Ik neem u mee naar donderdagavond 5 oktober 1905. Op deze avond wordt door de aanwezige Rouveners bij kastelein Kooiker besloten een eigen boterfabriek op te richten met de ietwat merkwaardige naam: De Kleine Winst. Een coöperatieve fabriek met 45 leden, samen goed voor ongeveer 200 koeien. De Kleine Winst begint te draaien en de zaken gaan goed. Op deze foto uit 1930 staat het bestuur van de coöperatie De Kleine Winst. Links naast directeur Sligman staat mijn overgrootvader Wicher Veerman. Een boer, benoemd als voorzitter van de Raad van Commissarissen van De Kleine Winst. Omdat het gebouw uit 1905 van pakweg 80 m2 niet meer voldoet besluit dit bestuur een nieuwe fabriek te bouwen. Schouders worden er onder gezet, nieuwe kansen en mogelijkheden dienen zich aan. De Kleine Winst groeit uit naar Rouveen Kaasspecialiteiten. Een coöperatie van 250 melkveehouders en ruim 200 medewerkers met één doel: mooie producten ontwikkelen van de kostbare melk van de melkveebedrijven.
Onze kracht Samen de schouders eronder zetten, met elkaar iets opbouwen, uitdagingen aangaan. Dat is niet ingewikkeld; het werkte vroeger en het is een belangrijke kracht in onze 
Staphorster samenleving. Het zit in onze aard, in onze genen. Ik zal een paar voorbeelden geven. We hebben goed een vestigingsklimaat, met volop belangstelling voor onze bedrijventerreinen. We hebben meer banen dan het landelijk gemiddelde. In heel Overijssel daalt het aantal WWuitkeringen, Staphorst is de koploper. We zetten onze schouders eronder in het sociaal domein. De wijze waarop wij, als gemeente Staphorst, de zorg rondom onze inwoners van jong tot oud hebben georganiseerd is een voorbeeld voor veel gemeenten. We kennen een goede en sluitende samenwerking tussen onze consulenten, huisartsen en voorliggende maatschappelijke organisaties waaronder het onderwijs. Een percentage van 5,2% van het aantal jongeren dat in onze gemeente jeugdhulp ontvangt is één van de laagste, zo niet het laagste percentage in ons land. In onze samenleving ontstaan ook nieuwe coöperatieve samenwerkings-initiatieven. Denk aan het project Levensboomlocatie in Rouveen of het doel van Wij Duurzaam Staphorst. Ook zij leveren een belangrijke bijdrage aan onze samenleving. Samen met onze 17.000 inwoners zijn wij een ontwikkelgemeente. Hoe mooi is dat! Daar mogen we best trots, maar moeten we ook zuinig op zijn.
Onze opgave En te midden van deze kracht staan wij in het hier en nu. En voor ons ligt een begroting met een oorspronkelijk structureel tekort van 4,8 miljoen. Een groot omvangrijk tekort. In de afgelopen maanden hebben we meerdere keren gesproken over de oorzaak en impact hiervan. We hebben onze perspectieven genoemd, onze richtingen aangegeven. Het college heeft geluisterd en de voorliggende begroting met oplossingen aangeboden. In de komende weken moeten we als gemeenteraad besluiten hoe we hiermee omgaan. En wat ons betreft gaan we niet bij de pakken neerzitten. We zetten samen met onze inwoners onze schouders eronder. We denken in kansen en geloven in de kracht van onze samenleving.
Onze gezamenlijke opdracht In onze optiek moeten we nu twee zaken doen. Dat is een opdracht aan ons zelf, maar ook aan onze inwoners. Allereerst moeten we kritisch kijken naar uitvoering van taken. Terug naar de basis. De taken die we gaan doen, moeten we goed en met voldoende mensen uitvoeren. Maar wat zijn die taken? Wat vinden onze dorpsgenoten belangrijk? Ik wil nu een aantal prioriteiten van ons benoemen. In de tweede termijn komen wellicht nog meer taken aan de orde.
Onze prioriteiten Een van onze prioriteiten is de verkeersveiligheid. Het veiliger maken van bijvoorbeeld de kruising en spoorwegovergang Gorterlaan – Oosterparallelweg. Volgend jaar wordt aansluiting van Oosterparallelweg met de Gorterlaan aangepast en nu stelt u voor in 2021 de spoorwegovergang te verbreden. We hadden dit liever volgend jaar al gezien, maar begrijpen de keuze voor 2021 in verband met ontwikkelingen op het spoor. Maar waarom vinden wij dit nu zo belangrijk? Dat heeft te maken met een ander/hoger belang. Met een aanpassing van deze kruising en overgang komt een beter en veiliger alternatief voor vrachtverkeer beschikbaar. Daarom willen wij ook dat in 2021 de Gemeenteweg tussen Stovonde en Spoorlijn wordt afgesloten voor alle vrachtverkeer, met uitzondering van bestemmingsverkeer. Vanaf dat moment geen grote vrachtauto’s en kleine kinderen op fietsen die elkaar moeten passeren. Het is ongelofelijk druk in dit deel van ons dorp. Ik stuur mijn dochter niet op een vrije middag op de fiets over de rotonde om een vriendinnetje naar huis te brengen. Wij willen uw college verzoeken samen met ondernemers en winkeliers de gevolgen van deze voorgestelde afsluiting in kaart te brengen en vanuit eigen verantwoordelijkheden hier uitvoering aan te geven.
Een tweede prioriteit gaat over huisvesting. We zien dat prijzen stijgen, mogelijkheden voor jongeren beperkter worden, doorstroming stagneert en verduurzaming van woningen gevraagd wordt. We moeten wel zorgen dat Staphorst een aantrekkelijke gemeente blijft. Wij zijn blij met de ontwikkelingen op De Slagen. Wel vragen we aandacht voor voldoende sociale huurwoningen in onze gemeente. Een plan voor huisvesting van arbeidsmigranten vinden wij belangrijk. Wij wachten met belangstelling op de actualisatie van de woonvisie. Voor nieuwbouw in Rouveen Zuid wordt gewerkt aan een omgevingsplan. Wat kunnen wij doen om dit proces te versnellen?
Een derde prioriteit heeft betrekking op de zorg voor onze kwetsbare dorpsgenoten. We hebben eerder gezien dat we als gemeente Staphorst goed op weg zijn. We zien gelukkig in deze begroting geen grote verschraling van sociaal aanbod. Daar zijn we blij mee. Wel willen wij blijven benadrukken: we moeten blijven investeren in preventie! Gemeenten die geen jeugdzorgtekorten hebben, hebben juist in de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in preventie.
Maken wij onze dan geen zorgen over een aantal zaken?
Het alcohol en drugsgebruik onder onze jongeren blijft onze aandacht hebben. Vorige week kwam het bericht dat juist ouders van jongeren een meer bepalende rol spelen bij het middelengebruik. We wachten de uitkomsten van het onderzoek van de GGD in onze gemeente af. We maken ons zorgen over het gevoel van eenzaamheid onder onze ouderen. We blijven het zeggen: 46% van onze ouderen geeft aan eenzaam te zijn. 46%! We zien dat dit college de strijdt tegen eenzaamheid aangaat. Daar zijn we blij mee. Senioren worden bezocht en er heeft een uitbreiding van activiteiten voor ouderen in de verschillende kernen plaatsvinden. En hoe moeten we omgaan met een nieuwsbericht dat jongeren die seksueel anders geaard zijn vier tot vijf keer vaker denken over suïcide dan hun heteroseksuele leeftijdgenoten. Is onze gemeente ook een veilige plek voor deze jongeren?En als we aan deze zaken van alcoholgebruik, eenzaamheid en veiligheid denken: wat doe ik? Wat doet u? Wat doen wij? Maken we zaken bespreekbaar? Spreken we elkaar aan op bepaald gedrag? Gaan we op bezoek? Gunnen we elkaar onze vrijheden? Ook daarin, of beter gezegd, juist daarin wordt de kracht van onze samenleving bepaald.
Onze financiële uitdaging Een tweede taak, naast een keuze in taken, is het op orde brengen van ons huishoudboekje. We lossen het tekort niet in één jaar op. Het meerjarenperspectief is sluitend. Het is een understatement, maar we moeten minder geld uitgeven. Heel simpel, zo werkt ons huishoudboekje thuis ook. Maar met minder geld uitgeven redden we het niet, daarvoor is het tekort te groot! Als gemeente Staphorst zitten we in de gelukkige omstandigheden dat we kunnen terugvallen op onze reserves; de graanschuren van Staphorst zoals ik ze eerder heb genoemd. Goed dat het college ook kritisch heeft gekeken naar deze inzet. Hoewel we weten dat deze reserves ook eindig zijn, blijven onze “financiële reserve verkeerslichten” op groen staan wanneer we deze reserves gaan inzetten. En daarmee komen we ook bij de lastenverzwaring van onze inwoners en toeristen. Een verzwaring van deze lasten is wat ons betreft verdedigbaar. Wat betreft de inwoners betekent dit voor het jaar 2020 de lasten voor elk huishouden gemiddeld met € 31,-- stijgen. Wel gaan wij volgend jaar opnieuw afweging maken om dan, in het licht van de begroting, opnieuw een keuze te maken.
Onze waarden Voorzitter, ik ga afronden. Ik wil stilstaan bij een beweging die momenteel in onze Nederlandse samenleving gaande is. Er is bezorgdheid, onvrede over diverse zaken en een behoefte aan waardering. Het gaat om grote en complexe vraagstukken met tegenstrijdige belangen. Vraagstukken die op alle politieke niveaus moeten worden besproken. En wanneer ik hierover spreek met inwoners merk ik het soms diep zit en het gepaard kan gaan met emoties. En dat raakt mij. En ik spreek de wens uit dat onze samenleving ook een aantal waarden koestert: De waarden van vertrouwen in elkaar, in waardering om elkaar en in zorg en respect voor elkaar! Als mens voor onze schepping, als samenleving onderling en als overheid met onze inwoners. Waarden die zo bepalend zijn voor de kracht van onze Staphorster samenleving. Vanuit deze overtuiging en mijn persoonlijke christelijke overtuiging wil ik mijn bijdrage afronden met een gedicht van Koos Geerds.
Toen God het dorp schiep, oost en west schiep Hij ook mensen naar Zijn evenbeeld boerinnen met een hart van wieg tot graf en boeren met verstand en ziel en wil om naar hun aard een waardig mens te zijn. De burger kent hen niet, de wereld lacht hen uit, ieder denkt van het dorp het zijne. Maar elke dag doet God alleen de zon weer schijnen omdat nooit in het dorp Zijn licht ontbreken mag.
CHRISTENUNIE STAPHORST Jan Carlo Bos Klaasje Lier Luuk Hoeve Meilof Troost Alberto Schra
Na tien jaar gaat er eindelijk weer worden gebouwd in de De Slagen. Staphorst Ontwikkeling BV en de gemeente hebben overeenstemming bereikt over de bouw van de laatste veertig woningen uit de eerste fase.
Dit kan veel winst opleveren: contact met jongeren maakt ouderen actiever, levendiger en vrolijker. Jongeren kunnen levenslessen opsteken, leren ook omgaan met de eindigheid van het leven en te genieten van wat er nu is. Ik wil mij namens de ChristenUnie inzetten voor een passende woning voor jong en oud.