Poliflw

‘Ik zie je’ is na ‘ik hou van je’ misschien wel het belangrijkste wat je tegen iemand kunt zeggen.

Maar hoe vaak zeggen we het eigenlijk? Wanneer heb jij het tegen iemand gezegd? Ik zie je. Ik hoor je. Wanneer hoorde je dat voor het laatst? Geen plan, niet al het geld van de wereld, geen debat kan daar tegenop. Erkenning.

Het gemis van mijn moeder, is niet het gemis van een lichaam, van een fysiek zijn. Het is het gemis van de vrouw die mij altijd zag zoals ik werkelijk ben. Altijd. Gezien worden zoals we zijn. We hebben allemaal nodig. Mensen die strijden die strijden tegen racisme, mensen die werken in de zorg. Nu zien we ze, nu zijn het helden, maar dat waren ze altijd al. En onze samenleving kent zoveel meer helden, die zijn wegbezuinigd, genegeerd, verstopt. Onderwijzers, kunstenaars, politie agenten, schoonmakers, klimaatactivisten, mensen die strijden tegen racisme. We zien jullie. 

Woorden kunnen krachtiger zijn dan duizend zwaarden, woorden kunnen inspireren en aanzetten tot grootse daden, maar woorden mogen nooit leeg zijn. Als je mensen werkelijk ziet, dan betekent dat ook iets voor je daden.

Nederland heeft nu massaal gezegd tegen de mensen in de zorg: ik zie je. Dat zijn woorden van hoop. Maar deze woorden blijven leeg als je niets doet aan de werkdruk en onderwaardering. Daarom moet de zorg niet alleen een bonus krijgen voor hun harde werk tijdens Corona, maar structureel betere beloning omdat hun goede werk ook structureel is. Nederland ziet eindelijk de waarde van schoonmakers, mensen in de distributie centra, vakkenvullers. Eindelijk is duidelijk wat de echt cruciale beroepen van onze samenleving zijn. Maar als we deze mensen echt zien, dan zie we hun struggle om rond te komen. Dan geef je geen miljarden aan multinationals, dan verhoog je het minimumloon.

Na de immense Klimaatprotesten van vorig jaar zei de regering eindelijk: de aanpak van klimaatverandering is prioriteit. Maar als je het geluid van de klimaatgeneratie echt hoort, dan accepteer je niet langer dat grote vervuilende bedrijven niet hoeven te betalen. Dat de CO2-heffing wordt afgezwakt, dat het vliegverkeer weer moet gaan groeien, dan zoek je in de coronacrisis geen reden om een stapje minder doen, maar zet je een tandje bij. 

Ik vind het een groot compliment waard dat Mark Rutte eindelijk erkent dat er sprake is van institutioneel racisme, al wil hij het niet zo noemen. Die woorden inspireren, maar moeten ook aanzetten tot grootse daden. In deze maand van Keti Koti kan hij, als premier van alle Nederlanders, deze woorden betekenis geven door namens Nederland excuses te maken voor het slavernijverleden. Want een sorry voor toen, is zoveel meer dan een excuus. Je kan alleen verder met de toekomst als wij ons verleden erkennen. Het is de sterkst denkbare erkenning van de pijn van velen. Het zegt: ik zie je.

Corona heeft ons de wereld op een andere manier laten zien. Dat betekent dat we niet terug kunnen naar hoe het was. Niet terug kunnen naar bezuinigen op de zorg, de politie en het onderwijs, cultuur. Niet terug kunnen naar ongeremd de wereld over vliegen. Niet terug kunnen naar bedrijven die in goede tijden alle winst houden en in slechte tijden de rekening bij gewone mensen ophouden. Niet terug kunnen naar wegkijken van racisme.

En laat niemand je vertellen dat je moet wachten. Wachten tot het wél uitkomt om te demonstreren. Wachten tot het wel uitkomt om klimaatverandering aan te pakken. Wachten tot het juiste moment om de bio industrie af te schaffen. Wachten tot KLM is gered voordat we de zorg kunnen belonen. Wachten tot we de culturele sector kunnen redden. De vraag om te wachten, is een excuus van de gevestigde orde om niet te hoeven veranderen.

De tijd van wachten is voorbij. En die grote verandering kunnen we niet over laten aan de mensen en aan de partijen die de wereld van voor Corona gemaakt hebben. Daarom ben ik erop gebrand om GroenLinks voor het eerst een regering in te leiden. Samen met onze linkse en progressieve bondgenoten van PvdA, SP en D66. Omdat onze beweging de beste garantie is dat we niet teruggaan naar hoe het was, terug naar de status quo.

Wij zijn de beste garantie op verandering.

Vijf jaar geleden begon ons avontuur. Vier zetels, geen geld, een uphill battle. We voelden ons een start up, knoopten de eindjes aan elkaar en bouwden op creativiteit, vastberadenheid en branie misschien wel de mooiste campagne uit de Nederlandse geschiedenis. Hoe anders is het nu. We besturen in meer dan 100 steden, leveren de burgermeester van onze hoofdstad, zitten in driekwart van de provinciale besturen. Voor onze organisatie werken inmiddels meer dan 100 mensen en in de tweede Kamer heb ik 13 collega’s.

Maar met al dit waar we hard voor hebben gewerkt en wat we de afgelopen jaren hebben verdiend gaan we niet de volgende verkiezingen winnen. De kracht van onze campagne begint bij creativiteit, vastberadenheid & branie. De kracht van onze campagne ben jij. De kracht van onze campagne is dat wij een beweging zijn die staat voor een visie die durft in te gaan tegen de status quo. Die gelooft dat grote bedrijven de rekening moeten betalen, niet gewone mensen. Die gelooft dat de aanpak van klimaatverandering niet een optie, maar noodzaak. Die gelooft dat Nederland zich niet moet verstoppen achter de dijken, maar een leidende rol in de wereld moet spelen. Die gelooft dat ieder mens gelijk geschapen is, maar vooral gelijke behandeling verdient. Dat is wie wij zijn.

Wij staan ergens voor. Dat maakt ons gehaat, en het maakt ons geliefd. Het maakt mij trots om onderdeel te zijn van deze beweging. Vol dankbaarheid aanvaard ik vandaag opnieuw het lijsttrekkerschap van GroenLinks.

Ik voel me door jullie gezien en ik wil dat jij weet dat ik je zie. Wij gaan de verkiezingen winnen. Niet voor onszelf, maar voor iedereen die zich genegeerd en ongezien voelt. Voor de klimaatgeneratie. Voor de vaders en moeder die de eindjes aan elkaar moeten knopen. Voor de helden van de zorg. Voor de strijders tegen racisme. Voor kunstenaars. Voor jongeren die tegen muren oplopen. Voor alle harde werkers van Nederland. 

Wij horen bij elkaar.

Samen zijn wij één beweging.

Ik sluit af met de voor mij belangrijkste levensles. De woorden waarmee ik mijn aanvaardingsspeech vijf jaar geleden afsloot. En het credo dat mij op de moeilijkste momenten in beweging houdt en ons ook bij de volgende verkiezingen naar de overwinning zal leiden. Het enige wat tussen jou en je dromen staat is je angst om te falen. Laat die angst los en alles is mogelijk. 

Wij gaan Nederland veranderen. 

 

Soms zetten gesprekken je flink aan het denken. Zoals gisteravond, met Vincent Thepass. Vincent had laten weten het niet eens te zijn met het fractiestandpunt over een wet die regelt of en hoe politiemensen worden vervolgd na het gebruik van geweld. We spraken af om eens goed de tijd te nemen om te begrijpen waar onze ideeën nu eigenlijk uiteenliepen.

Eerder in de week had ik ook met ‘Controle Alt Delete’ en vele anderen gesproken. Steeds bleek dat we het over veel eens waren, maar dat we uiteindelijk toch een andere conclusie trokken. Gisteravond begreep ik beter waarom dat zo was.

Buitensporig politiegeweld leidt nu eigenlijk nooit tot een veroordeling. Het OM blijkt keer op keer te huiverig om het strafrecht in te zetten. Kijk bijvoorbeeld naar de mishandeling van een arrestant in Den Haag, in 2018. De agenten gingen echt alle perken te buiten: ze logen in het proces verbaal, ze filmden hoe de jonge arrestant kreupel door de gangen liep en deelden dat filmpje met anderen. Alle reden dus om hen te vervolgen wegens valsheid in geschrifte en buitenproportioneel geweld. Maar aan het einde van de rit kwamen de agenten ervan af met een (lichte) disciplinaire straf.

Het nieuwe wetsvoorstel maakt het mogelijk om misstanden door de politie sneller via het strafrecht aan te pakken. Ook Control Alt Delete stelt dat de drempel om agenten te vervolgen met de wet wordt verlaagd. In mijn ogen is dat pure winst.

Het is wel zo dat de strafdreiging ook lager is, namelijk maximaal 3 jaar gevangenisstraf. Al zijn daar wel uitzonderingen op mogelijk als agenten geweld plegen dat niets meer met de gweldsinstructie van doen heeft. Een situatie zoals in de Verenigde Staten zou, volgens minister Grapperhaus, in Nederland waarschijnlijk leiden tot vervolging voor doodslag.

Veel mensen hebben me de afgelopen dagen gevraagd waarom er überhaupt een aparte status voor agenten nodig is. Zij maken zich zorgen dat dit door agenten als een vrijbrief wordt opgevat.

In de inschatting van het gevaar hiervan, spelen eigen ervaringen een rol. De meeste agenten die ik ken zijn professionals, gericht op het de-escaleren van conflicten en het opbouwen van goede contacten in de wijk. Ik voel me veilig als ik ze zie, en ben door hen nooit onheus bejegend. Als deze agenten op een conflict afgaan, en ze zich gedwongen zien om geweld te gebruiken, dan vind ik het logisch dat zij weten dat zij hier niet strafrechtelijk voor worden vervolgd. Mits zij de geweldsinstructies goed opvolgen natuurlijk. En als ze in alle hektiek toch een fout maken, dan kan ik het billijken dat zij daarvoor een straf krijgen die niet hoger uitpakt dan 3 jaar cel. Want waar wij 112 bellen en hard wegrennen, moeten zij naar voren stappen. Ook als de situatie onoverzichtelijk is.

Maar het is een feit dat veel mensen ook andere ervaringen hebben: negatieve ervaringen met agenten die etnisch profileren en die onnodig hard optreden. De angst van deze mensen is dat kwaadwillende agenten zich gesteund kunnen voelen door de wet om hun gang te gaan. Dat het een cultuur van straffeloosheid zal bevorderen, in plaats van aanpakken.

We zijn het eens dat het wetsvoorstel kán leiden tot meer strafrechtelijke vervolgingen. Maar zal dat ook gebeuren? Het vertrouwen in de wet valt en staat niet alleen met een tekst, maar hangt mede af van eerdere ervaringen en inschattingen.

Daarnaast is de formulering van de geweldsinstructie nogal van belang. Die maakt geen onderdeel uit van de wet, maar bepaalt wel de reikwijdte. Hoe breder de geweldsinstructie is, hoe minder vaak agenten zich hoeven te verantwoorden voor het toepassen van geweld. Maakt de instructie het mogelijk dat een agent een taser gebruikt tegen een wildplasser? Of is het evident dat zoiets buitenproportioneel is?

Ons Eerste Kamerlid Gala Veldhoen heeft inmiddels, samen met de PvdA, een lange lijst met vragen ingediend. Het is aan de minister om die eerst te beantwoorden. Daarna zal de Eerste Kamerfractie een eigen oordeel vormen. Gala heeft in onze vele gesprekken deze week laten weten dat ze met een zeer kritisch oog naar het wetsvoorstel zal kijken, en het bovendien breder wil trekken. Het gaat haar niet alleen om de wet die voorligt, maar ook om de geweldsinstructie. Is die voldoende ingeperkt en gericht op de-escalatie? Expliciet besteedt ze ook aandacht aan racisme, als motief bij politie-geweld. De wet mag niet leiden tot minder maatregelen tegen agenten wanneer zij over de schreef gaan. Niet volgens de letter, en niet in de praktijk.

Dat is ook in het belang van de politie. Want voor een veilig Nederland is een breed gedragen vertrouwen in de politie broodnodig.

Er moeten extra noodmaatregelen komen om journalisten in dienst te houden en verschraling van de journalistiek te voorkomen. Dat zegt Tweede Kamerlid Lisa Westerveld vandaag in het debat over media in de Tweede Kamer.

De corona crisis slaat hard toe in de media door snel dalende inkomsten van adverteerders. Dat heeft een groot effect op werkgelegenheid. Freelancers - ongeveer de helft van alle journalisten - worden het hardst geraakt. De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) kreeg honderden meldingen van journalisten die  zonder werk zitten.

“Freelancers zijn van ongelooflijk belangrijk voor de productie van nieuws, maar mediabedrijven gebruiken hen als sluitpost”, stelt Kamerlid Lisa Westerveld. “Het is triest dat zoveel journalisten nu in groten getale moeten terugvallen op bijstand van de overheid. En een risico voor het democratisch functioneren van onze samenleving dat de nieuwsvoorziening hiermee aan kwaliteit inboet.”

Vakwerk behouden Het doel van journalistiek is te zorgen voor onafhankelijke informatievoorziening naar het Nederlands publiek, de overheid en bedrijven te controleren en te zorgen voor verbinding binnen onze maatschappij.

“Dat is vakwerk. Daar zijn onafhankelijke professionals voor nodig. We moeten zorgen dat er een betere basis is, waarin deze mensen kunnen werken.”

GroenLinks wil dat de minister overweegt om een 0% BTW-tarief voor media in te voeren, zodat redacties meer budgettaire ruimte hebben voor hun personeelskosten. Daarnaast zou er een fiscale korting kunnen komen op de loonbelasting. In Denemarken en Canada zijn positieve ervaringen met deze regelingen.

De tweede ronde aan overheidssteun zou voor grote bedrijven een lening moeten zijn die ze in goede tijden weer terug moeten betalen. Dat voorstel deed GroenLinks-leider Jesse Klaver in het televisieprogramma Buitenhof. Voor MKB-bedrijven (met minder dan 250 werknemers) zou de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) wel een gift moeten blijven.

Jesse Klaver: “Bedrijven als booking.com hebben de afgelopen jaren miljardenwinsten gemaakt dat is overgemaakt naar de bankrekening van hun aandeelhouders. Nu de economie stilvalt vragen ze steun van de overheid en draait de samenleving voor de kosten op. We moeten banen redden, maar dit keer spreken we wel meteen af wie de rekening betaalt. Niet de belastingbetaler, niet het familiebedrijf, maar de aandeelhouder moet de kosten van de steun aan multinationals dragen.”

Klaver gaat daarom het kabinet vragen de tweede ronde van de NOW zo in te richten dat voor bedrijven met meer dan 250 werknemers het overgemaakte bedrag een lening wordt, die geleidelijk moet worden terugbetaald als het bedrijf weer winst gaat maken. Dat gaat om de 3000 grootste ondernemingen van ons land.In het Kamerdebat afgelopen week bleek al dat een Kamermeerderheid wil dat bedrijven die staatssteun ontvangen dat geld besteden aan salarissen, en het niet gebruiken om bonussen of dividend uit te keren. Volgens GroenLinks gaat dat niet ver genoeg.

Klaver: “Bij de vorige crisis is de rekening betaald door burgers. De ontslagen in de zorg van de afgelopen jaren zijn daar een gevolg van geweest. No way dat we dat weer laten gebeuren. Het systeem waarin steenrijke aandeelhouders goed genoeg zijn om de winsten van bedrijven op te strijken, maar in crisistijd weigeren een cent bij te leggen, heeft zijn langste tijd gehad.”

Naast het vormen van een lening moet volgens Klaver ook snel werk worden gemaakt van het onmogelijk maken van belastingontwijking – waardoor veel bedrijven de afgelopen jaren niet of amper belasting hebben betaald. Ook een hogere winstbelasting en een hogere belasting op grote vermogens zijn nodig om te voorkomen dat de rekening van de economische crisis die gaat komen opnieuw bij burgers terecht komt.

Klaver: “De aanpak van deze hele coronacrisis staat in het teken van solidariteit. Diezelfde solidariteit mogen we verwachten van de grote bedrijven zodra zij weer miljoenenomzet gaan draaien. Rechts zei altijd dat we niet zonder grote bedrijven kunnen. In deze crisis wordt voorgoed duidelijk dat het andersom is: de grote bedrijven kunnen niet zonder de samenleving.”

GroenLinks dient vandaag de initiatiefwet Duurzame Aanpak Stikstof in om het stikstofprobleem in Nederland op te lossen. 

De wet is gemaakt samen met natuurorganisaties, MKB Nederland en Bouwend Nederland en geniet daarom breed maatschappelijk draagvlak. De wet sluit aan bij de uitgelekte kabinetsplannen om stikstof terug te dringen en natuur te herstellen. Het is volgens GroenLinks noodzakelijk dat de plannen en doelstellingen wettelijk vastliggen en daarom heeft de partij het voorwerk alvast gedaan.

GroenLinks Kamerlid Laura Bromet: ‘Een wet maken kost tijd, dat hebben wij nu alvast gedaan. Ik roep het kabinet op om samen met ons op te trekken. Dat lukte bij onze klimaatwet en dat moeten we nu weer voor elkaar krijgen. Zodat we de natuur herstellen en er weer ruimte komt om huizen te bouwen.’

Als de uitgelekte plannen kloppen, dan komen ze in grote lijnen overeen met de plannen van GroenLinks. Als het kabinet serieus is in haar ambities, dan heeft GroenLinks alvast een breed gedragen wet klaarliggen zodat het kabinet niet onnodig lang bezig hoeft te zijn met een eigen wetsvoorstel.

Bromet: ‘We hebben bijna een jaar moeten wachten op het kabinet, het is zonde nu nog langer tijd te verspillen. Snel handelen is in het belang van de boeren, van de natuur en van alle Nederlanders die al zo lang wachten op een huis.’

In de wet Duurzame Aanpak Stikstof staan per sector doelstellingen en een tijdpad vastgelegd, zodat wettelijk is verankerd dat de Nederlandse stikstofuitstoot in tien jaar tijd wordt gehalveerd.

Vergunningen voor bijvoorbeeld woningbouw mogen pas weer worden afgegeven als juridisch zekerheid is geboden over het herstel van de natuur. Zonder natuurherstel geen vergunningen en zonder vergunningen geen woningbouw.

In de Duurzame Aanpak Stikstof staat daarom vastgelegd dat de Ecologische Hoofdstructuur moet worden afgemaakt. De Ecologische Hoofdstructuur was een plan om alle bijzondere natuurgebieden in Nederland met elkaar te verbinden. Het uitbreiden en verbinden van de natuurgebieden zorgt ervoor dat de natuur kan herstellen en vergunningverlening op termijn weer mogelijk wordt.

Voor het opkopen van grond en de aanleg en beheer van de natuur is meer geld nodig. Daarom wordt in de Wet Duurzame Aanpak Stikstof een fonds opgericht om de natuur te herstellen. Daarnaast komt er een fonds dat gevuld wordt met geld om boeren uit te kopen of te helpen bij de transitie naar een duurzamere variant van landbouw.

 

Bij verlenging van de overheidssteun aan bedrijven zouden er heldere eisen gesteld moeten worden zodat belastinggeld dat bedoeld is voor doorbetaling van lonen niet in de zakken belandt van aandeelhouders. Ook moeten er heldere duurzaamheidseisen gesteld worden aan bedrijven die overheidssteun krijgen. Dat zeiden GroenLinks-leider Jesse Klaver en PvdA-leider Lodewijk Asscher vanavond.

GroenLinks en PvdA zeggen niet in te willen stemmen met verlenging van overheidssteun aan bedrijven als dat neerkomt op een blanco cheque. Van grote bedrijven zou gevraagd moeten worden loyaal mee te werken aan de invoering en naleving van de CO2-heffing en bij kleinere bedrijven om stipt de energiebesparingsplicht uit de wet Milieubeheer uit te voeren.

Daarnaast zouden, naar Deens voorbeeld, bedrijven die gevestigd zijn in een belastingparadijs geen aanspraak mogen maken op belastinggeld. Bedrijven die overheidssteun krijgen mogen geen dividend uitkeren aan aandeelhouders, geen bonussen uitkeren aan topmensen en geen eigen aandelen opkopen om de beurskoers te doen stijgen.

Jesse Klaver licht toe: “In goede tijden zijn de winsten voor bedrijven als booking.com voor de aandeelhouders. Maar in slechte zijn de verliezen voor de samenleving. Dat raakt het rechtvaardigheidsgevoel van iedereen. Daarom moeten we nu heldere eisen stellen aan bedrijven die we met belastinggeld overeind houden. Zo zorgen we dat we duurzamer uit deze crisis komen en we de rekening dit keer niet bij de burger leggen, maar we het herstel van de economie mede financieren uit de winsten van multinationals.”

Lodewijk Asscher: “Om eerlijk en fatsoenlijk uit deze crisis te komen zijn duidelijke voorwaarden nodig voor de steun aan bedrijven. Nu steun ontvangen betekent mensen in dienst houden. Nu steun ontvangen betekent netjes belasting betalen, inspraak voor werknemers en geen bonussen aan de top. Nu steun ontvangen betekent dat de belangen van de samenleving en de planeet centraal komen te staan en niet die van de aandeelhouders.”

 Morgen besluit het kabinet over verlenging en versoepeling van verschillende maatregelen en zal mogelijk ook een besluit vallen over verlening van de NOW.

Als er een vaccin beschikbaar komt tegen Corona, mag dat niet in handen zijn van één farmaceutisch bedrijf of één land, maar moet dat beschikbaar komen voor de hele wereld. Alle eigendomsrechten en kennis over een vaccin, medicatie en coronatests moeten daarom ondergebracht worden bij de Wereld Gezondsheidsorganisatie (WHO). Daarvoor pleit GroenLinks-leider Jesse Klaver. Hij wil dat Nederland het voorstel van Costa Rica bijvalt bij de Algemene Vergadering van de WHO in mei.

Klaver: “Deze crisis maakt heel duidelijk waar de problemen in onze oude economie zitten. Medicijnen en vaccins in handen zijn van grote farmabedrijven, maar zij kunnen in een crisis niet genoeg produceren voor de hele wereld. Dit systeem waarbij tekorten ontstaan en miljarden winsten worden gemaakt door de ziekte van gewone mensen deugt niet. Zodra er een vaccin tegen corona ontwikkeld is mag dan niet door één bedrijf of één land geheim worden gehouden, maar moet dat snel mogelijk op zo veel mogelijk plekken gemaakt kunnen worden.”

Costa Rica heeft daarom het voorstel gedaan om een Covid-19 Pool op te richten, waar alle kennis, eigendomsrechten en patenten van vaccins, medicijnen en coronatests worden ondergebracht en toegankelijk worden voor de hele wereld. Een bijkomend gevolg zal zijn dat de prijs van een vaccin en medicijnen zal zakken. WHO directeur-general Ghebreyesus zei dinsdag het voorstel van Costa Rica te steunen. 17 tot 21 mei vergaderen alle lidstaten van de WHO in de World Health Assembly, het hoogste besluitvormend orgaan van de Wereldgezondheidsorganisatie.

De rol van grote farmaceuten kwam twee weken geleden ook al ter sprake in de Tweede Kamer toen bleek dat farmaceut Roche het recept om coronatests te maken geheim hield. Na grote publieke en politieke druk hebben zij uiteindelijk besloten dit recept met de overheid te delen.

Het idee van een wereldwijde ‘pool’ waar alle patenten voor een bepaald medicijn worden ondergebracht bestaat al voor medicijnen voor HIV, tuberculoses en hepatitus C.

Maandag heeft premier Orbán van Hongarije nog meer macht naar zich toegetrokken. Hij kan nu ook na de coronacrisis zonder tussenkomst van het parlement regeren.‬ GroenLinks maakt zich hier grote zorgen over. ‬Lees hieronder wat er aan de hand is, wat Nederland en de Europese Unie kunnen doen en wat er moet gebeuren als de corona-crisis voorbij is.

Wat is er aan de hand?

In Hongarije is premier Orbán sinds een aantal jaren bezig met het afbreken van fundamentele waarden van de Europese Unie in zijn land: de democratie functioneert gebrekkig, vrije en onafhankelijke media zijn er nauwelijks nog en corruptie is een groot probleem. Sinds afgelopen maandag heeft Orbán hier bovenop een noodwet door het parlement gekregen waardoor de situatie nog nijpender is geworden. De noodtoestand is voor onbepaalde tijd verlengd, met als gevolg dat Orbán ook na het einde van de pandemie per decreet en zonder tussenkomst van het parlement kan regeren. Ook kunnen journalisten die zogenaamde  ‘onwaarheden’ of een ‘vervormde waarheid’ verspreiden een celstraf krijgen van vijf jaar.

Wat kunnen Nederland en de Europese Unie doen?

Hoewel de situatie heel zorgelijk is, zijn er gelukkig genoeg dingen die Nederland en de Europese Unie kunnen doen. Zo vraagt Bram van Ojik in de Tweede Kamer vandaag aandacht van de Nederlandse regering voor de volgende onderwerpen:

(1) Steun aan mensenrechtenverdedigers en vrije media GroenLinks heeft in het verleden meermaals voorstellen gedaan om het maatschappelijk middenveld in Hongarije zoals mensenrechtenverdedigers, advocatencollectieven en NGO’s te ondersteunen. Deze steun moet nu worden uitgevoerd en opgeschaald. Van groot belang is daarbij het steunen van onafhankelijke media die hard worden getroffen door de corona-crisis, zoals de grootste Hongaarse nieuwswebsite Index. Dit is een race tegen de klok, want recent heeft een pro-Orbán oligarch het bedrijf voor 50% gekocht, waarmee de kritische koers in gevaar kan komen. Van Ojik vraagt minister Blok daarom om geld vrij te maken voor onafhankelijke media in Hongarije: zo kan Nederland hen al met een bescheiden bijdrage voor de komende tijd flink uit de brand redden.

(2) Shelter cities in Nederland moeten onderdak bieden aan vervolgde mensenrechtenverdedigers en journalisten Shelter cities zijn Nederlandse steden die jaarlijks één of meerdere mensenrechtenverdedigers in nood voor een periode van drie maanden opvang bieden. Hongaarse journalisten worden op dit moment bedreigd met een celstraf van vijf jaar als zij hun werk blijven doen. Ook zij zouden door Nederlandse steden opgevangen moeten kunnen worden.

(3) Geld dat Hongarije vanuit het EU corona-steunpakket ontvangt moet direct naar bevolking gaan Hongarije ontvangt maar liefst 5 miljard euro uit het steunpakket van de EU, daarmee is het land na Polen de grootste ontvanger van EU-steun.  Het is terecht dat de Hongaren worden gecompenseerd voor de vergaande gevolgen van corona, maar het is riskant om dit geld zonder voorwaarden te stellen aan Orbán te geven. Aangezien het Europees geld moet worden onderzocht hoe dit geld direct aan de bevolking, het MKB en andere instellingen kan worden gegeven. 

(4) Strenge voorwaarden voor de uitkering van EU-subsidies Er is in Brussel al een voorstel gedaan om EU-subsidies afhankelijk te maken van de naleving van de rechtsstaat in lidstaten. Europese regeringsleiders zijn het hier tot nu toe niet over eens. Voor twijfelende EU-landen is nu het moment om dit voorstel alsnog te steunen. Nederland kan in de Raad het initiatief nemen om deze kwestie opnieuw op te brengen en het belang hiervan te benadrukken.

(5) Hongarije blijven aanspreken op schending van de rechtsstaat

Inmiddels is het eerste voorzichtige statement van zestien EU-landen over de schendingen van de persvrijheid & rechtsstaat binnen. Hoewel het duidelijk is om welk land het gaat, wordt Hongarije niet bij naam genoemd. Daardoor heeft ironisch genoeg Hongarije zich inmiddels aangesloten bij dit statement. Nederland verdient complimenten voor de actieve rol binnen de EU ten aanzien van het waarborgen van de rechtsstaat, maar het is tijd voor verdere acties. 

Een mogelijkheid die nog niet is geprobeerd is het starten van een rechtszaak tegen de Hongaarse regering bij het Europees Hof omdat Hongarije niet voldoet aan zijn rechtsstatelijke verplichtingen die horen bij het EU-lidmaatschap. Nederland kan dit alleen of met een kopgroep van Europese landen doen. Daarnaast kunnen allerlei diplomatieke contacten worden ingezet, zowel in contacten tussen landen als op EU-niveau.

Lees hier de schriftelijke vragen die Bram van Ojik aan minister Blok van Buitenlandse Zaken stelt.

En wat als de corona-crisis voorbij is?

Het Europees Parlement heeft in september 2018 op initiatief van GroenLinks Europarlementariër Judith Sargentini besloten een zogenaamde ‘artikel-7 procedure’ tegen Hongarije te starten. Dat houdt in dat Hongarije zich via hoorzittingen met andere EU-landen moet verantwoorden over zijn beleid. Als hierdoor de situatie niet voldoende verandert, kunnen er sancties volgen en in het uiterste geval kan Hongarije zelfs zijn stemrecht in de EU verliezen. 

Daarnaast vindt GroenLinks dat er in de EU-begroting standaard een koppeling moet zijn tussen de naleving van de rechtsstaat in een lidstaat en de subsidies die een land ontvangt. Als een land zich voor lange tijd niet aan de basisprincipes van de EU houdt, moet er op Europese financiering kunnen worden gekort.

De Europese Commissie presenteert plannen voor de financiering van de Europese Green Deal. GroenLinks ziet echter dat het duurzame investeringsplan nog niet voldoende is om voor een echte doorbraak te zorgen. Het beloofde geld komt grotendeels uit al bestaande plannen voor de Europese meerjarenbegroting, waarin vergroening zeer te wensen over laat.

Europarlementariër Bas Eickhout: “Hoewel de beloofde 1.000 miljard aan investeringen als een gigantisch bedrag klínkt, moeten we ons wel bedenken dat dit bedrag wordt uitgesmeerd over een periode van 10 jaar. En belangrijker, als je kijkt uit welk potje dit geld komt, is het nog onzeker of de geldstromen echt gaan veranderen.”

Eickhout wijst erop dat de EU in de periode van 2013 tot en met 2020 ongeveer 19 procent van de begroting uitgaf aan de strijd tegen klimaatverandering. Het doel van het nieuwe investeringsplan is dit te verhogen naar 25 procent. “Dit is niet de verandering die nodig is voor de benodigde snelle transitie. Zeker als je bedenkt dat de Europese Commissie subsidies die tot schaalvergroting in de landbouw leidt ook als klimaatactie bestempelt.”

100 miljard

De Commissie erkent dat 100 miljard per jaar te weinig is voor de groene transitie en dat EU-landen en de Europese Investeringsbank (EIB) de rest moeten leveren. GroenLinks is positief over de ideeën die de Commissie daarvoor op tafel legt, maar concrete wetsvoorstellen laten nog op zich wachten. 

Eickhout: “We moeten de kortzichtige begrotingsregels en obsessie met de laagste prijs in aanbestedingsregels durven aan te pakken. Ze moeten plaats maken voor een groene doorbraak. We kunnen de lage rente nu volop gebruiken voor duurzame investeringen.” Daarnaast ziet GroenLinks kansen in de regels die de Commissie aankondigt om private investeringen te verduurzamen op basis van het recente akkoord over een ‘groene taxonomie’.

Eerlijke transitie

Een bedrag van 7,5 miljard euro van bestaande cohesiefondsen wordt uitgetrokken voor een ‘eerlijk transitiefonds’ voor regio’s waar het sluiten van kolenmijnen en andere vervuilende activiteiten de grootste sociale impact heeft. Daarnaast wil de Commissie aan deze regio's gunstige leningen verstrekken via de EIB. Europarlementariër Kim van Sparrentak denkt niet dat dit fonds voldoende is om de nodige zekerheid te bieden aan mensen.

“Deze relatief kleine bedragen doen geen recht aan de grote uitdaging waar sommige regio’s voor staan. We kunnen de economie alleen succesvol veranderen als de EU en de EU-landen meer zekerheid bieden aan mensen. Behalve meer financiële steun, gebonden aan strengere doelen voor het sluiten van kolencentrales, moet de EU pal staan voor een sterke publieke sector, betere sociale zekerheid en meer zekerheid op de arbeidsmarkt.”