De Bovenkerk in Kampen moet worden gerestaureerd. De totale restauratiekosten zijn geraamd op € 3,4 miljoen. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) stelt in 2023 eenmalig € 15 miljoen beschikbaar om een aantal urgente restauraties van grote monumenten te ondersteunen. De Bovenkerk komt hier onder voorwaarden voor in aanmerking. Eén van de voorwaarden is dat lokaal wordt meebetaald aan de restauratie. Het college stelt de gemeenteraad daarom voor om hiervoor € 500.000 beschikbaar te stellen.
Jaarlijks stelt het ministerie van OCW via een provinciefonds € 20 miljoen beschikbaar voor het restaureren van rijksmonumenten die geen woonhuis zijn. Dit budget is niet voldoende voor grote restauratieprojecten. Een maatregel die het ministerie voor de korte termijn neemt is het eenmalig beschikbaar stellen van € 15 miljoen extra. De lobby vanuit de provincie en vragen van Kamerleden over urgente restauratieprojecten, waaronder de Bovenkerk, hebben bijgedragen aan het beschikbaar stellen van het extra budget. De voorwaarden voor de eenmalige subsidie zijn dat lokaal de helft wordt bijgedragen aan de restauratie, dat de restauratie een hoge bouwkundige urgentie heeft en dat het project startklaar is.
Wethouder Richard Boddeus: “Samen met de Bovenkerk en de provincie Overijssel zetten we ons in voor het behoud van de Bovenkerk als icoon van Kampen. Met de lokale bijdragen en de extra subsidie van het ministerie lijkt de restauratie financieel haalbaar. Dat is belangrijk, zodat er op korte termijn een oplossing komt voor de huidige restauratieproblemen van de Bovenkerk.”
Forse lokale bijdrage
De provincie wil zich inzetten om de restauratie voor de subsidie in aanmerking te laten komen. De Bovenkerk staat op dit moment als enige monument op de noodlijst van de provincie Overijssel. De restauratie voldoet al aan de laatste 2 voorwaarden van het ministerie. Om volledig aan de voorwaarden te voldoen, moet de provincie zich inspannen voor cofinanciering.
Voor de restauratie stelt de provincie al ruim € 700.000 beschikbaar. De Bovenkerk draagt zelf en vanuit fondsen ongeveer 500.000 euro bij. De provincie wil samen optrekken en verwacht ook een bijdrage van de gemeente Kampen. Het college stelt nu aan de gemeenteraad voor om € 500.000 bij te dragen. De bijdragen laten bij elkaar opgeteld een forse lokale inspanning zien, waardoor de kans op een sluitende bijdrage vanuit het ministerie groter is.
De gemeenteraad neemt naar verwachting op 13 juli een besluit over het voorstel. Als de raad met het voorstel instemt, wordt de restauratie van de Bovenkerk door de provincie bij het ministerie aangemeld voor de subsidie. Staatssecretaris Uslu neemt in het najaar van 2023 een besluit over de inzet van het extra budget.
Aanleiding restauratie en toekomstplan
De problemen met de Bovenkerk worden voor het grootste deel veroorzaakt door de zetting van de ondergrond. Die is voor de kolommen, het middenschip en de toren niet gelijk, waardoor scheurvorming ontstaat. Dit probleem keert iedere 40 tot 50 jaar terug. Met de verschillende bijdragen kan de Bovenkerk worden gerestaureerd, maar is er nog geen permanente oplossing.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed adviseert om nu niet voor een meer permanente oplossing te gaan, omdat de restauratie van de gewelven niet kan wachten. Samen met alle betrokken partijen werkt de gemeente aan een toekomstplan voor het behouden van de Bovenkerk. Daarnaast wordt gekeken naar de ontwikkeling van het gebied rondom de Bovenkerk.