Poliflw

Het initiatiefvoorstel “Nieuwe Democratie”, dat de ChristenUnie naar landelijk voorbeeld tezamen met de PvdA-Dongeradeel heeft ingediend, is in de raadscommissie Omkriten van 16 maart 2017 unaniem door raadscommissie en college met veel instemming ontvangen. Het initiatiefvoorstel is als Hamerpunt geagendeerd voor de raadsvergadering van 30 maart. Enkele citaten (Frysk) uit onze toelichting op het Initiatiefvoorstel:“It mienskiplike útstel fan ChristenUnie en PvdA oer in saneamde nije demokrasy foar de nije gemeente Noardeast-Fryslân hat al in wat langere foarskiednis. Op 23 augustus 2016 hawwe de fraksjefoarsitters fan ChristenUnie en PvdA yn de Twadde Keamer in inisjatyfnota yntsjinne. Dêryn waard de stipe fan de oerheid útsprutsen foar lokale inisjativen op it mêd fan in duorsume en soarchsume mienskip. Dat wie foar de lokale ChristenUnie en PvdA yn Dongeradeel de oanlieding om dit inisjatyfútstel yn te tsjinjen. Burgerpartisipaasje is in kompleks en dynamysk barren, dat him lokaal oeral op ferskate wize uterje kin. Burgers wolle wol wat foar de mienskip dwaan, mar dan graach yn de foarm fan konkrete askjes en lokale projekten. Mar as de oerheid yn byld komt foar finansjele stipe, dan sil der earst wol belied wêze moatte om presedintwurking foar te kommen. Noch in pear kanttekenings:

Burgerpartisipaasje stiet al wat langer op de wurklist fan in tal gemeentes, sawol bûten as yn Fryslân. Hjir giet it om in fisyútstel as tinkrjochting foar de rieden fan no noch de DFK-gemeenten. Dat net alle boargerinisjativen oeral ta in posityf risseltaat liede, lit it inisjatyf yn de gemeente Harns sjen. Troch te min oanmeldings giet it opstellen fan in Burgerbegrutting net troch. Fan de benedigde 60 Harnzers hiene har mar 14 burgers melden. It wie net konkreet genôch, ek in punt fan omtinken foar de nije demokrasy yn de nije fusygemeente. It moat wol gean oer projekten foar eigen doarp, buert of wyk, de eigen mienskip dus. En dat is bgls. it gefal by de DOM-projekten (DOM = Dorps Ontwikkelings Maatschappij), it Nije Doarp (Moarre-Ljussens) en de Dwaande-projekten yn Noardeast-Fryslân. Yn maart is mei stipe fan de gemeente Achtkarspelen it generaasjehûs fan doarpskoöperaasje Gerkeskleaster-Stroobos útein set. It doel fan dit generaasjehûs, dat op in sintraal plak yn in âld skoallegebou yn it doarp komt, is dat it in ferbinings- en moetingsplak wurdt tusken jong en âld. De nije ried fan Noardeast-Fryslân sil yn 2019 oer de foarmjouwing definityf beslute moatte. Uteinlik moat it fan ûnderop út de mienskip sels komme, mar dan moatte burgers, doarpsbelangen, wykrieden, ûndernimmers en oare maatskiplike partijen wol witte wat har mooglikheden binne. En dat betsjut goed belied mei goeie kommunikaasje.”

Skriftlike fragen fan de ChristenUnie Dongeradeel d.d. 7 maart 2017 Underwerp: hanthaveningsprosedure âld suvelfabryk “De Dongeradelen”:

Ferline jier, yn 2016 hat de ChristenUnie ferskate kearen (skriftlike) fragen oan it Kolleezje fan Dongeradeel steld oer it tanimmend ferfal en dërmei ek it tanimmend feilichheidsrisiko fan de âlde suvelfabriek “De Dongeradelen” by Moarre. De eigner is doe op ‘e nij hjirop oansprutsen en hy soe foar de safolste kear mei in moai plan komme.

Ut de riedskommisje Omkriten 19 jan. 2017 mûnlinge fragen ChristenUnie oan it Kolleezje:

Wat is de stân fan saken fan de situaasje by de âlde Suvelfabryk Dongeradelen Moarre-Ljussens? Is der foar 31 desimber ek in helber plan yntsjinne troch de eigner en sa net, wannear wurdt de hanthaveningsprosedure ynset? It antwurd fan wethâlder Albert v.d. Ploeg wie doe dat it hanthaveningstrajekt yn jannewaris ynset is.

Ut de gearkomste fan doarpsbelang Moarre, 6 maart 2017:

“De project groep “It Nije Doarp” wil dat de oude melkfabriek (voor 1 april door de eigenaar) wordt afgebroken en opgeruimd. Dit is al jaren bij de gemeente bekend. Het ligt in de bedoeling dat eerst de steenfabriek van Oostrum ter hand wordt genomen en daarna de melkfabriek. Dringend beroep op de gemeente dus!”

Fragen ChristenUnie oan it Kolleezje fan Dongeradeel: Klopt dit ferhaal fan de projektgroep en is de dêryn neamde datum fan 1 april helber? Sa ja, hoe ferhâldt him dit ta it antwurd fan de wethâlder yn de kommisje fan 19 jannewaris? Hat it Kolleezje de bestjoeren fan de doarpsbelangen Moarre en Ljussens c.q. it Nije Doarp ek ynformearre oer it hanthaveningstrajekt? Sa nee, hoe tinkt it Kolleezje dan har maatregels oan de belutsen mienskip fan Moarre-Ljussens te kommunisearjen?

Graach in mûnlinge réaksje fan it Kolleezje yn de kommisje Omkriten fan 16 maart!

Ut namme fan de ChristenUnie,Rein Ferwerda

Initiatiefvoorstel van de ChristenUnie : - om voorbereidingen te treffen om meer ruimte te geven aan burgerparticipatie in dorpen en wijken van de fusiegemeente; - daarbij de bevindingen van projecten zoals het Dwaande-project “Atlas van Noordoost-Fryslân”, het Woonakkoord 2013-2023, het DOM-project, de regionale denktank “CO2-reductie2030” en het pilotproject ‘It Nije Doarp’ te betrekken; - tot het aanpassen van de oude verordening burgerparticipatie van 2003 in een nieuwe verordening met heldere voorwaarden en spelregels, waaraan nieuwe initiatieven op het gebied van lokale duurzaamheid, wonen, zorg en welzijn dienen te voldoen; - tot het harmoniseren van de Wmo-verordening 2015; - de daarvoor noodzakelijke middelen uit het bestaande budget voor de transitie naar de nieuwe gemeente aan te wenden; - dit besluit als visievoorstel mee te geven aan de Werkgroep Nieuwe Democratie uit de DFK-gemeenten - dit besluit tevens voor te leggen aan de gemeenteraden van Ferwerderadiel en Kollumerland c.a.

Het volledige Initiatiefvoorstel vindt u in deze bijlage of in de tekst hieronder!

Voorgenomen besluit:

In aanloop naar de fusie van de DFK-gemeenten per 1 januari 2019 zou de ChristenUnie graag zien dat de gemeenteraad van Dongeradeel besluit:- om de noodzakelijke voorbereidingen te treffen om in het kader van de nieuwe democratie meer ruimte te geven aan burgerparticipatie in dorpen en wijken van de fusiegemeente;- daarbij de bevindingen van projecten zoals het Dwaande-project “Atlas van Noordoost-Fryslân”, het Woonakkoord 2013-2023, het DOM-project, de regionale denktank “CO2-reductie2030” en het pilotproject ‘It Nije Doarp’ te betrekken;- tot het aanpassen van de oude verordening burgerparticipatie van 2003 in een nieuwe verordening met heldere voorwaarden en spelregels, waaraan nieuwe initiatieven op het gebied van lokale duurzaamheid, wonen, zorg en welzijn dienen te voldoen;- tot het harmoniseren van de Wmo-verordening 2015;- de daarvoor noodzakelijke middelen uit het bestaande budget voor de transitie naar de nieuwe gemeente aan te wenden;- dit besluit als visievoorstel mee te geven aan de Werkgroep Nieuwe Democratie uit de DFK-gemeenten;- dit besluit tevens voor te leggen aan de gemeenteraden van Ferwerderadiel en Kollumerland c.a.

Aanleiding en overweging:

Sinds geruime tijd is er sprake van een democratisch gat in de publieke betrekkingen tussen overheden en burgers. Dit gat of die kloof is vooral manifest geworden door de achtereenvolgende krediet-, banken-, financiële, vertrouwens- en vluchtelingencrises van 2007-2017. Burgers voelen zich onvoldoende beschermd en vertegenwoordigd door hun bestuurders. Actiegroepen en populistische partijen zijn in het democratische gat gesprongen dat gevestigde belangen door falend beleid hebben laten ontstaan. Als bestuurlijke elites belangrijke zaken, zoals de invoering van de euro of een Europese grondwet en de afschaffing van de Europese binnengrenzen, buiten het publieke debat om gaan besluiten, dan hoeft het niemand te verwonderen dat de roep om meer democratische invloed door middel van volksreferenda aanzwelt. Een recent voorbeeld is de Britse Brexit.

Een succesrijk Europees voorbeeldland op het gebied van directe democratie is Zwitserland, waar alle wetten, verdragen en volksinitiatieven aan bindende referenda onderworpen zijn. Ons land kent alleen de mogelijkheid tot een raadgevend referendum. Maar de bestuurlijke elites en politieke partijen weten nog niet goed raad met de uitkomsten van dergelijke volksraadplegingen.

Ook op lokaal niveau willen burgers meer invloed op zaken, zoals woningbouw, goede zorgverlening en duurzame energievoorziening, die zij voor hun buurten, wijken en dorpen belangrijk vinden en die hun eigen omgeving betreffen. Dat is trouwens niet alleen oerhollands-calvinistisch (soevereiniteit in eigen kring), maar ook heel Europees: lokaal, waar het kan, centraal waar het moet (subsidiariteitsbeginsel).

In de samenleving ontstaan steeds meer initiatieven van burgers om zelf vorm te geven aan hun fysieke en sociale leefomgeving. Sleutelbegrippen bij deze initiatieven zijn: eigen regie, co-creatie en eigenaarschap. In steden als Tilburg, Rotterdam en Utrecht wordt hiermee al druk geëxperimenteerd, in navolging van het Britse “Right to challenge”, het recht van bewonersgroepen om tegen een vooraf afgesproken tegemoetkoming lokale publieke taken beter en/of goedkoper uit te voeren.

Deze ontwikkeling is overigens niet alleen in, maar ook buiten de Randstad al volop gaande, of “dwaande”, zoals we in Noordoost Fryslân zeggen. De “Atlas Noordoost Fryslân” laat zien dat door de verwachte krimp voorzieningen zoals scholen, sportcomplexen en zorginstellingen alleen door slim samenwerken op peil kunnen blijven, terwijl Noordoost Fryslân leefbaar blijft.

Kortom: democratie van onderop, meer eigen verantwoordelijkheid aan de mienskip. Mooie voorbeelden van deze ontwikkeling in Dongeradeel zijn de succesrijke DOM-projecten, het initiatief Holwerd aan Zee en het pilotproject ‘It Nije Doarp’ in Moarre-Ljussens.

Het huidige Coalitieakkoord van CDA-FNP-ABD Dongeradeel bepleit evenals voorheen het Coalitieakkoord van CDA-FNP-ChristenUnie terecht: “Mear romte oan de mienskip”.

In juni 2016 heeft de denktank van de VNG een Jaarrapport “Maatwerkdemocratie” het licht doen zien. Daarin wordt ervoor gepleit dat gemeenteraden in staat worden gesteld om betere verbindingen te kunnen leggen tussen burgers en bestuur en daarmee een bijdrage te leveren aan versterking van het vertrouwen van de burgers in de lokale democratie.

Op 23 augustus 2016 hebben de fractievoorzitters van ChristenUnie en PvdA in de Tweede Kamer een initiatiefnota ingediend, waarin de steun van de overheid werd uitgesproken voor lokale initiatieven t.b.v. een duurzame en zorgzame samenleving, waarbij de gemeenten Apeldoorn en Lierop als voorbeeld worden genoemd.

Op 26 januari 2017 heeft in Oosterwolde het “Noordelijk Congres Democratic Challenge” plaats gevonden over de betekenis van deze democratische veranderingen voor de politiek en de maatschappelijke verhoudingen.

In Harlingen mogen honderd willekeurig geselecteerde burgers meedenken over de bestemming van € 100.000 gemeenschapsgeld voor de begroting 2018 (zie: www.harlingen.nl/burgerbegroting).

Op 24 november 2016 heeft de Raad van Dongeradeel een motie van de ChristenUnie aangenomen over de nieuwe rol van de gemeenteraad en de vormgeving van burgerparticipatie in aanloop naar de nieuwe DFK-gemeente per 1 januari 2019.

En op 1 februari 2017 wordt in Kollum de aftrap gedaan van de voorbereiding van een themabijeenkomst “nieuwe democratie” voor raadsleden van de DFK-gemeenten.

Wat betekent concreet: mear romte oan de mienskip?

Het bestuurlijke dilemma hierbij is dat wanneer de burger meer ruimte krijgt voor eigen initiatief en inbreng voor zaken in eigen omgeving, er tevens duidelijkheid moet zijn over spelregels en condities, om precedenten van omstreden besluiten te voorkomen. Vrijheid betekent geen wetteloosheid, met als gevolg bestuurlijke chaos. Maar vrijheid in een democratische rechtsstaat als Nederland betekent ook verantwoordelijkheid. Elk goed initiatief houdt immers ook rekening met de private belangen en openbare orde en veiligheid in zijn omgeving. Gemeentebesturen kunnen ook niet willekeurig het ene subsidieverzoek of burgerinitiatief honoreren en het andere afwijzen. En niet alle burgers zijn even goed van alle regels op de hoogte, als zij steun of subsidie vragen voor hun ongetwijfeld mooie initiatieven op het gebied van wonen, zorg, duurzaamheid, welzijn. Voor een nieuwe democratie is nieuw beleid nodig. Daarvoor is ook nodig om heldere uitgangspunten voor het dorps- en wijkgericht werken te formuleren. Vragen die daarbij aan de orde kunnen komen zijn onder meer:

- Hoe wil de nieuwe fusiegemeente met burgerparticipatie omgaan?- Wat is de rol van raadsleden in het proces om ‘mear romte oan de mienskip’ te geven?- Wat zijn de democratische spelregels en randvoorwaarden die voor meer burgerparticipatie in de DFK-gemeenten gelden? - Komen deze voldoende tegemoet aan de ervaren behoefte van burgers? - En is het nodig om naast de bestaande verordening burgerparticipatie (aanvullende) voorwaarden en regelgeving te formuleren, ten behoeve van de omslag naar een nieuwe democratie voor de nieuwe fusiegemeente?

Wijze van aanpak / oplossingsrichting:

In het kader van de zogenaamde nieuwe democratie burgers, buurten, dorpsbelangen, organisaties en bedrijven meer betrekken bij de participatie aan en ontwikkeling van burgerinitiatieven, in aanloop tot de vorming van de nieuwe fusiegemeente in NO-Fryslân. Daarvoor is nodig dat de Werkgroep Nieuwe Democratie uit de DFK-gemeenten kansrijke voorstellen formuleert, voor meer burgerparticipatie in de nieuwe fusiegemeente. Daarbij kunnen de volgende aspecten aan de orde komen:

1. Het formuleren van de uitgangspunten voor initiatieven van (verbanden of groepen) van burgers op het gebied van burgerparticipatie in Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland c.a.;2. Het formuleren van de succesfactoren voor geslaagde burgerinitiatieven met draagvlak in de DFK-gemeenten;3. Het opstellen van de randvoorwaarden en democratische spelregels, waaraan burgerinitiatieven dienen te voldoen om kansrijk te kunnen zijn;4. Ontwikkeling van een concept-bestuursmodel voor burgerparticipatie in de nieuwe DFK-gemeente, waarin burgers als partners van het gemeentebestuur worden gezien;5. Het betrekken van de burgers van de drie DFK-gemeenten bij lokale meedenksessies over burgerparticipatie of: ‘mear romte oan de mienskip’ in eigen omgeving;6. Het doorlopen van een open planproces, in gesprek met vertegenwoordigers van dorpsbelangen en wijkraden, verenigingen en bedrijven, naast raadsleden en ambtelijke adviseurs uit de drie gemeenten;7. Het proces wordt gefinancierd uit het beschikbare budget ten behoeve van de transitie naar de nieuwe fusiegemeente;8. De Werkgroep Nieuwe Democratie ontwikkelt kansrijke voorstellen voor burgerparticipatie voor de gemeenteraden van de DFK-gemeenten; 9. De gemeenten dragen zowel in het voor- als natraject zorg voor een goed communicatie- en voorlichtingstraject naar alle burgers, dorpsbelangen, buurtverenigingen, bedrijven en organisaties van de DFK-gemeenten.10. De uiteindelijke besluitvorming over de wijze waarop burgerparticipatie zal worden ingevoerd is aan de gemeenteraad van de nieuwe gemeente.

Ondertekening namens de fracties van:ChristenUnie, Rein FerwerdaPvdA, Cootje Klinkenberg