- Uit de raad -
Presentatie van Erik-Jan Bijleveld tijdens de Algemene Beschouwingen over de Kadernota.
Voorzitter,
Ook al mogen we ons nog twee weken vastbijten in de kadernota en de andere laatste dossiers voor de zomer, ik kijk alvast vooruit naar de vakantie. Ik moet bekennen dat ik daar inmiddels wel zin in begin te krijgen.
Ik neem u mee op wandelvakantie, dat hebben we al bedacht. Lekker in eigen land, want dat scheelt vliegen en is dus goed voor het klimaat. Naar een klein, gezellig stadje aan een rivier, tussen de velden en aan de rand van het bos. Het is er goed toeven. Mensen kijken naar elkaar om en het is er mooi groen.
Helaas valt het vakantiegeld tegen dit jaar. Nieuwe wandelschoenen en een grote rugzak zitten er niet in. Wat nu? Toch maar op teenslippers? Maar we willen wel dat iedereen mee kan komen. En laten de we EHBO-set thuis? Durven we dat risico aan? Maar wat dan als er iemand ziek wordt of struikelt, of we van die vermaledijde eikenprocessierupsen tegenkomen? Of nemen we de grote tent niet mee? Stel dat we in zwaar weer terechtkomen? Gaan we kiloknallers eten, in plaats van de lekkere streekproducten die ze er hebben, en slaan we de theatervoorstelling over?
Lastige keuzes, maar ik denk dat we er samen wel uitkomen en dat het, ondanks dat alles, een goede vakantie wordt en dat we uitgerust en met nieuwe energie terugkomen. Dat hebben we wel nodig, want na de vakantie staat ons weer een vol jaar te wachten. We gaan aan de slag met de Regionale Energiestrategie, de Warmtevisie, de visie op het buitengebied. Veel grote, belangrijke onderwerpen voor GroenLinks. Niet alleen komt er van alles op ons af, deze raad neemt ook zelf het initiatief. Op onderwerpen als de binnenstad, werk en inkomen en circulaire economie, onze zogenaamde A-dossiers. GroenLinks is blij met deze proactieve houding van de raad en kijkt er naar uit om met alle partijen invulling te geven aan deze onderwerpen.
Dan de ombuigingen. In het richtinggevend debat hierover werd duidelijk dat er een meerderheid was voor snel veel ombuigen, dat een andere meerderheid zich zorgen maakt over het sociaal domein en dat weer een andere meerderheid liever geen OZB-verhoging wil. Dat alles bij elkaar vormt geen werkbare oplossing. Om chaotische Brexit-achtige taferelen te voorkomen, moeten we werken naar een oplossing daar tussenin. Het college heeft volgens ons een weloverwogen pakket met ombuigingen voorgesteld, dat recht doet aan de inbreng van de raad.
Nu is het nog relatief makkelijk praten over de tonnen en miljoenen, maar na de zomer wordt pas echt duidelijk wat effecten gaan zijn. Wat betekent het voor onze stad en voor onze inwoners? Pas dan kunnen we een definitief pakket ombuigingen vaststellen. Voor GroenLinks staat voorop dat daarbij de kwaliteit van de zorg niet omlaag mag, dat de meest kwetsbaren niet getroffen mogen worden en dat we geen voorzieningen willen afbreken. Dat we extra geld uitgeven in het sociaal domein, betekent waarschijnlijk dat er dus meer mensen zijn die het moeilijk hebben. Juist voor deze mensen willen wij er zijn.
Gelukkig hebben we de meetlat ‘kwaliteit van leven’. Daarmee hebben we, volgens mij als een van de eerste gemeenten, een manier gevonden om inzicht te krijgen in wat onze keuzes voor effect hebben op de levens van onze inwoners. Zo kunnen we de financiële én maatschappelijke impact van onze keuzes integraal beoordelen.
Verder is het voor GroenLinks van belang dat we als gemeente meer in control komen en we zijn dan ook blij dat het college voorstelt om daarin te investeren. Wij willen, niet alleen nu, maar ook in de toekomst, blijven kijken of we wel het goede doen. Voor het sociaal domein hebben we dat de afgelopen jaren al gedaan, wat ons betreft moet dat ook voor de rest van de begroting.
Hierbij is het ook van belang dat onze ambities en de capaciteit van de organisatie met elkaar in evenwicht zijn. Het is goed dat het college hier de komende maanden extra aandacht aan besteedt. Extra blij zijn we met het antwoord van het college op onze vragen, dat een stadsecoloog daar een expliciet onderdeel van uit maakt. Hiermee kunnen we zorgen dat we ook op het gebied van groen en ecologie de juiste dingen doen.
De komende jaren komen er meer taken op de gemeente af. Waar we de afgelopen jaren al extra zorgtaken kregen, krijgen we de komende jaren ook meer omgevingstaken. Met de komst van de Omgevingswet gaan we ons omgevingsbeleid veel integraler opstellen en we gaan aan de slag met de opgaven uit het Klimaatakkoord. Voor GroenLinks belangrijke onderwerpen, die veel kansen bieden. Kansen voor een gezond Wageningen, een groen Wageningen en een divers Wageningen. Nog meer leggen we de verbinding tussen onze sociale en groene ambities. Groene schoolpleinen, prettige woonwijken en een sociale energietransitie.
Tegelijkertijd maken we ons hierover ook zorgen. Als gemeenten afgelopen jaren extra taken kregen van het Rijk, stond daar steevast te weinig geld tegenover. Het resultaat ligt nu voor ons: een kadernota waar we niet echt blij van worden en die eigenlijk weer geen echte kadernota is. Die niet gaat over wat we volgend jaar allemaal gaan doen, maar die vooral gaat over wat we niet meer gaan doen.
Bij de decentralisaties van het sociaal domein hadden we nog een reserve, om de eerste klappen op te vangen. Die reserve is nu leeg. Bij nieuwe taken wordt het dus extra problematisch als daar niet voldoende middelen tegenover staan. Daar komt nog eens bij dat ook de algemene pot met geld die we van het Rijk krijgen blijft afnemen. En dat, terwijl het economisch goede tijden zijn. Het is absurd dat het Rijk nu zelfs de provincie, onze toezichthouder, de instructie geeft om tekorten van gemeenten te accepteren, zolang onderzoek naar budget Jeugdzorg nog loopt. Hieruit blijkt wel dat niet alleen gemeenten het financieel zwaar hebben, maar ook dat het financieringssysteem failliet is.
De afgelopen tijd heeft deze raad, en vele gemeenteraden met ons, vaak signalen naar Den Haag gestuurd dat het zo niet anders kan. Daar wordt soms naar geluisterd, maar niet genoeg. Zo zijn de tegemoetkomingen voor de Jeugdzorg bij lange na niet genoeg om de tekorten te dekken. Wij denken dat het tijd is om een stap verder te gaan dan moties en brandbrieven vanuit de gemeenten sturen en dat het inmiddels tijd is om wat radicaler te worden. Als eerste stap willen we het college oproepen om samen met de provincie en andere Gelderse gemeenten op te trekken en te pleiten voor een fundamentele wijziging in de wijze waarop gemeenten gefinancierd worden.
Maar het meeste hiervan is voor volgend jaar, voor nu wens ik u allen alvast een fijne en welverdiende vakantie. Dank u wel.
- De volledige Algemene Beschouwingen zijn terug te kijken en te luisteren op de website van de gemeenteraad.-
