenop komen. Met hulp, een steuntje in de rug, iemand die luistert, compassie heeft en extra inzet, lukt het wel. Soms al in enkele weken, vaker in een paar maanden. En daarmee komt iemand weg uit die val tussen wal en schip, belandt hij of zij weer op de kade, met uitzicht op een toekomst.
Vangnet, sociaal stelsel, uitkering, bijstand – ik heb niet zoveel met die begrippen. Wel met compassie, aandacht, een handje helpen, met elkaar voor mekaar, samen-leven, maar ook sociale rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid. Die laatste twee begrippen zijn ook liberale waarden. Gelukkig.
Annebeth Wilton
Kandidaat-raadslid