Het was een interessante, druk bezochte bijeenkomst over het Nationaal ZorgFonds op 29 november in Ons Huis in Ede. Ongeveer 70 mensen waren aanwezig. De avond was georganiseerd door de SP afdeling Ede, maar de aanwezigen kwamen uit alle lagen van de bevolking. Er werden filmpjes gedraaid en er waren vier gastsprekers, die allemaal vanuit hun eigen gezichtspunt belichtten waarom zij voor een Nationaal ZorgFonds zijn. Zo legde Wessel van den Anker aan de hand van zijn persoonlijke situatie uit, wat het betekent als je van meerdere wijzigingen in de zorg last hebt. Het eigen risico is voor hem en zijn vrouw niet meer te dragen.
Ellen Toet, fysiotherapeut in Ede, vertelde dat zij vroeger een gesprek met een nieuwe patiënt startte met de vraag: ‘hoe kan ik u helpen?”. Nu moet ze vragen: ‘hoe bent u verzekerd en wat is uw pakket?’. Pas daarna kan ze kijken wat ze kan doen. Dit geldt ook voor chronische aandoeningen. Want ook die vallen niet altijd meer binnen de basisverzekering. Ze gaf het voorbeeld van een man waarvoor fysiotherapie echt noodzakelijk was. Hij moest echter de eerste 20 behandelingen zelf betalen. De hele familie had meegeholpen om dat voor elkaar te krijgen. Toen het echter tijd was voor behandeling 21 bleek dat deze man ook nog eerst zijn eigen risico moest volmaken. Schrijnend. Dit leidt tot zorgmijding: mensen zien af van medische zorg. Onbetaalbaar. Tegenwoordig volgt meer dan een kwart van de mensen de adviezen van de huisarts niet op. Dat percentage is gestegen. Heel vaak worden daar financiële redenen voor gegeven. Klachten worden daardoor erger, en ja, op den duur ook duurder. Volgens Ellen Toet worden juist de kwetsbare mensen in de samenleving in de steek gelaten.
Jan van Dijk, chirurg in ziekenhuis Gelderse vallei, had een andere insteek. Hij noemde als grote bezwaar tegen de marktwerking in de zorg dat de ontmoeting tussen mensen, tussen arts en patiënt, niet meer het belangrijkste is. De primaire drijfveer in het systeem is geld, terwijl de zorg mensgedreven moet zijn. Hij noemde het voorbeeld van een patiënt die vanwege zijn (goedkope) verzekering ófwel 20% van een operatie zelf moet betalen, ófwel naar een ziekenhuis in Breda moet. Inclusief lange wachtlijst daar. Zijn verzekering had in slechts enkele ziekenhuizen zorg ‘ingekocht’. De klant wordt gelokt met een lage premie, maar krijgt uiteindelijk geen goede zorg. Jan van Dijk vindt dat de SP een goed plan heeft gemaakt. Volgens hem gaat het niet om de precieze uitvoering. Het gaat er vooral om dat we zeggen: we zijn er klaar mee, we moeten naar een mensgerichte zorg. Uiteindelijk haal je daar miljarden mee binnen. De discussie over het Nationaal ZorgFonds is ook een stukje maatschappijkritiek, aldus Jan van Dijk.
Deze manier van tegen het ZorgFonds aankijken sluit goed aan bij de inleiding van Sandra Beckerman (SP Statenlid), die de avond geopend had. Sandra is van begin af aan bij de ontwikkeling van de plannen betrokken, sinds mei 2016. Want: Het moet eerlijker, er mag geen boete op ziek zijn zijn. “We moeten stoppen met de marktwerking, met al die polissen en al die onzin in het systeem”, zegt zij. Er zijn nu, een paar maanden later, al meer dan 220.000 mensen die hun handtekening gezet hebben voor het Nationaal ZorgFonds. “Veel gevestigde partijen zeggen nu”, zegt Sandra, “dat het SP plan niet kan. Dat er geen andere mogelijkheden zijn. Maar bedenk: Nederland is met zijn huidige systeem een uitzondering in de wereld. En juist in Nederland zijn de kosten als percentage van het nationaal product het sterkt gestegen. Het kan! Veel zorgverleners, uit allerlei partijen, zijn het met ons eens”. Het plan is nog niet tot in detail uitgewerkt, juist om anderen erbij te kunnen betrekken. Het zal moeten groeien. En dat is precies de richting die Jan van Dijk ook aangaf: we moeten zorgen dat de ‘marktballon’ langzaam leegloopt. De beweging moet groeien, mensen moeten zich aansluiten. Ellen Toet zei het zo: “de beweging is er, nu de kracht nog!”