Poliflw

In de laatste Statenvergadering van 2019 stonden vier bespreekpunten op de agenda: de Regionale Energie Strategie (RES), het instellen van een taskforce stikstof, de Fryske Akademy en de startnotitie Gastvrij Fryslân.

Provincie, Wetterskip, gemeenten, woningbouwcorporaties, energieproducenten, Friese Milieufederatie en nog meer organisaties zijn partners in dit proces en de RES is onderdeel van het klimaatakkoord. De SP vindt dat de energietransitie samen met de inwoners van onze provincie tot stand moet komen. Dat gebeurt al op veel plaatsen middels een lokale energiecoöperatie. Wat voorkomen moet worden is dat grote investeerders hun plannen doordrukken en, gesubsidieerd en wel, er vandoor gaan met grote winsten. Daarom streeft de SP naar een provinciaal energiebedrijf; zo blijft de sturing in handen van de overheid en gaan niet alleen de lasten, maar ook de lusten van de energietransitie naar mensen in de omgeving. Een motie, waarin het College wordt gevraagd dit te onderzoeken werd verworpen. Wat betreft de taskforce stikstof, waarbij Hanneke Goede namens SP en FNP een motie indiende om de kosten te verhalen op het rijk (aangenomen)en de Fryske Akademy kon de fractie zich vinden in de Collegevoorstellen. Wat betreft de startnotitie “gastvrij Fryslân” vond fractievoorzitter Michiel Schrier het vooral een stuk wat ondanks mooie woorden over “slimme groei” en “iedereen profiteert mee”, opnieuw en vooral gericht is op winst, geld wat moet rollen en het ondersteunen van bedrijven. De gefortuneerde toerist moet daarvoor naar onze provincie worden gelokt. De inwoners van onze provincie worden daarbij vergeten, maar ook het Friese goud, zoals Rustpunten, Vrienden op de fiets-adressen, de Marrekrite ligplaatsen, het wandel- en fietsnetwerk en al die mooie kleinschalige (familie)bedrijfjes worden genegeerd. Je mag jezelf pas “gastvrij Fryslân” noemen als iedereen welkom is, maar ook als je eigen inwoners mee profiteren zodat de gewenste “slimme groei”, een groei is voor iedereen en niet alleen een financiële groei voor bedrijven. Daarom werd in een motie gevraagd in de nog op te stellen beleidsbrief en het uitvoeringsprogramma op te nemen waar en hoe de slimme groei voor de inwoners van Fryslân wordt gerealiseerd. De motie werd aangenomen.

In Fryslân staan driehonderdduizend woningen. Om de duurzaamheidsambities in 2050 te halen moeten er ieder jaar een kleine tienduizend huizen worden aangepakt. De SP maakt zich grote zorgen over de betaalbaarheid van deze aanpassingen en of dit wel rechtvaardig gebeurt. We kunnen deze opgave alleen maar realiseren als we solidair zijn met elkaar en als de gezamenlijke overheden meer verantwoordelijkheid nemen. Er is een systeemverandering nodig waar rechtvaardigheid en betaalbaarheid voorop staan in plaats van korte termijn winst. Hierbij heeft niet de markt de regie, maar de overheid.

Onderzoek van CE Delft (Rechtvaardigheid en inkomenseffecten van het klimaatbeleid, 2017) laat zien dat de energierekening voor de laagste inkomens in 2050 onbetaalbaar wordt. Maar liefst zeventien procent van het inkomen zal dan worden besteed aan energie, meer dan een verdrievoudiging! Energiearmoede en weerstand tegen de energietransitie zullen dan het gevolg zijn. Dit is onrechtvaardig, onacceptabel en ongewenst.

Dat de klimaatambities alleen gehaald kunnen worden als dit rechtvaardig gebeurt is ook de mening van de Raad voor Leefomgeving en Infrastructuur (RLI). De RLI raadt aan om in de wet vast te leggen dat de energierekening niet hoger mag zijn dan een acceptabel percentage van het inkomen. Betaalbare warmte in je huis moet een recht zijn. Daarnaast adviseert de RLI om het aanleggen van warmtenetten of het verbeteren van het elektriciteitsnet een collectieve, publieke taak te maken en daarbij vast te leggen dat iedereen hieraan meebetaalt. Betaalbaarheid door solidariteit. Wij pleiten ervoor om niet alleen de warmtenetten maar ook het verduurzamen van huizen een publieke taak te maken. Een sterke overheid kan sturen op rechtvaardigheid. Een sterke overheid kan ook organiseren dat er samen met wijken, buurten en dorpen duurzame warmteplannen worden gemaakt. De RLI wijst daarbij op het belang van draagvlak in de wijken. 

Alleen als er een eerlijk verhaal komt met eerlijke lusten en lasten voor iedereen gaan wij de doelen uit het klimaatakkoord van Parijs halen. Te beginnen met energiebesparende maatregelen, die bereikbaar zijn voor iedereen, zodat niemand met een onbetaalbare rekening blijft zitten.

Michiel Schrier, lijsttrekker Provinciale Staten SP Fryslân 

Fenna Feenstra, fractievoorzitter Provinciale Staten SP Fryslân