Poliflw

Door Webredactie op 5 maart 2024 om 14:30

Bericht namens het Landelijk Bestuur

Het Landelijk Bestuur van de ChristenUnie heeft tot haar verdriet moeten besluiten tot de ontzetting uit het lidmaatschap van de partij van Fries Statenlid Margreet Jonker.

De Friese Statenfractie van de ChristenUnie heeft op 6 september 2023 het fractielidmaatschap van mevrouw Jonker vervallen verklaard naar aanleiding van de uitkomst van een klachtenprocedure. Dit fractiebesluit hield in dat mevrouw Jonker de ChristenUnie niet (meer) geloofwaardig kan vertegenwoordigen, en dat zij daarom geen deel meer kan zijn van de ChristenUnie-fractie in de Provinciale Staten in Fryslân. Mevrouw Jonker heeft tegen dit besluit beroep aangetekend bij de Geschillencommissie van de partij. De Geschillencommissie heeft het beroep van mevrouw Jonker tegen het fractiebesluit ongegrond verklaard, en haar beroep tegen het onderliggende advies van het Provinciaal Uniebestuur niet-ontvankelijk. Hiermee zijn voor wat betreft de inhoudelijke behandeling van de zaak de fractie en het Provinciaal Uniebestuur volledig in het gelijk gesteld.

Het feit dat het beroep van mevrouw Jonker tegen het tijdelijke (en op 4 september 2023 opgeheven) schorsingsbesluit van haar partijlidmaatschap door het Landelijk Bestuur gegrond is verklaard, doet aan de inhoud en uitkomst van de klachtbehandeling niets af. Het Landelijk Bestuur blijft van mening dat voor de duur van een klachtenprocedure in uitzonderlijke situaties een tijdelijke ordemaatregel moet kunnen worden ingezet, ter bescherming van de beklaagde en van een zorgvuldige klachtbehandeling. De Geschillencommissie heeft dat uitgangspunt niet betwist, maar heeft geoordeeld dat het ingezette middel (tijdelijke schorsing van het lidmaatschap) daartoe niet geëigend was. Het Landelijk Bestuur neemt zich die uitspraak ter harte, en zal daarom onderzoeken op welke manier hiertoe een adequaat en passend middel kan worden gecreëerd in de statuten en/of reglementen van de partij.

Alle partijen, inclusief mevrouw Jonker, hebben de Geschillencommissie verzocht uitspraak te doen vóór 20 februari, de dag van het verlopen van haar vervangingstermijn als Statenlid. De Geschillencommissie heeft hieraan gehoor gegeven door uitspraak te doen op 15 februari 2024. Dat de nadere motivering is verstrekt op 29 februari 2024 doet niet af aan het feit dat het besluit als zodanig op 15 februari 2024 bekend was en niet ter discussie staat. Ondanks deze uitspraak heeft mevrouw Jonker niet vóór 20 februari met het aflopen van de vervangingstermijn aangegeven de zetel weer ter beschikking te stellen aan de partij. Dat is in strijd met de bewilligingsverklaring. Door de zetel weer te aanvaarden, terwijl ze geen deel meer uitmaakt van de ChristenUnie-fractie benadeelt zij hiermee de partij en belemmert het functioneren van de ChristenUnie-fractie.

Ze gaat daarmee in tegen de reglementen en besluiten van de partij. Met haar handelen benadeelt ze de partij onredelijk. Daarom heeft het Landelijk Bestuur haar (op grond van artikel 9 van de statuten) ontzet uit het lidmaatschap van de partij.

Ankie van Tatenhove, voorzitter Landelijk Bestuur: ‘We betreuren het feit dat het zover heeft moeten komen. Er is voor alle betrokkenen sprake van verlies. Ook voor mevrouw Jonker, die veel voor onze partij heeft betekend.’

Door Don Ceder op 5 maart 2024 om 12:25

Debatbijdrage Gezond en Actief Leven Akkoord

Bijdrage Don Ceder, 29 februari 2024

Voorzitter. In de buurt waar ik opgroeide, in Venserpolder in Amsterdam, was de snackbar de place to be. Als opgroeiende jochies waren we daar vaak in de buurt te vinden. Een zak patat kostte 2 gulden. Ik had nooit 2 gulden, maar de snackbar was slim, want je kon ook patat krijgen voor 20 cent, 50 cent of hoeveel cent je ook bij je had. Je kreeg altijd wat mee, een zakje patat ter waarde van dat bedrag. U kunt begrijpen dat we daar in de pauzes en na schooltijd heel vaak terugkwamen met het weinige geld dat we hadden. Ik heb in mijn jeugd waarschijnlijk meer patat gegeten dan wie dan ook in deze zaal. De heer De Jong van de PVV zegt: dat betwijfel ik; we gaan dit afmeten. Maar goed, dat leek toen nog een vrije keus, maar eigenlijk gold in mijn buurt door gebrek aan regelgeving gewoon het recht van de sterkste.

Geloof het of niet, waar je wieg staat maakt nog steeds iets uit voor hoe gezond je opgroeit en hoe hoog je levensverwachting en het aantal gezonde jaren zijn. Ik geef een voorbeeld. Als ik in Amsterdam in metrolijn 50 stap bij station Holendrecht, in de buurt waar ik woon, dan is de levensverwachting daar 81,4 jaar. Ga ik een paar haltes verder Amsterdam in, naar de halte Amstelveenseweg in Zuid, dan is daar de levensverwachting 85,2 jaar. Als ik dan doorrijd naar Amsterdam-West, naar de Isolatorweg, en daar uitstap, dan ontmoet ik mensen van wie de gemiddelde levensverwachting 76,8 jaar is. Armoede, schulden, hoe je woont en welk eten je in je buurt hebt, hebben allemaal invloed op je gezondheid, lichamelijk en mentaal. Ongezond leven is voor heel veel mensen geen keuze, maar een noodzaak. Daarom is er een rol voor de overheid weggelegd, want waar we niet ingrijpen, geldt het recht van de sterkste, hebben armere mensen steeds minder kans om gezond te leven en krijgen we gebieden zoals in Amerika waar alleen maar fastfood te vinden is en waar de kwaliteit van leven van veel mensen achteruitgaat. Wat de ChristenUnie betreft is gezond leven mogelijk maken een plicht van de overheid, zodat zij ook een rol als schild voor de zwakkeren op zich kan nemen en kan voorkomen dat het recht van de sterkste geldt. Daarom ben ik ook blij met GALA. We hadden een aantal losse programma's die inzetten op gezond leven, maar met dit akkoord wordt de inzet van de overheid en zorgverzekeraars minder vrijblijvend, is er structureel geld beschikbaar en gaat de overheid integraler gezond leven betrekken in de zorg, maar ook juist daarbuiten. Health in All Policies, dat is voor mij een significante stap. Daarom dank ik ook de staatssecretaris, die daar veel werk voor heeft verzet.

Voorzitter. Ik heb een aantal vragen. Armoede en een minder gezonde levensverwachting vind je niet alleen in Amsterdam, maar door het hele land zie je deze verschillen in levensverwachting, vooral aan de randen van Nederland en in de grote steden. Ik vind het goed dat de middelen om gezondheidsachterstanden terug te dringen niet alleen naar de 150 gemeenten met de grootste problemen gaan, maar naar alle gemeenten middels een verdeelsleutel. De vraag is alleen: blijft het totale bedrag op dezelfde hoogte als voorheen of is er al een ophoging geweest? Hoe worden nieuwe gemeenten goed begeleid om de in de GIDS-gemeenten opgedane ervaring toe te passen? Kunnen gemeenten met de grootste achterstanden door met het beleid waar ze al mee bezig waren of worden zij gekort?

Voorzitter. Het akkoord bestaat nu ruim een jaar. Dit is nog te kort om het al in volle werking te zien, maar nu al staat de continuïteit onder druk. Ik vraag daarom aan de staatssecretaris: wat is er van een nieuw kabinet of van de Kamer nodig zodat de gemeenten door kunnen, ook na 2025? En wat blijft er nog overeind als alleen de nu ingeplande structurele middelen doorgaan? Welke infrastructuur gaat er dan kapot?

Voorzitter. Tot slot iets over de SPUK, de specifieke uitkering. In meer en minder politiek correcte verwoordingen heb ik van gemeenten vernomen dat de SPUK veel haken en ogen heeft: een krappe tijdsplanning en veel verantwoording. Herkent de staatssecretaris dit en kan hij meedenken in hoe dit beter kan?

Dank u wel, voorzitter.

Door Mirjam Bikker op 5 maart 2024 om 12:13

Debatbijdrage Democratische zeggenschap over publieke voorzieningen

Bijdrage Mirjam Bikker, 27 februari 2024

Voorzitter. Niemand regeert: zo heet het boek van de onlangs overleden journalist Marc Chavannes. Hij wist als geen ander te benoemen hoe de afgelopen decennia vrij willekeurig publieke taken op afstand zijn gezet en soms zijn overgenomen door buitenlandse investeerders, met maar één doel: money, geld. De burger werd een klant van de bedrijfsmatig gestuurde overheid. Marc Chavannes was bezig met een boek met de titel Politiek die werkt. Ik had het boek graag gelezen. Zijn inleiding is wel publiek bekend, maar helaas heeft hij het niet af kunnen schrijven.

Die constatering, niemand regeert, zagen we ook in het najaar van 2022. We stonden gek te kijken toen het kabinet in 2022 wilde sturen op de energiemarkt, maar geen knoppen had om aan te draaien, behalve de prijs en het gireren van miljarden naar energiebedrijven in buitenlandse handen. Dat gebeurt vaker. Hoeveel zeggenschap hebben bewoners in hun woningcorporatie? Wie stuurt er op de overnames van durfkapitalisten bij huisartsenpraktijken, dierenartsen en de kinderopvang? Als de overheid geen keuzes maakt, zal de markt die voor ons maken, of het nu gaat om energie, zorg of veiligheid. Dat zijn juist de terreinen waarbinnen we op hele grote uitdagingen stuiten. Daarom moeten we beter doordenken welke sturing en begrenzing deze sectoren nodig hebben, juist om die grote uitdagingen, zoals de energietransitie en de veranderingen in de zorg met een vergrijzende samenleving, aan te kunnen, omwille van het publieke belang.

Voorzitter. Laat ik beginnen bij de energie. De energiecrisis drukt ons met de neus op de feiten: in de energiesector is het publieke belang niet meer voldoende geborgd. Het onderzoek waar de motie-Segers/Marijnissen om vroeg, geeft aan: de betaalbaarheid en de leveringszekerheid zouden niet in gevaar zijn geweest en zouden zelf gebaat zijn bij een geliberaliseerde sector. Maar de burger wordt daarin wel gereduceerd tot consument. De maatstaf voor een geborgd publiek belang is slechts alleen die lagere prijs. Dat is geen houdbare strategie voor de toekomst. Want met de energietransitie en de huidige geopolitieke omstandigheden wil de ChristenUnie niet dat we afhankelijk zijn van marktpartijen en regimes die niet het publieke belang maar vooral de winst of de strategie van het regime voor ogen hebben.

Warmtenetten zijn ook zo'n voorbeeld van privaat eigendom. We hebben als overheid nu eigenlijk niets te zeggen over deze belangrijke infrastructuur. Is dat vanuit het oogpunt van de borging van publieke belangen wel verstandig? Wat is het gewenste toekomstbeeld van het kabinet? Dan heb ik het niet alleen over de nieuwe warmtenetten, die ook in de Warmtewet behandeld zullen worden en waar we vooral van hopen dat de minister vaart kan blijven maken, maar ook over de huidige warmtenetten. Hoe heeft de minister dat voor ogen? Hoe gaan we voor energie zorgen op dagen dat de zon niet schijnt en de wind niet waait? Welke marktpartij gaat dan een centrale onderhouden? Of moeten we aan heel andere zaken denken? Moet de overheid de strategische capaciteit in eigen hand nemen? Wie neemt de regie? En welke agenda heeft de minister? Oftewel, met het oog op de toekomstige uitdagingen is nog niet uitgekristalliseerd wat het publieke belang is en bij wie dan zeggenschap en eigenaarschap moeten liggen, qua markt, qua overheid en qua samenleving.

Diezelfde zorg heb ik bij artificial intelligence, een heel ander terrein. Willen we grip krijgen op wat de markt aan ontwikkelingen en mogelijkheden op ons afstuurt, dan zijn er kaders nodig. Te weinig is op dit totaal nieuwe gebied het publieke belang gedefinieerd. Te weinig brengen we begrenzing aan, als het gaat over onze grondrechten, over de bescherming van privacy en over de toekomst van de democratische rechtsstaat. Ik ben benieuwd hoe de minister van Binnenlandse Zaken juist daar het publieke belang definieert. Welke stappen wil hij ondernemen om het juist ook daar niet alleen aan de markt te laten, maar ervoor te zorgen dat de overheid op tijd beschermt?

Voorzitter. Ten slotte over de samenleving aan zet. Als we echt willen kijken naar het borgen van het publieke belang, dan moeten we kijken naar de samenleving. Die vinden we tussen marktmacht en overheidsbemoeienis. De ChristenUnie is geworteld in een traditie die gelooft in die samenleving. Daar gebeurt het. Daar werken buren, vrienden, mensen met dezelfde behoeften samen om het publieke belang te dienen, bijvoorbeeld in coöperaties, zoals de zorgcoöperatie, die we op heel veel plekken heel goed werk zien doen. Denk ook aan de energiecoöperatie en de dorpscoöperatie. Je zou kunnen zeggen: het bijzonder onderwijs is gestart als coöperatie. Maar waar we zien dat het bij de energiecoöperaties heel aardig lukt om er veel mensen bij te betrekken, daar zien we bij zorgcoöperaties te vaak alleen de goed van informatie voorziene mensen tot actie overgaan. We zien dat de knarrenhofjes alleen slagen als je de kennis en de macht hebt om daarin door te zetten. Welke lessen leert de minister van VWS juist op dit punt om dat publieke belang te versterken? Met meneer Dijk hebben wij de motie liggen rondom private equity rond de huisartsen. Telkens draait het om de vraag: hoe houden we dat publieke belang juist omhoog in tijden van verandering?

Voorzitter, mijn allerlaatste zin. Een heel aantal jaar geleden verscheen er een prachtig rapport in de Eerste Kamer. Het ging over de terugkeer van het algemeen belang. Roel Kuiper schetste uitstekend welk privatiseringsverdriet deze samenleving over zichzelf heeft afgeroepen en welke toekomst Nederland nodig heeft. Dat vraagt van dit kabinet dan ook om telkens opnieuw te benoemen wat dat publieke belang is, hoe de samenleving daarin zeggenschap kan hebben en hoe markt en overheid zich daartoe verhouden. Ik ben heel benieuwd naar de antwoorden van de bewindspersonen.

Dank u wel.

Door Mirjam Bikker op 27 februari 2024 om 17:11

In aanvulling op het gesprek dat wij vandaag hebben gevoerd, doe ik u hierbij ook het advies van de fractie van de ChristenUnie op schrift toekomen.

Nog altijd geldt dat de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen een duidelijke verschuiving laat zien die gevolgen zal moeten hebben voor de samenstelling van het nieuwe kabinet. In grote lijnen geldt dan ook het advies dat mijn fractie eerder aan de verkenner heeft meegegeven. Mijn fractie ziet een belangrijke rol weggelegd voor partijen die flink gegroeid zijn of tot de grootste partijen zijn blijven behoren.

In deze fase vindt de fractie van de ChristenUnie dat de vier partijen die de vorige ronde met elkaar spraken verder moeten onderzoeken of een samenwerking mogelijk is, in welke vorm dan ook, om te komen tot een kabinet dat kan rekenen op een vruchtbare samenwerking met de beide Kamers der Staten-Generaal. De minimale voorwaarden voor samenwerking zijn: het respecteren van de rechtsstaat, het bevorderen van de internationale rechtsorde en afspraken over een financieel kader waarbinnen in samenhang keuzes worden gemaakt.

De ChristenUnie ziet het als belangrijke opdracht voor een volgend kabinet om te bouwen aan gemeenschappen. Door werk te maken van een zorgzame samenleving: een samenleving waarin iedereen meetelt én meedoet. In de komende kabinetsperiode moet met vaart werk gemaakt worden van de enorme woningbouwopgave, van een economie die dienstbaar is aan mensen, van zorg voor de schepping, de bescherming van het leven, rust in het huishoudboekje en een eenvoudig, rechtvaardig en voorspelbaar belastingstelsel. De urgentie om werk te maken van een dienstbare overheid en een robuust functionerende uitvoering van de overheidstaken is onverminderd groot. Gisteren is deze urgentie nog eens ernstig onderstreept door de bevindingen van de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en dienstverlening en eerder door de tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties met het rapport Klem tussen balie en beleid (commissie Bosman).

Bouwen aan gemeenschappen begint met een visie op de samenleving. Het is de overtuiging van de ChristenUnie dat samenleving meer is dan een verzameling individuen. We zijn aan elkaar gegeven om goed voor elkaar te zorgen en goed voor de schepping te zorgen. Dat besef is met de secularisatie, met het heilig verklaren van neoliberale marktwerking en het heilig verklaren van het individu te vaak verloren gegaan. Als we niet wezenlijk anders gaan kijken naar mens en samenleving zullen we teveel van elkaar en de schepping blijven vragen. Een volgend kabinet moet dan ook echt ruimte geven aan die samenleving en werk maken van een overheid die dienstbaar is aan het goede samenleven.

Ook vragen de huidige geopolitieke ontwikkelingen nadrukkelijk dat Nederland de internationale gerechtigheid bevordert, als geloofwaardige en krachtige bondgenoot in Europa en de NAVO. Het is de verantwoordelijkheid van een kabinet om te staan voor de rechtsstaat en de vrijheden die ons land kenmerken. Nederland is een land van minderheden gebouwd op de overtuiging dat onze democratische rechtsstaat eenieder bescherming biedt en de ruimte en vrijheid geeft voor verschil.

Gelet op de verkiezingsuitslag zien wij op dit moment geen rol voor de ChristenUnie in een kabinet, ook niet als gedoogpartner. Vanuit de verantwoordelijkheid, die rust op alle Kamerleden, om het goede te zoeken voor de hele samenleving zullen de leden van de ChristenUnie-fractiehun werk verrichten. Vanuit geloof en met het vertrouwen dat we van onze kiezers kregen, blijft dat onze volle inzet: recht doen, vrede zoeken en hoop bieden.

De fractie van de ChristenUnie wenst u veel wijsheid toe bij het uitbrengen van uw advies.

Hoogachtend,

Fractievoorzitter ChristenUnie

Door Mirjam Bikker op 27 februari 2024 om 17:11

In aanvulling op het gesprek dat wij vandaag hebben gevoerd, doe ik u hierbij ook het advies van de fractie van de ChristenUnie op schrift toekomen.

Nog altijd geldt dat de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen een duidelijke verschuiving laat zien die gevolgen zal moeten hebben voor de samenstelling van het nieuwe kabinet. In grote lijnen geldt dan ook het advies dat mijn fractie eerder aan de verkenner heeft meegegeven. Mijn fractie ziet een belangrijke rol weggelegd voor partijen die flink gegroeid zijn of tot de grootste partijen zijn blijven behoren.

In deze fase vindt de fractie van de ChristenUnie dat de vier partijen die de vorige ronde met elkaar spraken verder moeten onderzoeken of een samenwerking mogelijk is, in welke vorm dan ook, om te komen tot een kabinet dat kan rekenen op een vruchtbare samenwerking met de beide Kamers der Staten-Generaal. De minimale voorwaarden voor samenwerking zijn: het respecteren van de rechtsstaat, het bevorderen van de internationale rechtsorde en afspraken over een financieel kader waarbinnen in samenhang keuzes worden gemaakt.

De ChristenUnie ziet het als belangrijke opdracht voor een volgend kabinet om te bouwen aan gemeenschappen. Door werk te maken van een zorgzame samenleving: een samenleving waarin iedereen meetelt én meedoet. In de komende kabinetsperiode moet met vaart werk gemaakt worden van de enorme woningbouwopgave, van een economie die dienstbaar is aan mensen, van zorg voor de schepping, de bescherming van het leven, rust in het huishoudboekje en een eenvoudig, rechtvaardig en voorspelbaar belastingstelsel. De urgentie om werk te maken van een dienstbare overheid en een robuust functionerende uitvoering van de overheidstaken is onverminderd groot. Gisteren is deze urgentie nog eens ernstig onderstreept door de bevindingen van de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en dienstverlening en eerder door de tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties met het rapport Klem tussen balie en beleid (commissie Bosman).

Bouwen aan gemeenschappen begint met een visie op de samenleving. Het is de overtuiging van de ChristenUnie dat samenleving meer is dan een verzameling individuen. We zijn aan elkaar gegeven om goed voor elkaar te zorgen en goed voor de schepping te zorgen. Dat besef is met de secularisatie, met het heilig verklaren van neoliberale marktwerking en het heilig verklaren van het individu te vaak verloren gegaan. Als we niet wezenlijk anders gaan kijken naar mens en samenleving zullen we teveel van elkaar en de schepping blijven vragen. Een volgend kabinet moet dan ook echt ruimte geven aan die samenleving en werk maken van een overheid die dienstbaar is aan het goede samenleven.

Ook vragen de huidige geopolitieke ontwikkelingen nadrukkelijk dat Nederland de internationale gerechtigheid bevordert, als geloofwaardige en krachtige bondgenoot in Europa en de NAVO. Het is de verantwoordelijkheid van een kabinet om te staan voor de rechtsstaat en de vrijheden die ons land kenmerken. Nederland is een land van minderheden gebouwd op de overtuiging dat onze democratische rechtsstaat eenieder bescherming biedt en de ruimte en vrijheid geeft voor verschil.

Gelet op de verkiezingsuitslag zien wij op dit moment geen rol voor de ChristenUnie in een kabinet, ook niet als gedoogpartner. Vanuit de verantwoordelijkheid, die rust op alle Kamerleden, om het goede te zoeken voor de hele samenleving zullen de leden van de ChristenUnie-fractiehun werk verrichten. Vanuit geloof en met het vertrouwen dat we van onze kiezers kregen, blijft dat onze volle inzet: recht doen, vrede zoeken en hoop bieden.

De fractie van de ChristenUnie wenst u veel wijsheid toe bij het uitbrengen van uw advies.

Hoogachtend,

Fractievoorzitter ChristenUnie

Door Pieter Grinwis op 27 februari 2024 om 10:43

Debatbijdrage MIRT (Meerjarenpogramma Infrastructuur Ruimte en Transport)

Bijdrage Pieter Grinwis, 22 januari 2024

Voorzitter, dank u wel. Wat is het heerlijk om na een blauwe maandag weer echt I en W-woordvoerder te zijn en dit debat te mogen voeren. Waar zouden we immers zijn zonder verbondenheid? De ChristenUnie gelooft dat mensen niet zijn geschapen om alleen te zijn, maar om samen te leven, in verbondenheid dus. Ten diepste gaat het daar ook over als we het hebben over hele aardse zaken als spoorlijnen, fietspaden en snelwegen, want we reizen dagelijks met een doel. We reizen om bij elkaar te komen, bij familie, op werk, naar vrienden of de kerk, op zoek naar verbondenheid.

Het investeren in onze verbondenheid staat echter onder druk. Het Mobiliteitsfonds is uitgewrongen om de instandhoudingsopgave bij Rijkswaterstaat aan te kunnen. Dat is terecht, maar het doet wel pijn. Het doet pijn in regio’s waar het Rijk nog maar kort of langer geleden heeft beloofd te investeren en zich nu terugtrekt. Ik noem Salland, ik noem de Betuwe, ik noem de Alblasserwaard, ik noem de Noordwest-Veluwe. De gestopte projecten gaan wij hier vandaag echter niet reactiveren. Nou ja, behalve de N35, waarover ik al iets heb gezegd. Geld is nog wel het minste probleem. We zitten met name bij wegverkeer echt met een stikstofimpasse. Zelfs een N35, die gewoon aangepakt moet worden – het is een van de laatste rijkswegen die dwars door een dorp loopt, Mariënheem – ligt stil. Dat is onverteerbaar, want de dorpelingen wachten al zo lang, al sinds de jaren negentig. Klopt het dat nu niet geld het grootste probleem is, maar stikstofruimte, met elf stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden binnen een straal van 25 kilometer? Trouwens, waarom zijn de regels inzake extern salderen nog niet aangepast, zodat niet alleen de Nb-vergunning wordt gekocht, maar ook de fosfaatrechten? Voorzitter. Voor de ChristenUnie is het duidelijk. Er moet gewoon fors geld bij om het Mobiliteitsfonds weer tot leven te wekken, voor onderhoud van bruggen en sluizen, nieuw spoor, de fiets en verkeersveilige wegen. Als u het mij vraagt, maken we er dan meteen een bereikbaarheidsfonds van, zodat we nog meer aan die nieuwe verbondenheid kunnen werken door heel Nederland heen, in ieder landsdeel. Ik sluit me wat dat betreft aan bij het betoog van collega Olger van Dijk.

Dan een aantal zaken met betrekking tot de fiets. Daar sluit ik me aan bij de bijdrage van collega De Hoop, die inmiddels weer voorzitter is. Ik heb nog een concreet punt. Door snelheidsverlaging en investeringen in fietsinfrastructuren kunnen met kleine bedragen en snelle ingrepen veel ongelukken voorkomen worden. Zo fietsen er nog steeds veel scholieren op 80km/u-wegen zonder fietspad. Sweco becijferde dat het aanleggen van een fietspad waar dat ruimtelijk kan, zo’n 14 miljoen kost. Het verlagen van de snelheid van 80 kilometer naar 60 kilometer, als een vrijliggend fietspad niet past, kost 3 miljoen. Kunnen dit soort projecten niet uit het Strategisch Plan Verkeersveiligheid gedekt worden, is mijn vraag. Truckparkings zijn broodnodig, vooral langs de goederenvervoercorridors. Welke locaties zijn er inmiddels in beeld? Ik lees in de MIRT-brief dat er daarnaast ook op bijvoorbeeld bedrijventerreinen gezocht wordt. Hoeveel terreinen zijn er inmiddels in beeld en welke regio’s of plaatsen? Het invoeren van een reserveringsapp voor parkeerplaatsen is natuurlijk een quick win. Waarom twijfelt de Minister daar nog over? Of is zijn twijfel inmiddels voorbij?

Dan mijn rondje Nederland. Ik begin in Groningen. Met fase 1 van de Nedersaksenlijn wordt Stadskanaal weer per trein verbonden met Groningen. Dat is heel mooi. Dit is onderdeel van de inlossing van onze ereschuld aan Groningen. Idealiter leggen we het station wat zuidelijker dan het bestaande station – dus bij het Mercurius Business Park, zeg ik voor de kenners – op het tracé van fase 2 van de Nedersaksenlijn. Kent de Staatssecretaris deze wens van de regio en wil zij met hen in gesprek om dit te onderzoeken? Hoe staat het eigenlijk met het MIRT Onderzoek Nedersaksenlijn, een jaar na het startschot? We zakken per trein wat af, maar de vraag is of we knooppunt Meppel wel voorbijkomen. Dat is inmiddels iedere treinreis weer afwachten. Wat de ChristenUnie betreft komen we dat wel. Daarom trekken we er samen met de collega’s van CDA, GroenLinks-PvdA en D66 40 miljoen extra voor uit. Dan is de vraag nog wel waarom het nog negen jaar moet duren voordat het helemaal opgelost is. Kan het niet sneller, is mijn vraag aan de Staatssecretaris. Ik reken natuurlijk op een zeer welwillende bejegening van dit amendement. We versterken de verbinding naar het Noorden verder met de Lelylijn. Het is goed nieuws dat deze is opgenomen in het TEN-T, maar dat is slechts in het uitgebreide netwerk dat er pas in 2050 hoort te liggen. We moeten doorstoten naar het uitgebreide kernnetwerk. Is de Staatssecretaris dat met de ChristenUniefractie eens en hoe gaat dat met de internationale lobby?

Dan de elektrificatie van het spoor naar Almelo en Oldenzaal. Die kan niet van start. Daar is al een vraag over gesteld. Daar sluit ik me bij aan. Dan sla ik wat punten over die ook al aan de orde zijn geweest, zoals de A27 en knooppunt Hoevelaken. Waarom is er eigenlijk niet geherprioriteerd ten koste van Utrecht en voor Hoevelaken? Hoe staat het eigenlijk met het plan van de regio? Dan heb ik nog een vraagje over treinen in de buurt van Utrecht. Wat niet helpt om minder verkeer op de Ring Utrecht te krijgen, is minder treinen in die stadsregio te laten rijden. Toch gebeurt dat. Vleuten, Utrecht Terwijde en Utrecht Leidsche Rijn worden nog maar eens per halfuur bediend, terwijl deze stations ontworpen zijn om zes treinen per uur te ontvangen. Hoe kan dit waar zijn? Wat kunnen we hieraan doen, is mijn vraag aan de Staatssecretaris.

Door Pieter Grinwis op 27 februari 2024 om 10:43

Debatbijdrage MIRT (Meerjarenpogramma Infrastructuur Ruimte en Transport)

Bijdrage Pieter Grinwis, 22 januari 2024

Voorzitter, dank u wel. Wat is het heerlijk om na een blauwe maandag weer echt I en W-woordvoerder te zijn en dit debat te mogen voeren. Waar zouden we immers zijn zonder verbondenheid? De ChristenUnie gelooft dat mensen niet zijn geschapen om alleen te zijn, maar om samen te leven, in verbondenheid dus. Ten diepste gaat het daar ook over als we het hebben over hele aardse zaken als spoorlijnen, fietspaden en snelwegen, want we reizen dagelijks met een doel. We reizen om bij elkaar te komen, bij familie, op werk, naar vrienden of de kerk, op zoek naar verbondenheid.

Het investeren in onze verbondenheid staat echter onder druk. Het Mobiliteitsfonds is uitgewrongen om de instandhoudingsopgave bij Rijkswaterstaat aan te kunnen. Dat is terecht, maar het doet wel pijn. Het doet pijn in regio’s waar het Rijk nog maar kort of langer geleden heeft beloofd te investeren en zich nu terugtrekt. Ik noem Salland, ik noem de Betuwe, ik noem de Alblasserwaard, ik noem de Noordwest-Veluwe. De gestopte projecten gaan wij hier vandaag echter niet reactiveren. Nou ja, behalve de N35, waarover ik al iets heb gezegd. Geld is nog wel het minste probleem. We zitten met name bij wegverkeer echt met een stikstofimpasse. Zelfs een N35, die gewoon aangepakt moet worden – het is een van de laatste rijkswegen die dwars door een dorp loopt, Mariënheem – ligt stil. Dat is onverteerbaar, want de dorpelingen wachten al zo lang, al sinds de jaren negentig. Klopt het dat nu niet geld het grootste probleem is, maar stikstofruimte, met elf stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden binnen een straal van 25 kilometer? Trouwens, waarom zijn de regels inzake extern salderen nog niet aangepast, zodat niet alleen de Nb-vergunning wordt gekocht, maar ook de fosfaatrechten? Voorzitter. Voor de ChristenUnie is het duidelijk. Er moet gewoon fors geld bij om het Mobiliteitsfonds weer tot leven te wekken, voor onderhoud van bruggen en sluizen, nieuw spoor, de fiets en verkeersveilige wegen. Als u het mij vraagt, maken we er dan meteen een bereikbaarheidsfonds van, zodat we nog meer aan die nieuwe verbondenheid kunnen werken door heel Nederland heen, in ieder landsdeel. Ik sluit me wat dat betreft aan bij het betoog van collega Olger van Dijk.

Dan een aantal zaken met betrekking tot de fiets. Daar sluit ik me aan bij de bijdrage van collega De Hoop, die inmiddels weer voorzitter is. Ik heb nog een concreet punt. Door snelheidsverlaging en investeringen in fietsinfrastructuren kunnen met kleine bedragen en snelle ingrepen veel ongelukken voorkomen worden. Zo fietsen er nog steeds veel scholieren op 80km/u-wegen zonder fietspad. Sweco becijferde dat het aanleggen van een fietspad waar dat ruimtelijk kan, zo’n 14 miljoen kost. Het verlagen van de snelheid van 80 kilometer naar 60 kilometer, als een vrijliggend fietspad niet past, kost 3 miljoen. Kunnen dit soort projecten niet uit het Strategisch Plan Verkeersveiligheid gedekt worden, is mijn vraag. Truckparkings zijn broodnodig, vooral langs de goederenvervoercorridors. Welke locaties zijn er inmiddels in beeld? Ik lees in de MIRT-brief dat er daarnaast ook op bijvoorbeeld bedrijventerreinen gezocht wordt. Hoeveel terreinen zijn er inmiddels in beeld en welke regio’s of plaatsen? Het invoeren van een reserveringsapp voor parkeerplaatsen is natuurlijk een quick win. Waarom twijfelt de Minister daar nog over? Of is zijn twijfel inmiddels voorbij?

Dan mijn rondje Nederland. Ik begin in Groningen. Met fase 1 van de Nedersaksenlijn wordt Stadskanaal weer per trein verbonden met Groningen. Dat is heel mooi. Dit is onderdeel van de inlossing van onze ereschuld aan Groningen. Idealiter leggen we het station wat zuidelijker dan het bestaande station – dus bij het Mercurius Business Park, zeg ik voor de kenners – op het tracé van fase 2 van de Nedersaksenlijn. Kent de Staatssecretaris deze wens van de regio en wil zij met hen in gesprek om dit te onderzoeken? Hoe staat het eigenlijk met het MIRT Onderzoek Nedersaksenlijn, een jaar na het startschot? We zakken per trein wat af, maar de vraag is of we knooppunt Meppel wel voorbijkomen. Dat is inmiddels iedere treinreis weer afwachten. Wat de ChristenUnie betreft komen we dat wel. Daarom trekken we er samen met de collega’s van CDA, GroenLinks-PvdA en D66 40 miljoen extra voor uit. Dan is de vraag nog wel waarom het nog negen jaar moet duren voordat het helemaal opgelost is. Kan het niet sneller, is mijn vraag aan de Staatssecretaris. Ik reken natuurlijk op een zeer welwillende bejegening van dit amendement. We versterken de verbinding naar het Noorden verder met de Lelylijn. Het is goed nieuws dat deze is opgenomen in het TEN-T, maar dat is slechts in het uitgebreide netwerk dat er pas in 2050 hoort te liggen. We moeten doorstoten naar het uitgebreide kernnetwerk. Is de Staatssecretaris dat met de ChristenUniefractie eens en hoe gaat dat met de internationale lobby?

Dan de elektrificatie van het spoor naar Almelo en Oldenzaal. Die kan niet van start. Daar is al een vraag over gesteld. Daar sluit ik me bij aan. Dan sla ik wat punten over die ook al aan de orde zijn geweest, zoals de A27 en knooppunt Hoevelaken. Waarom is er eigenlijk niet geherprioriteerd ten koste van Utrecht en voor Hoevelaken? Hoe staat het eigenlijk met het plan van de regio? Dan heb ik nog een vraagje over treinen in de buurt van Utrecht. Wat niet helpt om minder verkeer op de Ring Utrecht te krijgen, is minder treinen in die stadsregio te laten rijden. Toch gebeurt dat. Vleuten, Utrecht Terwijde en Utrecht Leidsche Rijn worden nog maar eens per halfuur bediend, terwijl deze stations ontworpen zijn om zes treinen per uur te ontvangen. Hoe kan dit waar zijn? Wat kunnen we hieraan doen, is mijn vraag aan de Staatssecretaris.

Door Mirjam Bikker op 26 februari 2024 om 14:10

Reactie op parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening

Blind voor mens en recht. Een stelsel dat bedoeld is om mensen te helpen, heeft het tegenovergestelde bereikt, mensen in de vernieling geholpen. Dat is de harde, en onverteerbare conclusie van het rapport van de parlementaire enquete fraudebeleid en dienstverlening. De overheid heeft keihard gefaald, dat is pijnlijk. De overheid, de politiek de rechtspraak zijn tekort geschoten in het bieden van bescherming, het bieden van recht. Blind voor mens en recht. Als macht geen oog meer heeft voor mens en recht dan wordt het vermorzelend.

Mensen zijn het slachtoffer van een stelsel dat van goedwillende burgers fraudeurs maakte. Deze mensen werden ook veelal niet willekeurig geselecteerd voor controle; maar op basis van nationaliteit, wijk of inkomen. Hiermee zijn grondrechten geschonden. Door harde bezuinigingen en genadeloze wetgeving zijn de uitvoeringsorganisaties machines geworden die burgers behandelen als nummer. In plaats van als mens. De menselijkheid verdween, met desastreuze gevolgen voor zoveel kinderen, ouders en gezinnen in ons land.

Op alle staatsmachten, de wetgevende en dus de Kamer voorop, rust nu de dure plicht om dit om te draaien. Laten we, zoals een gedupeerde het treffend zei: ‘weer verantwoordelijkheid nemen voor elkaar’. Dat is de taak van de samenleving en van de overheid.

Dit rapport vraagt om een zorgvuldig vervolg, dat verdienen alle mensen die slachtoffer zijn, van wie het bestaan letterlijk de vernieling in is gejaagd. Het begint met wetgeving die doet waar het voor is bedoeld: het ondersteunen en versterken van mensen door toeslagen en sociale zekerheid. Wetgeving moet eenvoudiger zodat op burgers minder verantwoordelijkheid rust om fouten te maken. Als je een klein foutje maakt ben je niet gelijk een fraudeur. De uitvoering moet ruimte krijgen om weer een echt gezicht te worden voor mensen die dat nodig hebben. Dat is niet gratis en vraagt om te investeren in de uitvoeringsorganisaties, in plaats van te bezuinigingen. Doe het niet.

En het eindigt met de rechtspraak en rechtsbescherming: mensen moeten eenvoudig en laagdrempelig hun recht kunnen halen.

We staan voor een enorme opgave. Na het toeslagenschandaal is het opnieuw ontzettend confronterend hoe onze rechtsstaat er voor staat. Ik dank de commissie voor het vele werk dat zij heeft verricht, en hoe ze - pijnlijk maar waar - in beeld heeft gebracht hoe mensen het slachtoffer werden van het falen van de overheid. Met de aanbevelingen die de commissie doet is er een belangrijke stap. Nu komt het er op aan om geen moment te verslappen. Juist nu is het aan de politiek samen met rechtspraak en uitvoerende organisaties om werk te maken van die dienstbare overheid die bereikbaar en benaderbaar is voor mensen. Die gerechtigheid - recht doen aan mensen - voorop zet.

Dat is de grote opdracht voor de komende jaren. Om slachtoffers te helpen én om het vertrouwen te herstellen.”

Door Mirjam Bikker op 26 februari 2024 om 14:10

Reactie op parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening

Blind voor mens en recht. Een stelsel dat bedoeld is om mensen te helpen, heeft het tegenovergestelde bereikt, mensen in de vernieling geholpen. Dat is de harde, en onverteerbare conclusie van het rapport van de parlementaire enquete fraudebeleid en dienstverlening. De overheid heeft keihard gefaald, dat is pijnlijk. De overheid, de politiek de rechtspraak zijn tekort geschoten in het bieden van bescherming, het bieden van recht. Blind voor mens en recht. Als macht geen oog meer heeft voor mens en recht dan wordt het vermorzelend.

Mensen zijn het slachtoffer van een stelsel dat van goedwillende burgers fraudeurs maakte. Deze mensen werden ook veelal niet willekeurig geselecteerd voor controle; maar op basis van nationaliteit, wijk of inkomen. Hiermee zijn grondrechten geschonden. Door harde bezuinigingen en genadeloze wetgeving zijn de uitvoeringsorganisaties machines geworden die burgers behandelen als nummer. In plaats van als mens. De menselijkheid verdween, met desastreuze gevolgen voor zoveel kinderen, ouders en gezinnen in ons land.

Op alle staatsmachten, de wetgevende en dus de Kamer voorop, rust nu de dure plicht om dit om te draaien. Laten we, zoals een gedupeerde het treffend zei: ‘weer verantwoordelijkheid nemen voor elkaar’. Dat is de taak van de samenleving en van de overheid.

Dit rapport vraagt om een zorgvuldig vervolg, dat verdienen alle mensen die slachtoffer zijn, van wie het bestaan letterlijk de vernieling in is gejaagd. Het begint met wetgeving die doet waar het voor is bedoeld: het ondersteunen en versterken van mensen door toeslagen en sociale zekerheid. Wetgeving moet eenvoudiger zodat op burgers minder verantwoordelijkheid rust om fouten te maken. Als je een klein foutje maakt ben je niet gelijk een fraudeur. De uitvoering moet ruimte krijgen om weer een echt gezicht te worden voor mensen die dat nodig hebben. Dat is niet gratis en vraagt om te investeren in de uitvoeringsorganisaties, in plaats van te bezuinigingen. Doe het niet.

En het eindigt met de rechtspraak en rechtsbescherming: mensen moeten eenvoudig en laagdrempelig hun recht kunnen halen.

We staan voor een enorme opgave. Na het toeslagenschandaal is het opnieuw ontzettend confronterend hoe onze rechtsstaat er voor staat. Ik dank de commissie voor het vele werk dat zij heeft verricht, en hoe ze - pijnlijk maar waar - in beeld heeft gebracht hoe mensen het slachtoffer werden van het falen van de overheid. Met de aanbevelingen die de commissie doet is er een belangrijke stap. Nu komt het er op aan om geen moment te verslappen. Juist nu is het aan de politiek samen met rechtspraak en uitvoerende organisaties om werk te maken van die dienstbare overheid die bereikbaar en benaderbaar is voor mensen. Die gerechtigheid - recht doen aan mensen - voorop zet.

Dat is de grote opdracht voor de komende jaren. Om slachtoffers te helpen én om het vertrouwen te herstellen.”

Door Don Ceder op 26 februari 2024 om 13:23

Debatbijdrage Begroting Buitenlandse Zaken

Bijdrage Don Ceder, 13 februari 2024

Voorzitter, de vrijheid om je geloof, je diepste levensovertuiging, uit te leven is een fundamenteel mensenrecht. Het is de belangrijkste vrijheid, die we moeten koesteren en die ons mens maakt. Het maakt datgene wat we hier aan het doen zijn met elkaar mogelijk. Maar juist het recht om te geloven wat je wilt, staat op ontzettend veel plekken ter wereld onder grote druk.

Voorzitter. Ik wil daarom allereerst aandacht vragen voor de situatie rondom christenvervolging. Waarom? Terwijl we het hier amper kunnen geloven, is dit de meest vervolgde groep ter wereld. 365 miljoen christenen, een op de zeven, kunnen hun geloof niet in vrijheid beleven, vooral niet onder autocratische regimes. Om die reden wil ik beginnen met de aandacht te vestigen op de verschrikkingen die zich in Noord-Nigeria blijven afspelen. Meer dan 4.000 christenen zijn daar in het afgelopen jaar dorp voor dorp vermoord, boven alles omdat ze christen zijn. Het dieptepunt was afgelopen kerst, de dag waarop christenen vieren dat de Vredevorst geboren is. Toen zijn ongeveer 200 mensen in één keer afgeslacht. Op veel plekken in Nigeria, maar ook op verschillende andere plekken ter wereld, zijn specifiek christenen het doelwit. Ze worden niet of nauwelijks beschermd.

Voorzitter. Ik heb niet de illusie dat ik of wij hier alles kunnen oplossen, maar ik heb wel een stem en die wil ik luid en duidelijk gebruiken om aandacht te vragen voor christenen die vervolgd worden en wier schreeuw nauwelijks gehoord wordt. Daarom vraag ik aan de minister: zouden we in het kader van onze betrekkingen niet moeten aandringen op effectiever ingrijpen door in dit specifieke geval de Nigeriaanse regering? Ik weet dat onze ministers daar van de week waren. Kunnen we Nigeria niet ook aanspreken op het feit dat daar nog steeds de doodstraf geldt voor het overtreden van de blasfemiewet en dat daar helaas ook misbruik van wordt gemaakt? Er worden om deze reden mensen vastgezet. Dit speelt ook in andere landen, bijvoorbeeld in Pakistan. Ligt er geen rol voor onze gezant voor godsdienstvrijheid om dit misbruik van blasfemiewetten aan te kaarten?

Voorzitter. Hoe staat het met de uitvoering van de motie-Voordewind c.s. om ons als Nederland internationaal in te zetten voor de afschaffing van de doodstraf voor blasfemie en afvalligheid? Ook het recht om niet te geloven staat onder druk. Wat doet Nederland er nu aan om dit internationaal te bepleiten? Is het mogelijk om dit samen met Australië te doen, naar aanleiding van de aangenomen VN-resolutie met dezelfde strekking?

Voorzitter. We hebben het gehad over Oekraïne en de oorlog op ons eigen continent. Ik heb daar bij de begrotingsbehandelingen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en van Defensie al aandacht voor gevraagd. Hoe kan Europa Oekraïne voldoende blijven steunen, ook als het scenario ontstaat dat de Amerikaanse steun wegvalt? Die kans is groot, want afgelopen week hebben we presidentskandidaat Trump weer dingen horen zeggen die ons zorgen moeten baren en ons in beweging zouden moeten zetten. Daarom heb ik de volgende specifieke vraag: worden er vanuit het kabinet ook gesprekken gevoerd met bijvoorbeeld de senaat en het Congres om het belang van blijvende steun, ook na een presidentswisseling, te benadrukken?

Voorzitter. We hebben het hier de hele avond gehad over de situatie in Israël en Gaza. De gevolgen van die strijd zijn verschrikkelijk. Ik heb er al wat over gezegd in mijn interruptiedebat met mevrouw Piri. De vraag is: wat is er nog nodig om tot een tijdelijk staakt-het-vuren te komen waar beide partijen akkoord mee kunnen gaan? Hoe taxeert de minister dit en de gesprekken die onze minister-president de afgelopen dagen gevoerd heeft?

Voorzitter. De situatie in Rafah is verschrikkelijk. Tegelijkertijd zien we dat juist daar twee gegijzelden vrijgelaten zijn na een militaire interventie. Dat maakt de situatie en de dilemma's ongelofelijk complex. Welke mogelijkheden ziet de minister om noodhulp daar te krijgen? We hebben het hier ook over de grens met Egypte gehad. Welke mogelijkheden ziet de minister daarvoor? Kan de minister het dilemma schetsen tussen enerzijds een verplaatsing van de bevolking, wat door sommigen geduid wordt als etnisch zuiveren, en anderzijds de bevolking daar houden, wetende dat daar gegijzelden zijn, en misschien ook de heer Sinwar? We weten dat ingrijpen daar noodzakelijk is en natuurlijk ook mogelijk veel slachtoffers zou betekenen. Kan de minister daar iets over zeggen?

Voorzitter. We hebben het hier in het debat ook gehad over de uitspraak van het hof. Wij respecteren die uiteraard, maar we vragen ons wel af of alle overwegingen en perspectieven, waaronder de internationale consequenties, er voldoende bij betrokken zijn. Ik vind het daarom een terechte keuze dat de regering in cassatie gaat. Maar wat doen we in de tussentijd? Het vonnis ligt er namelijk en wij, als ChristenUnie, vinden dat wij de rechtspraak daarin dienen te respecteren. Hoe zit het met de afdwingbaarheid door andere landen van de afspraken die wij met hen hebben gemaakt ten aanzien van levering? Kan het gezien worden als een wanprestatie? Kunnen wij daarop aangesproken worden en kan nakoming afgedwongen worden? Ik vraag de minister graag om ook dat perspectief te schetsen naar aanleiding van de uitspraak.

Voorzitter. Ik kom even terug bij Gaza. Wij vinden dat er voldoende humanitaire hulp moet komen. Hoe staat het nu met de maritieme corridor? De heer Ergin, van DENK, heeft daarover vandaag een motie in stemming laten brengen, die ook is aangenomen. Wat kunnen we doen met ons schip dat daar ligt? Ik hoorde dat de heer Tuinman het over de UNRWA had. Daar heb ik het de vorige keer ook over gehad. We moeten ook gaan nadenken over de wederopbouw van Gaza. Uiteraard is daar internationale steun voor nodig.

Even los van de discussie rondom de betrokkenheid van medewerkers bij 7 oktober of de verheerlijking daarvan: wij zien dat er veel meer speelt, zoals het continu terugkeren van antisemitisme in schoolboeken, waar UNRWA ook verantwoordelijk voor is. We hebben natuurlijk het verschil tussen de UNRWA-definitie van vluchtelingen, waarbij Palestijnse vluchtelingen aan het groeien zijn, en de UNHCR-definitie van vluchtelingen, waarbij andere vluchtelingen juist in populatie dalen, omdat zij zich vestigen en aan een toekomst kunnen bouwen. Het meest pro-Palestijnse wat we kunnen doen, is duurzaam perspectief bouwen. Ik stel de minister daarbij de serieuze vraag of UNRWA een tweestatenoplossing dichterbij brengt of juist verder brengt, ook vanuit de inherente politieke keuze van destijds om daarin onderscheid te maken.

Voorzitter. Tot slot de situatie in Noordoost-Syrië. Turkije blijft daar bombarderen, terwijl IS-strijders daar vastzitten, ook met de Nederlandse nationaliteit. Dat is een nationale en Europese veiligheidssituatie. Wat spreekt de minister af met Turkije? Ik hoop dat we Turkije daar ook op kunnen aanspreken.

Dank u wel, voorzitter.