Poliflw

Er gaan miljarden om in de farmaceutische industrie. Is dat geld nodig voor de ontwikkeling van medicijnen? Of maken bedrijven enorme winsten over de rug van zieke mensen? Jesse Klaver en jurist Ellen 't Hoen gaan erover in gesprek in de nieuwe aflevering van de podcast Jesse&.

Middenin de coronacrisis was er een tekort aan coronatests, maar toch wilde farmaceut Roche het recept ervoor niet delen. Terwijl het bedrijf (met een marktwaarde van bijna €200 miljard in 2019) niet genoeg productiecapaciteit had om zelf in de vraag naar de testen te voldoen. Het leek kenmerkend voor de farmaceutische industrie waarin miljardenwinsten worden gemaakt, maar er nauwelijks transparantie is over hoe duur het nou is een nieuw medicijn te ontwikkelen.

Jurist Ellen ’t Hoen werkt al 30 jaar om geneesmiddelen toegankelijker te maken. Met succes: zo introduceerde ze een ‘patentpool’ waardoor bijvoorbeeld HIV-medicatie in veel landen eindelijk betaalbaar werd.

Hoe we de ongebreidelde macht van de farmaceutische industrie breken, waarom een patentpool ons ook uit deze coronacrisis kan helpen én wat de rol is van de politiek, hoor je in deze aflevering van Jesse&!

Luister op Spotify, Apple Podcasts of met de RSS-feed in jouw favoriete podcast-app. Op Youtube kun je fragmenten uit de podcast mét beeld bekijken.

Lees hier meer over de podcast Jesse&.

In deze tweewekelijkse podcast spreekt Jesse Klaver met gasten die hem fascineren. Over vaderschap, kapitalisme of de beste nachtclub van Roosendaal.

Jesse Klaver: "Ik ben er heel enthousiast over. Ik heb er lang over getwijfeld; het lijkt wel alsof tegenwoordig iedereen een podcast maakt. Maar ik ben echt helemaal om. Dat zit 'm er vooral in dat ik in deze podcast de kans krijg om over allerlei zaken te praten waar normaal eigenlijk geen tijd voor is. Vaak heb je maar 30 seconden hebt in een politiek debat of een statement op televisie. In deze podcast kan ik echt een dik uur doorpraten met allemaal interessante mensen die ik ontmoet."

"Soms zijn dat hele bekende mensen, (oud-)sporters zoals Toon Gerbrands, of mensen die bekend zijn van televisie, zoals presentator Sahil Amar Aïssa. En soms zijn het experts waar je waarschijnlijk nog nooit van hebt gehoord, maar die ontzettend goed kunnen uitleggen over onderwerpen waar het niet zo vaak over gaat in de populaire media. Onderwerpen die wel wel superbelangrijk zijn voor ons allemaal, zoals de farmaceutische industrie, of hoe we groen uit de crisis komen."

Direct naar de eerste aflevering Waar kan ik de podcast beluisteren?

Luister en abonneer je op de podcast via Spotify, iTunes of je favoriete podcast-app. Liever met beeld bekijken? Dat kan op YouTube.

Vind je Jesse& leuk? Vertel je vrienden, familie en collega's over de podcast!

GroenLinks dient vandaag een wetsvoorstel in waardoor bedrijven die hun hoofdkantoor verhuizen naar een land zonder dividendbelasting een eindafrekening gepresenteerd krijgen. Multinationals met zogenaamde ‘uitgestelde winsten’ moeten daar bij vertrek alsnog in Nederland dividendbelasting over betalen. Als deze initiatiefwet wordt aangenomen geldt de wet met terugwerkende kracht vanaf 10 juli 2020. Jesse Klaver: “Het is eigenlijk doodeenvoudig: wie in Nederland winst maakt, betaalt daar in Nederland belasting over. Bij verhuizing naar het buitenland krijg je gewoon de eindafrekening.

De afgelopen jaren is de dividendbelasting een groot onderwerp geweest in het publieke debat. Het kabinet wilde de dividendbelasting afschaffen om een handjevol bedrijven hier te houden. Dat zou 2 miljard euro kosten. GroenLinks was hier fel op tegen omdat het niet uit te leggen is dat er voor grote multinationals speciale regels werden gemaakt en uiteindelijk is het voorstel gestrand.  

Al jarenlang maakt de partij zich hard voor een eerlijk belastingsysteem waarin zowel burgers, kleine bedrijven als grote bedrijven belasting betalen. In 2018 leidde een GroenLinks wetsvoorstel ertoe dat de dividendbelasting niet werd afgeschaft. In 2019 werd een wetsvoorstel van GroenLinks overgenomen waardoor grote bedrijven meer winstbelasting gaan betalen. En nu zet GroenLinks een nieuwe stap om belastingontwijking tegen te gaan.

Vrijwel alle Europese landen hebben een dividendbelasting. Het Verenigd Koninkrijk is hierop een van de weinige uitzonderingen. De eindafrekening in de dividendbelasting geldt alleen voor grote bedrijven (met een omzet van meer dan €750 miljoen) die zich verplaatsen naar een land waar geen dividendbelasting wordt geheven. In een dergelijke situatie is er namelijk sprake van een fiscale mismatch waarbij de dividendbelasting in geen enkel land wordt geheven en de belastingclaim tussen wal en schip valt. GroenLinks wil dat er een einde komt aan deze vorm van belastingontwijking en gaat het heffingslek met dit wetsvoorstel dichten. GroenLinks Kamerlid en initiatiefnemer Bart Snels: “Het is niet uit te leggen dat grote bedrijven hier jarenlang vermogen kunnen opbouwen dankzij alle goede voorzieningen in Nederland en dan plotseling de belasting ontlopen door naar het buitenland te vertrekken”.  

Grote bedrijven die na 10 juli 2020 uit Nederland willen vertrekken, zullen belasting moeten betalen over hun winst die in Nederland is opgebouwd. Hierdoor hebben ze minder fiscale redenen om te verhuizen naar een land zonder dividendbelasting. Dit kan ertoe leiden dat hoofdkantoren gaan heroverwegen of het wel verstandig is om te vertrekken uit Nederland. Snels: “Dit wetsvoorstel is een ultieme poging om grote bedrijven die overwegen te vertrekken naar het Verenigd Koninkrijk op andere gedachten te brengen”.

Woensdagmiddag presenteerde de Europese Commissie haar plan voor een herstel uit de coronacrisis. GroenLinks vindt dat het plan op de juiste prioriteiten inzet en een goede start biedt om op verder te bouwen. Wel moeten er garanties komen dat de uitgaven aan strenge eisen voldoen.

GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout: “Dit plan biedt een alternatief voor jarenlange stagnatie in Europa en verdient daarom steun. Nu is het zaak dat de miljarden ons niet alleen door deze crisis loodsen, maar tegelijk de klimaatcrisis bij de hoorns vatten.”

Bellen met Bas Luister naar de podcast van Bas Eickhout waarin het herstelplan besproken wordt. Woensdagavond besprak Eickhout de plannen van de Europese Commissie in een Facebook Live onder andere met Catherine de Vries vanuit Milaan. Financiering

De Europese Commissie stelt een herstelfonds voor van 750 miljard euro bovenop de reguliere Europese begroting. Om dit te financieren stelt de Commissie voor dat de EU langjarige leningen aangaat die terugbetaald worden door alle lidstaten, maar ook door inkomsten uit Europese belastingen op de grootste multinationals, plastic, een CO2-grensheffing en emissiehandel.

Eickhout is blij dat het grootste deel (500 miljard euro) van het herstelfonds in de vorm van subsidies gegeven wordt, in plaats van alleen leningen: “Het is in ieders belang dat ook zwaar getroffen EU-landen met beperkte financiële ruimte niet in een nieuwe schuldencrisis en langdurige recessie terechtkomen. Dat zou de gehele EU treffen. We hebben een sterke EU de komende jaren keihard nodig om ons in de wereld staande te houden en de klimaatcrisis op te lossen.”

Voorwaarden

GroenLinks zal wel scherp letten op de voorwaarden voor besteding van de corona-herstelmiljarden. De Commissie zet weliswaar in op de juiste prioriteiten - groen, digitaal, innovatie en gezondheid -, maar de kleine lettertjes zijn cruciaal om te voorkomen dat er geld gaat naar de vervuilende delen van de economie of naar landen die Europese fundamenten van de rechtsstaat niet respecteren.

Eickhout: “De precieze regels voor het uitgeven van de coronamiljarden zijn nog niet duidelijk, het is cruciaal dat daar strenge duurzaamheidscriteria voor komen. Het kan niet zo zijn dat geld uit het herstelplan terecht komt bij vervuilende autobedrijven of luchthavens. Laten we het bredere plaatje niet uit het oog verliezen.”

Eickhout wijst erop dat de Europese Commissie tot nu toe geen duurzaamheidseisen heeft gesteld aan de 2.000 miljard euro aan nationale staatssteun. “Ook de vernieuwde voorstellen voor de Europese meerjarenbegroting zijn niet fundamenteel vergroend. We weten dat we naar een groene economie toe moeten, we hebben de tijd en het geld niet om eerst nog terug te keren naar de oude economie.”

Europarlementariër Tineke Strik wijst erop dat de Commissie zegt dat herstel na corona gebaseerd moet zijn op onze gedeelde Europese waarden. "Een EU-wet om fondsen afhankelijk te maken van respect voor de rechtstaat is hierin cruciaal. Het is nu aan EU-leiders om dit om te zetten in harde voorwaarden."

"Goed dat er een nieuw Europees programma voor gezondheid komt", reageert Europarlementariër Kim van Sparrentak. "Zo maken we Europa onafhankelijker van de farmaceutische industrie en pakken we de doorgeslagen marktwerking aan."

Eickhout verwacht een lastig debat over het plan om het verdelen van geld te koppelen aan economische hervormingen. “Het is verstandig om hervormingen te eisen in ruil voor steun, maar worden dat groene en sociale hervormingen of wordt het een neoliberaal afbraakbeleid zoals in de vorige crisis? Parlementen moeten zeggenschap krijgen over welk soort hervormingen ze willen stimuleren.”

Hoe nu verder?

De voorstellen van de Europese Commissie kunnen alleen doorgaan als alle EU-lidstaten en het Europees Parlement akkoord gaan. Het voorstel van de Commissie kent veel raakvlakken met de Duits-Franse plannen en de positie van het Europees Parlement. GroenLinks maakt zich zorgen over de opstelling van het Nederlandse kabinet dat tot nu toe alleen leningen wil verstrekken en zich blijft verzetten tegen een EU-begroting met voldoende middelen om de Europese prioriteiten te financieren. 

Eickhout: “Nederland dreigt een blok aan het been te worden voor een ambitieus economisch herstel. Nederland zou er beter aan doen om diplomatieke inspanningen te richten op een goede, duurzame besteding van het geld, in plaats van de vrek uit te hangen.”

GroenLinks-partijleider Jesse Klaver: “Met dit voorstel zet de Europese commissie een belangrijke stap voorwaarts. Eindelijk wordt een begin gemaakt om grote bedrijven eerlijk te laten meebetalen aan het aanpakken van de crisis. Het huidige kapitalisme heeft gefaald en er zijn alternatieven nodig. Dat kan niet zonder Europa.”

Klaver doet een dringend beroep op premier Rutte en minister Hoekstra. “Stop met het frustreren en vertragen. Tot nu toe weigerde de Nederlandse regering het grote bedrijfsleven mee te laten betalen. Het is cruciaal dat Nederland daarmee ophoudt en zich inzet voor alle Europese burgers die worden getroffen door de economische gevolgen van de coronacrisis.”

In een gezamenlijk opiniestuk in De Volkskrant roepen GroenLinks-partijleider Jesse Klaver en de wereldberoemde Franse econoom Thomas Piketty Europese regeringsleiders op niet opnieuw de fouten van de vorige economische crisis te maken. Dit keer zouden niet gewone mensen de crisis betalen, maar de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen.

Ze pleiten ervoor om op Europees niveau de winsten van multinationals, enorm grote vermogens en CO2-uitstoot zwaarder te belasten. De discussie moet niet gaan over transfer van geld tussen Europese landen, schrijven ze, maar over het herverdelen van geld tussen de rijkste 1% van Europa naar de overige 99%.

Vorige week in de Tweede Kamer vond een fel debat plaats tussen Klaver en premier Rutte over de ideeën van Piketty. Rutte vond de opstelling van Klaver populistisch en beweerde dat het aanhangen van Piketty en het creëren van banen niet samen kan gaan. Klaver gaf aan dat de het vasthouden van Rutte aan verouderde economische ideeën in een notendop weergeeft wat er mis gaat met beleid van de regering.

Het volledige opinieartikel is hier te vinden.

De oproep van GroenLinks om grote bedrijven die financiële nood hebben geen gift maar een lening te geven, krijgt veel ondersteuning in de samenleving. Een petitie hiervoor is inmiddels meer dan 100.000 keer ondertekend. “De rekening van de steun kan niet bij de burger worden gelegd. Deze 100.000 mensen roepen het kabinet op hieraan gehoor te geven”, zegt GroenLinks-partijleider Jesse Klaver.

Deze week presenteert het kabinet naar verwachting het nieuwe steunpakket voor bedrijven, de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW). Het is GroenLinks een doorn in het oog dat grote ondernemingen die geen winstbelasting betalen in Nederland in het huidige pakket  “gratis” staatssteun krijgen.

“Multinationals als booking.com keerden jarenlang hun winsten uit aan aandeelhouders, en hebben nu geen reserves om hun medewerkers te behouden. Grootwinkelbedrijven zoals Pearl, Specsavers en Eye Wish boekten hoge winsten dankzij belastingontwijking en vragen nu overheidssteun aan. Terwijl zij hun marktpositie konden verwerven ten koste van zelfstandige ondernemers, die wel gewoon belasting betalen”, aldus Klaver.   

Het nieuwe steunpakket dat vanaf juni ingaat, moet daarom voorwaarden stellen aan bedrijven, zegt Klaver.

“Geef economische steun waar die nodig is. De familiebedrijven. De caféhouder. De kapper. Het poppodium. De bedrijven die belangrijk zijn voor de toekomst van onze samenleving. Maar als een multinational aanklopt bij de overheid, dan moet helder zijn: er is steun, maar dat is geen gift, dat is een lening.”

Verder wil GroenLinks dat bedrijven voor deze overheidslening voldoen aan sociale- en duurzaamheidseisen, zoals het aanpakken van bonussen en werk maken van verduurzaming en alles op alles zetten om ontslag van personeel te voorkomen. Het geleende bedrag wordt terugbetaald als er in betere tijden weer winst wordt gemaakt.

Nederland zit nog midden in een gezondheidscrisis, maar die vraagt wel om ook al na te denken over de volgende crisis: de economische. Daar mag niet te lang mee worden gewacht en daarom deelt GroenLinks vandaag haar eerste ideeën voor een Nederland na corona.  

De afgelopen weken heeft GroenLinks zich hard gemaakt om te zorgen dat de kosten van deze crisis niet – net zoals na de economische crisis van 2008 – weer bij de burger worden neergelegd. De petitie die oproept om van overheidssteun aan grote bedrijven een lening te maken, is in drie dagen tijd al meer dan 50.000 keer ondertekend. Het laat zien dat meer mensen een solidaire en eerlijke weg uit de crisis willen.

Maar we moeten nog meer doen als we willen dat het ook echt anders gaat.

Jesse Klaver: “Voor we het weten zijn er alweer afspraken gemaakt met grote multinationals, wordt er bezuinigd op zorg, onderwijs en cultuur, gaan er weer miljarden naar aandeelhouders, terwijl de lonen achterblijven en is het business as usual.”

Rechtse politiek heeft er de afgelopen jaren voor gezorgd dat de publieke sector is verzwakt en de sociale zekerheid is uitgehold. Dat is nu pijnlijk zichtbaar. Maar deze coronacrisis laat ook zien waar mensen samen toe in staat zijn en waar ze naar verlangen. Alles draait nu om samenwerking. Voor de gezondheid van individuen, maar ook voor de gezondheid van de samenleving.

Jesse Klaver: “Die solidariteit vanuit de mensen zelf is prachtig om te zien, maar laat ook zien waar het huidige systeem tekortschiet. De keuzes die we nu maken, kunnen ervoor zorgen dat dit een keerpunt wordt. Het begin van een rechtvaardiger economisch systeem, waarin niet geld of de laagste prijs, maar welzijn voorop staat.”

Het is aan ons om ervoor te zorgen dat de #SolidaireSamenleving er komt.

Meer weten? Lees hier ons manifest over onze vijf ideeën voor Nederland na corona.

 

Bij verlenging van de overheidssteun aan bedrijven zouden er heldere eisen gesteld moeten worden zodat belastinggeld dat bedoeld is voor doorbetaling van lonen niet in de zakken belandt van aandeelhouders. Ook moeten er heldere duurzaamheidseisen gesteld worden aan bedrijven die overheidssteun krijgen. Dat zeiden GroenLinks-leider Jesse Klaver en PvdA-leider Lodewijk Asscher vanavond.

GroenLinks en PvdA zeggen niet in te willen stemmen met verlenging van overheidssteun aan bedrijven als dat neerkomt op een blanco cheque. Van grote bedrijven zou gevraagd moeten worden loyaal mee te werken aan de invoering en naleving van de CO2-heffing en bij kleinere bedrijven om stipt de energiebesparingsplicht uit de wet Milieubeheer uit te voeren.

Daarnaast zouden, naar Deens voorbeeld, bedrijven die gevestigd zijn in een belastingparadijs geen aanspraak mogen maken op belastinggeld. Bedrijven die overheidssteun krijgen mogen geen dividend uitkeren aan aandeelhouders, geen bonussen uitkeren aan topmensen en geen eigen aandelen opkopen om de beurskoers te doen stijgen.

Jesse Klaver licht toe: “In goede tijden zijn de winsten voor bedrijven als booking.com voor de aandeelhouders. Maar in slechte zijn de verliezen voor de samenleving. Dat raakt het rechtvaardigheidsgevoel van iedereen. Daarom moeten we nu heldere eisen stellen aan bedrijven die we met belastinggeld overeind houden. Zo zorgen we dat we duurzamer uit deze crisis komen en we de rekening dit keer niet bij de burger leggen, maar we het herstel van de economie mede financieren uit de winsten van multinationals.”

Lodewijk Asscher: “Om eerlijk en fatsoenlijk uit deze crisis te komen zijn duidelijke voorwaarden nodig voor de steun aan bedrijven. Nu steun ontvangen betekent mensen in dienst houden. Nu steun ontvangen betekent netjes belasting betalen, inspraak voor werknemers en geen bonussen aan de top. Nu steun ontvangen betekent dat de belangen van de samenleving en de planeet centraal komen te staan en niet die van de aandeelhouders.”

 Morgen besluit het kabinet over verlenging en versoepeling van verschillende maatregelen en zal mogelijk ook een besluit vallen over verlening van de NOW.

Als er een vaccin beschikbaar komt tegen Corona, mag dat niet in handen zijn van één farmaceutisch bedrijf of één land, maar moet dat beschikbaar komen voor de hele wereld. Alle eigendomsrechten en kennis over een vaccin, medicatie en coronatests moeten daarom ondergebracht worden bij de Wereld Gezondsheidsorganisatie (WHO). Daarvoor pleit GroenLinks-leider Jesse Klaver. Hij wil dat Nederland het voorstel van Costa Rica bijvalt bij de Algemene Vergadering van de WHO in mei.

Klaver: “Deze crisis maakt heel duidelijk waar de problemen in onze oude economie zitten. Medicijnen en vaccins in handen zijn van grote farmabedrijven, maar zij kunnen in een crisis niet genoeg produceren voor de hele wereld. Dit systeem waarbij tekorten ontstaan en miljarden winsten worden gemaakt door de ziekte van gewone mensen deugt niet. Zodra er een vaccin tegen corona ontwikkeld is mag dan niet door één bedrijf of één land geheim worden gehouden, maar moet dat snel mogelijk op zo veel mogelijk plekken gemaakt kunnen worden.”

Costa Rica heeft daarom het voorstel gedaan om een Covid-19 Pool op te richten, waar alle kennis, eigendomsrechten en patenten van vaccins, medicijnen en coronatests worden ondergebracht en toegankelijk worden voor de hele wereld. Een bijkomend gevolg zal zijn dat de prijs van een vaccin en medicijnen zal zakken. WHO directeur-general Ghebreyesus zei dinsdag het voorstel van Costa Rica te steunen. 17 tot 21 mei vergaderen alle lidstaten van de WHO in de World Health Assembly, het hoogste besluitvormend orgaan van de Wereldgezondheidsorganisatie.

De rol van grote farmaceuten kwam twee weken geleden ook al ter sprake in de Tweede Kamer toen bleek dat farmaceut Roche het recept om coronatests te maken geheim hield. Na grote publieke en politieke druk hebben zij uiteindelijk besloten dit recept met de overheid te delen.

Het idee van een wereldwijde ‘pool’ waar alle patenten voor een bepaald medicijn worden ondergebracht bestaat al voor medicijnen voor HIV, tuberculoses en hepatitus C.