Opinie: Staatssecretaris Van Veldhoven presenteerde zaterdag een plan voor een mogelijke uitbreiding van statiegeld naar kleine flesjes.
Ze wil de industrie eerst drie jaar de tijd geven het probleem van zwerfafval zelf op te ruimen, pas dan wil ze aan de verplichting invoer denken. De invoer van statiegeld op blik laat ze onbesproken.
Tientallen gemeenten, boerenorganisatie LTO, de hele milieubeweging: niet vaak is er zoveel eensgezindheid als in de afgelopen maanden bij de roep op statiegeld. 80% van de bevolking is voor de invoer van statiegeld op kleine flesjes en blikjes. Zwerfafval is veel mensen een doorn in het oog en een flinke kostenpost voor gemeenten. Plastic afval in zee en het groeiende probleem van microplastics vraagt om ambitieuze maatregelen. Het is dan ook teleurstellend dat een conservatief deel van de industrie toch weer een drie jaar uitstel voor elkaar heeft gekregen. En als er al statiegeld komt dan is dat alleen op plastic flesjes en niet op blik. Jaarlijks komen er ongeveer 98 miljoen blikjes in het milieu terecht in Nederland. Gemeenten zullen dan ook nog in de toekomst tientallen miljoenen euro’s moeten uitgeven om deze miljoenen blikjes op te ruimen. Een gemiste kans.
De afgelopen jaren bestond de aanpak van zwerfafval uit goedbedoelde maar weinig effectieve campagnes rond sportclubs en scholen om mensen zo ver te krijgen dat hun troep in een prullenbak gooien. Maar telkens blijkt het probleem van zwerfafval zo groot dat we het ons niet kunnen permitteren om een bewezen effectieve maatregel niet in te zetten. Als je serieus bent over de aanpak van zwerfafval dan steun je statiegeld.
Vanuit de industrie, voornamelijk enkele grote supermarktketens, is er weinig commitment het probleem aan te pakken. Ze dreigden in de Tweede Kamer zelfs om hun bijdrage aan het project ‘Nederland Schoon’ terug te trekken als statiegeld zou worden uitgebreid. Na jaren van traineren, afspraken niet na komen en gestuurde, eigen onderzoeken werd het op dat moment glashelder dat de industrie tot het uiterste zaal gaan om zich te blijven verzetten. Ze vinden statiegeld ‘lastig’. Statiegeld komt er alleen als de politiek het lef heeft om het in te voeren.
Het is teleurstellend dat staatssecretaris Van Veldhoven niet heeft durven doorpakken. Het voorstel dat er nu ligt, geeft de industrie weer een paar jaar tijd voor draaikonterij. Ze mogen laten zien dat met hun publiekscampagnes zwerfafval ook kan worden teruggedrongen en het spel van onduidelijke onderzoeken naar hoe je dat meet, begint weer van voor of aan. Statiegeld op blik heeft de staatssecretaris helemaal niet aangedurfd, terwijl onderzoek laat zien dat om een kosteneffectief systeem op te zetten dit juist nodig is.
Er zijn weinig milieumaatregelen waar zo veel draagvlak voor is onder de bevolking, en waar zo’n brede alliantie samen optrekt. En dan nog wint de conservatieve lobby van het bedrijfsleven. Dat geeft te denken voor al die belangrijke milieumaatregelen met een minder hoge aaibaarheidsfactor. De bal ligt nu bij de politiek om toch een ambitieus voorstel voor statiegeld op flesjes en blik te omarmen. GroenLinks zal bij het debat van aankomende donderdag met een voorstel komen om statiegeld te heffen op zowel kleine flesjes áls op blikjes. Bovendien wachten we niet tot 2021 maar willen we statiegeld al binnen een jaar invoeren.
Suzanne Kröger - Tweede Kamerlid