Vandaag bespreken we met elkaar als raad de begroting 2020. Ons belangrijkste instrument waarmee we sturing en kaders kunnen meegeven en vaststellen. Het blijft ons verbazen dat we hier niet echt tijd en ruimte voor nemen om met elkaar het debat over deze begroting te voeren. D66 wil in ieder geval een ordevoorstel voor het volgend jaar maken. Graag in het vervolg een speciale vergadering voor alléén de begroting. Het liefst ook nog uitgesplitst in programma’s. Zodat dit belangrijke document, waar onze ambtenaren hard aan hebben gewerkt, de tijd en aandacht krijgt die het verdient en zeker ook nodig heeft. Daarbij missen wij een beleid dan wel visie op personeelsplanning.. Wat voor soort gemeente willen wij zijn? Een groot ambtelijk apparaat met weinig inhuur of een regiegemeente met een klein ambtelijk apparaat die specifieke kennis inhuurt?
Als je het college hoort praten dan zitten we nog in zwaar en zorgelijke weer, maar gaan we echt de goede kant op. En ja wij zien dat er stappen gezet worden en ook grote, maar toch voelt deze begroting als of je het gesprek voert met een puber. Als je aan een puber vraagt om zijn kamer op te ruimen is steen vast de reactie: “ Jaaa dat doe ik zo!” Niet meteen, maar ook niet heel ver weg, zodat er niet echt iets te klagen valt, maar je ook niet in actie hoeft te komen. Precies hetzelfde beeld zien we de afgelopen jaren in Zutphen. Het College van B&W belooft ieder jaar te gaan starten met het vullen van de schatkist. Maar na een jaar blijkt daar weinig van terecht te komen. Is dat erg? Nee, want men belooft gewoon opnieuw dat het allemaal wel goed komt. Als D66 vragen wij al jaren om een realistische meerjarenbegroting Om een echte visie op lange termijn. Telkens weer is het antwoord: “ Jaaa, dat gaan we doen…” De insteek echter van deze begroting is wederom kost wat kost zorgen dat de begroting 2020 sluitend is. Hoe we het in de toekomst doen…..dat zien wel. Een beetje zoals de puber die der spullen onder het bed verstopt en de voorbereiding van het tentamen op het allerlaatste moment doet in de hoop dat het toch wel goed komt. Wat je niet ziet, is er niet.. Voorbeelden hiervan zijn het niet opnemen van het buurthuis Waterkracht na mei 2020, van het Taalhuis, toekomstplannen Hanzehof, Kaardenbol. Terwijl dit door ons en meerdere partijen gevraagd is tijdens de voorjaarsnota.
De wethouder heeft in 2018 en 2019 meerdere malen gezegd dat de begroting in 2021 en 2022 structureel dekkend zal zijn en onze algemene reserves,of te wel onze buffer en ons spaarpotje, zal verder gevuld worden en zal gaan groeien. Momenteel zit er in ons spaarpotje 1,2 miljoen , maar in 2023 is het niet alleen helemaal leeg, maar staan we zelfs in de min. En ook vandaag zullen we weer horen dat we het niet te zwart moeten zien want er zal wederom (“nee, nu ééécht mam”) beloofd dan wel uitgesproken worden dat we het spaarpotje echt gaan vullen. Laten we het niet hebben over ons weerstandsvermogen. Als onze puber een dergelijke weerstand heeft houden we hem binnen in quarantaine, uit angst dat hij zo ziek wordt dat hij het niet zal overleven. Als de puber te snel en te gehaast opruimt verschuift hij vaak spullen in plaats van keuzes te maken of hij gooit iets net te snel weg. Het verschuiven van het ene potje naar een ander potje zien wij gebeuren bij het Cleantechcentrum. Voorgaande jaren viel dat onder Krachtig Zutphen ook wel het focustraject genoemd. Nu heeft het haar eigen budget en daardoor creëer je slim een extra 125.000 Euro voor Krachtig Zutphen en is het als niet wettelijke taak regulier in de begroting opgenomen. Maar op de wettelijke taak van waardering en ondersteuning mantelzorgers gaan we juist verder besparen en bezuinigen!
Vandaar onze scepsis bij deze begroting. Niet het peil van de reserves, maar de terugkerende niet-nagekomen belofte om structureel geld toe te voegen, is ons een doorn in het oog. Zeker nu bekend is geworden dat ook aan het eind van 2019 weer niet teveel verwacht mag worden van het resultaat. Uit de laatste BURAP blijkt dat we 30% van de opgelegde bezuinigingen niet gaan halen. En de opbrengsten van de verhoging OZB gaan niet in de reserves maar daar vullen we de gaten mee..
Dezelfde puber overziet slecht wat de gevolgen op lange termijn zijn en gaat vaak voor het korte termijn succes. De intentie is er wel om ook de juiste keuzes te maken op langer termijn, maar alleen dat doen wat nu kan is wel een beetje saai. Dus zal de bewuste puber toch proberen dat ene feestje mee te kunnen pakken, ook al zou het beter voor school en zakgeld zijn om niet te gaan. Ook de gemeente zou er verstandig aan doen om focus te houden op de bezuinigingen en de hand op de knip te houden. Geen nieuwe projecten starten voordat oude zijn afgerond. Alleen nieuw beleid voor oud beleid. En net zoals een moeder die als zij onder bewindvoering staat geen extra schulden mag maken zal dit ook moeten gelden voor ons. Er is geen bereidheid bij coalitiepartijen om gezien onze opgaven en de haast die geboden is, het coalitieakkoord ondergeschikt te maken aan de huidige opgaven en over te gaan op een raadsakkoord. De coalitie kiest liever voor haar eigen binnen gehaalde punten die in het coalitieakkoord staan. Geen geld en budgetten besteden voordat ze er zijn en de basis op orde is. Denk aan een nieuwe parkeergarage en de roep om jongerenhuisvesting. Wij willen, nu er zeer beperkte middelen zijn, deze niet in stenen stoppen maar juist in mensen!
Om toch weer even bij onze puber te blijven. Als u ouder bent van een de puber herkent u vast dat een slechte boodschap vaak zo gaat:: Ja, ik heb een 4 voor mijn tentamen, maar dat ligt niet aan mij. Het was echt een zwaar tentamen en slecht opgesteld. En ja, ik heb een 4, maar de meeste in onze klas hadden het nog slechter gemaakt en de uitleg van de docent was echt heel slecht hoor. Ja, het klopt dat we structureel te weinig middelen vanuit het rijk krijgen. Ja, het klopt dat er nog veel meer gemeenten zijn met tekorten, maar onze eigen manier van handelen en het inzetten van beschikbare middelen maakt dat bij ons de zorgen en lasten nog hoger zijn dan bij vergelijkbare gemeenten. Denk aan het continue opstarten en wijzigen van organisaties en modellen. Wij zijn nu nog steeds bezig met de inrichting van ons sociaal domein in plaats van het sturen op beleid. Wij als raad kunnen ook niet sturen op beleid of op trends, want cijfers en gegevens zijn niet zichtbaar. Als raad tasten we eigenlijk nog steeds in het duister.
Naast het selectieve verhaal treedt er soms ook een selectief geheugen op. Oooo ik kan mij echt niet herinneren dat ik dat van jullie moest doen? Was dat een afspraak? Tijdens de voorjaarsnota is er raadsbreed een amendement aangenomen. “Overzicht structurele kosten: Vergeten? Waarom? Op basis hiervan zouden we juist de politieke keuzes kunnen maken. Het lijkt met de wijze waarop wij begroten, het selectief weglaten dan wel benoemen binnen de begroting alsof de raad bewust een veel te dicht bos wordt ingestuurd zodat zij letterlijke en figuurlijk door de bomen het bos niet meer kunnen zien. (de expert ingehuurd door de raad om haar meer inzichten te geven in de begroting heeft wel twee dagen nodig gehad om in deze begroting de onderlinge verbanden enigszins in kaart te kunnen brengen).
Tot slot. Vooruitschuiven en na mij de zonvloed is ook zo’n typisch pubergedrag . Ook dit zien we terug in de begroting. Een goed voorbeeld hiervan is het mogelijke verlies op de Noordenhaven van 1,6 miljoen uit te smeren over 25 jaar. We betalen daarvoor bijna 3 ton extra aan rente en kosten. Daarnaast hebben we in de voorjaarsnota een structurele doorontwikkeling van 1,4% vastgesteld. Deze wordt in de meeste programma’s niet behaald. Met als uitschieter programma Duurzame leefomgeving met een verhoging van 23,6%. Wat D66 betreft een buitengewoon slecht beleid. Fouten/verliezen die wij nu maken moet je ook nu nemen anders schuif je eigen falen af op toekomstige generaties.
Als D66 willen wij juist meer volwassen gedrag met elkaar zien. Niet wegduiken en alles proberen zo weg te moffelen om maar de grote baas, provincie en rijk, tevreden te houden. Nee juist volwassen sterk gedrag vertonen door te gaan staan voor waar we in geloven. Wat heeft een gemeente als Zutphen minimaal nodig aan voorzieningen? Wat snijden we niet weg voor onze inwoners of doen we alsof we het door trucjes wel kunnen regelen. Wat is onze sociale koers? Het kan niet alleen gaan om bezuinigingsmaatregelen! Zonder visie kan je geen concrete doelen stellen, inrichtingsprincipes vaststellen. Nee toon lef! Maak duidelijk wat een gemeente als Zutphen nodig heeft. Wat voor soort gemeente willen en kunnen wij zijn. Maak een echte realistisch begroting en laat dan ook zien waar het te kort zit. Geef een eerlijk en helder signaal af naar Provincie en rijk. Er zijn gemeenten in het land zoals Zwijndrecht die geen mooi weer meer gaan spelen. Rijk/ Provincie dit is het budget wat u ons geeft. Dit is wat we ervoor kunnen doen, maar wij staan voor onze visie en voor ons beleid.
Wat we zeker moeten doen bij financiële tekorten is realistisch begroten en dit budget neutraal uitvoeren. Het besluit in de voorjaarsnota om realistisch te begroten voor 2020 levert een lastenverzwaring van bijna 2 miljoen in deze begroting op dat er niet is!
D66 heeft voor het amendement “Armoedebeleid” gestemd en tegen het amendement “Overeenkomsten commerciële bedrijven” en de motie “transitie sociaal domein”. De motie van Zorg hebben we aangehouden om gelijktijdig te bespreken met de voorstellen voor verder bezuinigingen in het fysieke domein en bedrijfsvoering. Het College zal in januari 2020 met voorstellen hiervoor komen. De fractie heeft ook tegen de programmabegroting 2020-2023 gestemd.
Bijlagen Begroting 2020 ,ingediende moties en amendementen Programmabegroting Zutphen 2020-2023 Motie verdieping transitie sociaal domein Amendement Stoppen van overeenkomsten met commerciële bedrijven in sociaal domein Amendement Armoedebeleid Motie van Zorg