De coronacrisis laat zien hoe kwetsbaar ons huidige economische systeem is, laten we de fundamenten ter discussie stellen en aanpassen.
We zitten middenin een enorme gezondheidscrisis, waarin we hard met onze neus op de feiten worden gedrukt. Alleen samen, in onderlinge solidariteit, komen we hier doorheen. Dat betekent dat we met liefde om moeten kijken naar elkaar. Maar dat betekent ook dat we collectief de gezondheid én het inkomen van mensen zoveel mogelijk moeten beschermen nu de Nederlandse samenleving grotendeels tot stilstand komt. Wat we nu doen, bepaalt voor veel mensen leven en dood. Maar het bepaalt ook in welke samenleving we na deze nachtmerrie wakker worden.
Deze coronacrisis laat zien hoe kwetsbaar ons huidige economische systeem is, welke belangen voorop staan en wie als eerste de dupe zijn. Het is belangrijk dat we de fundamenten van ons economisch systeem ter discussie stellen en aanpassen. Daarbij moeten we leren van eerdere crises, bijvoorbeeld de kredietcrisis uit 2008.
Uitholling van de samenleving
De nasleep van de crisis in 2008 was dat hardwerkende mensen in het land de rekening kregen gepresenteerd. Leraren, agenten, zorgmedewerkers, vakkenvullers, buschauffeurs, werkers in distributiecentra en schoonmakers. Zij mochten betalen om de banken te redden. Tegelijkertijd werd, om de begrotingstekorten te dichten, enorm bezuinigd op onze voorzieningen, ons werk en onze sociale zekerheid. Een uitholling van onze samenleving was het gevolg. De inkomensongelijkheid groeide en het aantal onzekere banen nam toe. Onderlinge competitie, winstmaximalisatie en eigen verantwoordelijkheid bleven ondertussen de economische bouwstenen waarop onze samenleving zich overeind moest houden.
Als gevolg hiervan groeide de onzekerheid van mensen op de werkvloer. Om de winsten van grote bazen en bedrijven te maximaliseren, werd de zekerheid van werkers afgebroken. Werkers werden in onzekere flex-constructies gedwongen met bestaansonzekerheid tot gevolg.
Extra zuur
We zien nu de pijnlijke gevolgen. Werkenden met nul-urencontracten, of zij die er makkelijk uit worden gegooid als ze te lang afwezig zijn, gaan tegen het advies van het RIVM in, toch naar hun werk. Het alternatief is verlies van werk of inkomen. Flexwerk betekent in deze crisistijd naast onzekerheid voor de werkers ook een extra risico voor onze volksgezondheid. Extra zuur is het dat zij die de bezuinigingen van de vorige crisis hard voelden, nu de mensen met cruciale beroepen zijn. Zij eisen al jaren meer waardering voor het werk dat ze doen. Ze kregen telkens nee te horen. En precies van hen wordt nu een groot offer gevraagd. Terwijl diegenen die profiteerden van de crisis, de CEO’s met hun bonussen, de bankdirecteuren, beleggers en aandeelhouders, nu onderaan bungelen in de lijstjes van cruciale beroepen. Laten we daaruit lessen trekken.
Echte verandering
Natuurlijk moeten we onze samenleving en economie nu eerst per direct stutten. Maar dat moet meteen een begin zijn van het aanpassen van de fundamenten van onze samenleving en economie. Een aanzet tot echte verandering. Een verschuiving van een economisch systeem dat winst boven mensen en volksgezondheid stelt naar een samenleving waar solidariteit voorop staat, werkers beslissen over hun eigen werk en de waardering, het inkomen en de zekerheid krijgen die zij verdienen. Een herwaardering van het collectief. Zodat de mensen die nu ons land draaiende houden niet enkel op een applaus kunnen rekenen, maar straks een economisch systeem ervaren dat voor hún werkt. Daar kunnen en moeten we nu mee beginnen.
Jimmy Dijk is fractievoorzitter van de SP in de gemeenteraad van Groningen en bestuurslid van de SP.
