Fractievoorzitter René van den Kerkhof sprak de volgende tekst uit tijdens de Algemene Beschouwingen bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2020 van dinsdagavond 16 juni 2020. Uiteraard is de gesproken versie leidend.
Voorzitter, de coronacrisis laat zien hoe kwetsbaar we zijn. Onze vrijheid, onze gezondheid, onze welvaart. Ons leven is in enkele maanden in het ‘tijdelijke’ nieuwe normaal terechtgekomen. De coronacrisis was en is eerst en vooral een gezondheidscrisis. Dat de gezondheidscrisis ook de economie in ‘s-Hertogenbosch hard raakt, is inmiddels overduidelijk. Dat zien we ook terug in het beeld dat nu voor ons ligt van de gemeentelijke financiën. Ondanks de vele maatregelen die er vanuit de gemeente genomen zijn, weten we tegelijkertijd dat niet ieder bedrijf deze crisis zal overleven. Niet iedere baan zal behouden blijven. Die realiteit zien wij onder ogen. Je kunt niet garanderen dat niemand zijn baan kwijtraakt. Wel kun je als gemeente je uiterste best doen om samen het verdienvermogen te blijven organiseren, te blijven investeren in een sterke toekomst en flexibel te zijn waar dat kan.
Voorzitter, deze crisis legt nog iets anders bloot: de groeiende ongelijkheid tussen mensen. Wie een vaste baan heeft, heeft minder zorgen dan de flexwerker of zzp’er. Het maakt voor kinderen een wereld van verschil of je wel of niet thuis een rustige plek hebt om te leren, met ouders die je kunnen helpen met je opdrachten. Ondanks de grote inzet van ouders en leraren zal het thuisonderwijs gevolgen hebben voor de ongelijkheid tussen leerlingen. Het geheel inzetten van het onderwijsinnovatiefonds voor het wegwerken van leerachterstanden van kinderen in onze gemeente is dan ook een geweldige zet om de onderwijsgelden op dit moment op de juiste plek te laten landen. Deze crisis vraagt om een lange adem. Mijn fractie blijft juist in deze tijden staan voor deze extra inzet op het aanpakken van leerachterstanden en laaggeletterdheid. Want wij laten niemand vallen in deze crisis, en vooral niet de jongere generatie. Onze toekomst.
Want laten we eerlijk zijn: ook voor de coronacrisis was er al werk aan de winkel. Scheidslijnen nemen ook in ‘s-Hertogenbosch toe. Tussen arm en rijk. Tussen opleidingsniveaus. Tussen mensen met Nederlandse wortels en mensen met een andere achtergrond. Wij geloven dat de coronacrisis het moment is om muren af te breken. Een koers om ‘s-Hertogenbosch beter te maken. Een ‘s-Hertogenbosch waarin we opnieuw vrij, gezond en welvarend zijn. Dát is onze stip op de horizon. Het pad en tempo waarin we daarna toe kunnen werken kent veel onzekerheden. De gemeentelijke financiën zijn afhankelijk van vele onzekere pijlers. Rijksbijdragen lijken meer op dagkoersen dan op duurzaam financieel beleid met perspectief. Die dynamiek vraagt om een andere wijze van besturen.
Voor ons als politiek betekent dat geen onhaalbare beloftes doen. Mensen niet voor de gek houden. Gratis geld bestaat niet. Je kunt niet tegen mensen zeggen ‘na een gezondheidscrisis en een economische crisis zal alles weer precies worden zoals voor de corona’. We hadden uiteraard het liefst gezien dat deze hele crisis nooit had plaatsgevonden. Maar nu ze er is, moeten we ‘s-Hertogenbosch beter maken. Denken in kansen en mogelijkheden. En hoe moeilijk ook bij de vele donkere wolken die nu ons zicht belemmeren, daarachter ligt een sterke toekomst. Dat we daar niet gaan komen zonder pijn, was vorig jaar november al duidelijk bij de begrotingsbehandeling.
De opgave van een bezuiniging van 5 miljoen euro op een totale begroting van 767 miljoen euro leek zelfs in januari van dit jaar nog een opgave die draagbaar was. De lijnen en afspraken die in januari zijn uitgezet, zien wij in deze bezuinigingsexercitie dan ook terug. Op cultuur wordt niet bezuinigd. Juist in deze crisistijd is steun aan de culturele sector van belang. Cultuur is essentieel voor de leefbaarheid, het tegengaan van eenzaamheid en de aantrekkelijkheid van de stad. In De Bossche Zomer én Winter bieden we creatievelingen en kunstenaars de ruimte om verschillen te overbruggen en ons als samenleving die o zo belangrijke spiegel voor te houden. Wij laten hen tijdens deze crisis dan ook niet vallen.
Voorzitter, zijn wij dan tevreden met het pakket aan bezuinigingsmaatregelen dat hier voor ligt? Wel over dat wat de screening van de reserves en voorzieningen oplevert, als ook over de 2,5 miljoen euro die structureel is gevonden binnen de eigen uitvoeringsorganisatie. Eveneens kunnen wij de verhogingen aan de inkomstenkant steunen. De ombuigingen doen ons ook pijn, juist omdat dit het moment is om muren af te breken. Het heeft daarom niet onze voorkeur om te bezuinigingen op preventieve maatregelen zoals het afschaffen van de bijzondere bijstand voor sociale activiteiten en op de subsidie voor lokale duurzaamheidsinitiatieven. Binnen de ombuigingen maken wij liever andere keuzes. Zoals gezegd bestaat gratis geld niet en hoort er een verhaal bij waar er dan volgens ons wel op kan worden omgebogen.
Laten we als politiek, als gemeenteraad, bij onszelf beginnen met die zoektocht. Laten we kritisch naar onze eigen activiteiten, ondersteuning en fractiebudgetten kijken. Daarop om te buigen, zodat elementen die de scheidslijnen in onze stad en dorpen kunnen verkleinen worden gespaard. Daarnaast zien wij mogelijkheden om een verdere ombuiging te zoeken binnen het wijk- en dorpsbudget. Hierdoor kunnen we voor een aantal subsidieontvangers een overbruggingsperiode creëren waarin zij de tijd krijgen om ook een ander verdienvermogen te kunnen organiseren.
Voorzitter, we moeten ons niet enkel uit deze crisis bezuinigen. Dit keer moeten we ons als gemeente ook uit deze crisis investeren. Voorkomen moet worden dat we als gemeente in een lockdown gaan. Anticyclisch investeren door het voorzetten van grote investeringen zoals het nieuwe theater, de nieuwbouw van de Weener XL, Babel maar juist ook in het naar voren halen van de woningbouwprojecten. Daar waar we als raad vorige week nog 2,8 miljoen euro extra voor hebben uitgetrokken. Ook is het zaak om vaart te houden in de uitvoering van infrastructurele werkzaamheden zoals de versnelde aanleg van de binnenstadsring, het Zuid-Willemspark en het autoluw maken van zowel de Hinthamerstraat als de Onderwijsboulevard. En is het van belang dat we als centrumgemeente in Noordoost-Brabant het goede voorbeeld geven om met de Regionale Energiestrategie en de Visie Energielandschap volop in te zetten tegen klimaatverandering.
Voorzitter, ook met anticyclische maatregelen blijven het financieel onzekere tijden. Deze bezuinigingsexercitie is niet de laatste grote financiële exercitie die we hier met elkaar deze bestuursperiode nog gaan maken. Deze slag is voor ons nog draagbaar. Hoe langer deze crisis zijn sporen nalaat, hoe meer er nodig is om het vol te houden. De zorg van mijn fractie gaat onder meer uit naar de zorgwekkende ramingen van het sociaal en zorgfonds. Voor dit moment blijft het wederom de lobby naar het rijk waarop vol ingezet moet worden. Om niet alleen duidelijkheid te krijgen voor de lange termijn, maar ook meer middelen binnen te halen om met name de jeugdzorg en de aanpak van jeugdwerkeloosheid te garanderen.
Want naast kwetsbare ouderen vragen wij juist voor de jongere generaties bijzondere aandacht. In deze crisis zijn zij stevig de klos. Omdat ze nog geen vast contract hebben. Geen baan kunnen vinden na het afronden van hun opleiding en daarmee geen gelijke kansen hebben op de woningmarkt. Omdat ook zij eenzaam zijn. Dat in onze gemeente de afgelopen maanden vele jongeren werkloos zijn geraakt, laat die kwetsbare positie maar weer eens zien. Het is nu aan ons, politiek, om jongeren perspectief te bieden. Dat betekent niet blindstaren op het herstarten van de oude economie, maar rekening houden met de belangen van de jongeren.
Laten wij deze crisis niet enkel doorbelasten op de schouders van de jongste generaties. Laten we rekening houden met de belangen van jongeren. Onze toekomst. Laten we ‘s-Hertogenbosch beter maken!