Op Zaterdag 16 november jl. was er een ledenvergadering in Dorpshuis Hanswijk in Egmond aan den Hoef.
Op deze vergadering hield biologisch-dynamische boer Bram Borst (van de loeigoeie zuivelboerderij de Buitenplaats) een interessante inleiding, waarin hij uitgebreid vertelde over zijn bedrijfsvoering.
Voor wie meer wil weten of de zuivelproducten wil kopen: kijk op de website van de boerderij: http://www.loeigoeiezuivel.nl/
Lezing biologische boer Bram Borst op 16 november 2019
De boerderij van Bram en echtgenote Ilse in Eenigenburg is op het internet te vinden onder www.loeigoeiezuivel.nl
Eerst kort de geschiedenis van de boerderij: zijn vader is in 1968 gestart en in 1989 biologisch geworden. In 1992 hebben Bram en Ilse het bedrijf overgenomen. Door de jaren heen is het aantal koeien gelijk gebleven: 30 stuks, waarbij elk jaar een vijftal koeien wordt geslacht en vervangen door 5 jonge koeien die bij hen opgroeien. De rest van de jaarlijkse kalveren wordt verkocht. Ze werken samen met twee andere (akkerbouw-) bedrijven, o.a. de Lepelaar van Jan Schrijver. Ze ruilen met elkaar trekkers, mest en voer en doen dit met gesloten beurs.
De melk wordt op de boerderij verwerkt tot allerlei soorten zuivel: karnemelk, melk etc. Nevenactiviteiten: een camping met 15 plekken, waarvan 5 vaste en rest wisselend. Hij is bezig om vergunning te krijgen voor 5 kleine vakantiehuisjes om achter de hand te hebben mocht het boeren te lastig worden. Ook zijn er 2 plekken voor zorgcliënten en daarnaast wordt het eigen vlees verkocht.
Wat is anders?
Het is een bewuste keus om deze omvang te handhaven en niet te groeien en op een biologisch verantwoorde manier te werken met respect voor natuur en dieren. Dit betekent bijvoorbeeld dat hij per dag maar een paar uur kwijt is aan melken, terwijl grote boeren hier soms wel 5/6 uur mee bezig zijn. Zij vinden een gezond economisch bedrijf en een goed leven met voldoende rust en tijd voor andere dingen belangrijker dan groei om de groei. Ze delen de rust op de boerderij graag met anderen, vandaar de camping.
Melk zelf verwerken en verkopen
Lang geleden waren ze aangesloten bij een coöperatie, die door Campina werd overgenomen. Dat beviel niet. Alles draaide om macht en geld. Toen uitkoop mogelijk was, zijn ze de melk zelf gaan verwerken. Klein begonnen, zodat de investering in apparatuur overzichtelijk was. Vervolgens is de capaciteit langzaam uitgebreid tot wat het nu is. Er wordt geen kaas gemaakt, omdat dit echt een andere tak van sport is (vergt andere apparatuur) en er wordt al heel veel boerenkaas gemaakt.
De verkoop van de zuivel gaat via zgn. verkoophuisjes, die op een aantal plekken staan, o.a. bij de boerderij, maar o.a. in Schagen, Julianadorp. Klanten (zo’n 500/600) krijgen een sleutel van zo’n huisje, pakken de producten en noteren wat ze meenemen. Eén keer per maand wordt het bedrag van hun verbruik automatisch geïncasseerd. Het overgrote deel van de mensen houdt het verbruik eerlijk bij.
De koeien
Bram ziet zijn koeien (diverse soorten) als individuen en geeft ze allemaal een naam en géén oormerken. Dit als bedankje voor wat zij doen/leveren. Werken zonder oormerken wordt tot nu toe gedoogd. Er is een eigen stier, dus geen KI. Het vlees van de 5 koeien (dan ongeveer 6 jaar oud), die jaarlijks worden vervangen, wordt op de boerderij verkocht. Gemiddeld worden koeien 8 jaar oud, max. 14. Op grote boerderijen ligt die leeftijd overigens veel lager: 2,1 jaar/koe, omdat die koeien veel meer melk leveren dan de zijne.
CO2 en stikstofproblematiek
Dit is niet eenvoudig uit te leggen en niet makkelijk hier weer te geven. Bram laat wat grafieken zien van het ministerie van Landbouw en geeft uitgebreide toelichting op de diverse onderdelen CO2, stikstof en methaan.
Wat betreft CO2 wordt de uitstoot van zijn koeien voor het overgrote deel opgenomen door zijn 30 ha. gras. Maar koeien stoten daarnaast lachgas en methaan uit en dat laatste is eigenlijk erger want het duurt zo’n 50 jaar voor methaan is opgenomen.
De grote problemen in de veeteelt zijn het krachtvoer en de kunstmest. Deze twee dingen zorgen voor te veel stikstof, waardoor de grond zuur wordt. Bij hem worden beiden niet gebruikt.
Verzuring was in de ’80-er jaren een groot onderwerp, maar is daarna uit beeld verdwenen. De gevolgen van het gevoerde beleid worden nu weer goed zichtbaar in het achteruit hollen van de biodiversiteit. Ook de bodemvruchtbaarheid gaat heel erg achteruit, terwijl bodemleven belangrijk is. Onderzoek naar zijn grond laat zien, dat dit bij hem goed zit.
Hoe verder?
De huidige problemen zijn echt al tientallen jaren bekend. Maar de politiek heeft maatregelen steeds voor zich uit geschoven totdat de EU en de rechter ingrepen. Hij begrijpt overigens heel goed de woede van de boeren nu. Zij zijn in de afgelopen 20/30 jaar gevangen geraakt in een systeem van groei en nog eens groei en zijn via grote investeringen totaal afhankelijk van de banken. Teruggaan is moeilijk en zal zijns inziens tientallen jaren vergen. Het is echt niet in 2/3 jaar op te lossen.
Belangrijk is dat boeren nadenken over wat voor soort bedrijf ze willen voeren, wat belangrijke dingen in hun leven zijn en dat ze bewuste keuzes maken. Maar dit geldt ook voor de maatschappij, want steeds maar groei is volgens hem onhoudbaar.
Het bericht Lezing door biologisch-dynamische boer Bram Borst op 16 november 2019 verscheen eerst op PvdA Bergen (NH).
