Uitgesproken GroenLinks door fractievoorzitter Jasper Drost
Voorzitter, laat ik allereerst beginnen met iedereen een fijne kadernotabehandeling te wensen.
Voor ons ligt de kadernota 2019. Er gebeurt veel. Het zijn wereldwijd enerverende tijden die vragen om flexibiliteit en aanpassingsvermogen. Aanpassing aan een veranderend klimaat bijvoorbeeld, maar ook aan een veranderend politiek spectrum en een veranderende rol van burgers en bestuur.
Het coalitieakkoord is geschreven in het licht van deze veranderingen, de beschreven ambities zijn de uitwerking. De kant die het op moet als wij ook in de toekomst de aantrekkelijke en leefbare stad willen zijn die wij zijn en waar nodig verbeteren. Een dynamische stad kán meebewegen en Haarlem is een dynamische stad waarin verandering geen bedreiging is maar een kans.
Deze coalitie wil van Haarlem een nog duurzamere, ongedeelde en vooral plezierige stad maken. Een groene stad die meters maakt als het om verduurzaming gaat. Een rode stad waar het gaat om het sociale hart. En een stad waarin iedereen kan wonen, ongeacht het inkomen. Kortom, een stad die klaar is voor de toekomst van iedereen.
Het eerste volledige jaar van deze coalitie zit erop. Mijn voorganger, de heer Berkhout, heeft u vorig jaar meegenomen in de drie grote uitdagingen van deze stad:
duurzaamheid, de ongedeelde stad en de groeiende stad.En voorzitter, deze uitdagingen staan onder druk. Veranderingen binnen en buiten onze invloedsfeer zorgen voor de noodzaak tot bijsturen. De recente meicirculaire heeft aangetoond dat de middelen vanuit het Rijk afnemen, meer dan waar we op hoopten en rekenden.
Maar ook veranderingen vlak buiten onze gemeentegrenzen hebben invloed op Haarlem. 200.000 racefans zullen dwars door Haarlem moeten het 2e weekend in mei. Nog los van de milieuproblematiek die dat met zich meebrengt, zet dat ook de leefbaarheid voor Haarlemmers extra onder druk. Veel Haarlemmers maken zich hier zorgen over, en zolang Zandvoort geen duidelijkheid geeft over de maatregelen die het gaat nemen, zijn die zorgen wat ons betreft terecht, - alleen een extra trein biedt geen soelaas tenslotte. Maar er is ook een kans op een betere duurzame bereikbaarheid van de kust.
Aan de andere kant van Haarlem bedreigt Schiphol ons woongenot .
Een recent onderzoek van het RIVM naar de concentraties fijnstof rond Schiphol laat ruimte voor maar 1 conclusie “Schiphol moet krimpen!.
Een mening die gedeeld wordt door Natuur en Milieufederatie Noord-Holland (MNH), Greenpeace en Natuur & Milieu
De concentraties fijnstof leiden aantoonbaar tot gezondheidsklachten, ook in Haarlem. Wat betreft GroenLinks onacceptabel. Daarom dienen we een motie in, net als de GroenLinks fracties in omringende gemeenten, om het college aan te sporen een duidelijk signaal af te geven aan de bestuurlijke regie Schiphol (BRS) om te zorgen dat zoveel mogelijk korte vluchten vervangen worden door treinreizen.
Ik neem u mee langs de duurzame stad, de ongedeelde stad en de groeiende stad
UITDAGING 1 De duurzame stad
De titel van ons coalitieprogramma is niet voor niks ‘duurzaam doen’.
De toekomst van de stad moet in de vezels zitten van de stad van nu. In de vezels van de ambtelijke organisatie, de vezels van het bestuur maar ook in de vezels van de bewoners. De benutting van de duurzaamheidslening toont aan dat dat de goede kant op gaat. Vandaar dat het beschikbare budget is verhoogd naar 4 miljoen. Zo kunnen nog meer Haarlemmers aan de slag met isolatie, zonnepanelen en groene daken.
We gaan richting een klimaatbegroting en dat juichen wij toe. We zien het stappenplan in de kadernota.
We hebben afgesproken dat Haarlem Global Goals gemeente is. We horen graag van het college op welke manier daar invulling aan gegeven wordt.
Urgenda, bekend van de klimaatzaak, heeft een 40puntenplan opgesteld om de uitstoot van broeikasgassen snel te laten dalen. We horen graag een reactie van het college op de lokale toepasbaarheid van deze plannen.
Veel duurzaamheidsprojecten staan in de steigers of worden dit jaar uitgevoerd. Sterker nog, deze week!. De uitbreiding van de autoluwe binnenstad bijvoorbeeld –minder auto’s meer ruimte aan voetganger en fietser maken de stad groener, gezonder en klimaatbestendiger. De beloopbare stad is een belangrijk onderdeel van het verduurzamen van steden.
In dat kader : De eerste startnotitie over een milieuzone is besproken en we kijken uit naar het uitgewerkte raadsvoorstel eind dit jaar. In de tussentijd loopt er een pilot luchtkwaliteit, gericht op fijnstof. We worden graag door het college op de hoogte gehouden.
Nog een manier om langzaam verkeer te stimuleren ten faveure van autoverkeer, is de aanpassing van de openbare ruimte zoals nu gebeurt in Schalkwijk, in samenhang met de aanleg van het warmtenet. Zo zorgen we ook voor een sociale energietransitie. We hebben het college al eerder gevraagd te onderzoeken of we de warmteput in eigen beheer kunnen houden.
Projecten in de openbare ruimte hebben te maken met prijsstijgingen. Door de gunstige economie, door schaarste, door te kort aan mensen. Extra kosten waarmee in de begroting nog geen rekening is gehouden. GroenLinks vraagt het college daar een integrale afweging in te maken en liever te gaan voor 3 projecten goed dan 5 versoberd. Verder willen we graag eerder worden meegenomen in mogelijke overschrijdingen zodat wij een afgewogen besluit kunnen nemen ten aanzien van de consequenties.
De titel van het coalitieprogramma van de provincie is Duurzaam doorpakken- een titel die opvallend veel gelijkenis vertoont met de titel van ons coalitieakkoord . En dat is om meerdere redenen goed nieuws. Haarlem kan niet alles alleen en een gedeelde ambitie met de provincie kan het behalen van onze ambities versnellen. Zo zullen de windmolens op schoteroog eindelijk weer gaan draaien en wat ons betreft blijft het niet bij die drie molens.
Ook mobiliteit en bereikbaarheid zijn zaken die de grenzen van de stad overschrijden en in een breder verband moeten worden opgepakt
dat gaat al beter binnen Zuid-Kennemerland, maar een extra zetje vanuit het provinciehuis is welkom. College, we horen graag hoe het staat met de regionale samenwerking op het gebied van mobiliteit.
UITDAGING 2: De ongedeelde stad Haarlem is een sociale stad. Dat betekent wat ons betreft dat iedereen hier een plek moet kunnen vinden, ongeacht de dikte van de portemonnee.
Uit de kadernota is goed af te lezen dat de drie transities: de Jeugdzorg, de WMO en de Participatiewet, zijn geland in de gemeente Haarlem. Steeds meer Haarlemmers lijken de weg naar zorg en ondersteuning, laagdrempelig én specialistisch, makkelijker te kunnen vinden, precies zoals de bedoeling was in 2015 toen we aan de decentralisaties begonnen.
De keerzijde zien we ook, de kosten voor met name de WMO en de Jeugdzorg, lopen op, ook door ontwikkelingen buiten ons om zoals de vergrijzing. (Ziggy)
De ontwikkelingen op het gebied van Werk , de participatiewet, zijn gunstiger. Enerzijds door het goede economische klimaat, anderzijds door maatregelen en projecten, zoals “Ik doe mee” waardoor meer Haarlemmers uit de bijstand komen en participeren in onze samenleving.
Om de toenemende vraag naar WMO ondersteuning, jeugdhulp, gespecialiseerde jeugdzorg en jeugdbescherming te kunnen verwerken, is ten eerste goed opgeleid personeel aan de poort noodzakelijk. Het college zet nu extra capaciteit in om dit op te vangen. GroenLinks is van mening dat alleen extra inzet aan de poort niet voldoende en niet haalbaar is. Er zal nu echt gewerkt moeten worden aan een andere werkwijze waar minder tijd opgaat aan bureaucratie en meer tijd gaat naar het leveren van zorg, hulp en ondersteuning. (Ziggy)
Daar waar het gemeenten wel lukt om de oplopende kosten het hoofd te bieden, wordt fors ingezet op preventie. Komend jaar wordt de sociale basis een lastige dobber voor het college. (Ziggy)
GL kijkt niet alleen naar de belemmeringen maar ook naar de kansen die de veranderende stad en de veranderende samenleving met zich meebrengen. De noodzakelijke bouwontwikkelingen bieden kansen om fysiek en sociaal te verbinden. Toegankelijkheid, ontmoeting, gezondheid- De sleutel ligt in een integrale benadering van sociaal en fysiek domein.
Een toegankelijke stad is een stad waar iedereen zijn weg kan vinden, letterlijk en figuurlijk. Een stad waar mensen langer zelfstandig kunnen wonen. In woningen die toekomstbestendig zijn gebouwd waar zowel jonge, oudere, als mensen met een beperking kunnen wonen. We hopen op een praktische uitwerking van de ambitie Haarlem Toegankelijke Stad 2030.
UITDAGING 3: De groeiende stad
Het onderwerp van de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen in 2018 was de woningbouw. De bouwbehoefte is groot, de ambities ook. Zelden was de raad zo eensgezind over een onderwerp.
GroenLinks ziet de voorgenomen bouw van 10.000 woningen tot 2025 in acht ontwikkelzones als een enorme kans. Een kans om een verommeld bedrijventerrein in Zuidwest om te vormen naar een modern stuk stad waar wonen en werken gecombineerd wordt in extra groen. Een kans om die snelweg door Schalkwijk, de Europaweg terug te brengen naar een menselijk maat waar het wél fijn is om rond te lopen. En een kans op die mobiliteitsomslag door 1100 woningen te bouwen bij de Oostpoort, vlakbij het vernieuwde station Haarlem-Spaarnwoude.
Dat is de inzet van GroenLinks geweest in ons verkiezingsprogramma, in het coalitieakkoord en tijdens de bespreking van elke ontwikkelzone. Wij gaan voor leefbaarheid. Wij gaan voor duurzame woningen en wij gaan voor voorzieningen die meegroeien. Voor plekken in de stad waar Haarlemmers elkaar kunnen ontmoeten. Zoals in het winkelcentrum Schalkwijk, waar we blijven hameren op vernieuwing. De geplande markthal is een mooi voorbeeld hiervan.
Vorig jaar was de leus van GroenLinks in de commissie ontwikkeling: het is 2018, een huis heeft een raam, een deur en geen gasaansluiting. Dit jaar wordt dat: het is 2019, een huis heeft een raam, een deur, geen gasaansluiting, wel nestkastjes, groene sedumdaken, fruit en bessenplanten in de buurt, water doorlaatbare plekken, er zijn habitats en overwinteringsplaatsen en grijswater wordt verwerkt op het terrein. Ja, klopt, hij is wat minder catchy, maar niet minder waar. Samengevat, we bouwen natuurinclusief in Haarlem. Dit hebben we ook afgesproken in ons coalitieprogramma. Maar handvatten hoe hebben we nog niet precies bepaald. Gemeente Den Haag wel. Daarom roepen we in de MOTIE: ‘O O, Haarlem, mooie natuurinclusieve stad, achter de duinen’ Het college op om met deze methode aan de slag te gaan.
Tot slot ga ik in op de gemeente Haarlem en de veranderende wereld
De ontwikkeling van een stad is een proces dat net zo dynamisch is als de ontwikkeling van een mens.
Verandering gaat gepaard met leren- zoals een mens leert door af en toe zijn hoofd te stoten, zo leert een stad of gemeente ook. Het is weliswaar veiliger om op onze handen te gaan zitten maar dat levert niets op. We zullen moeten blijven bewegen, verbeteren en ontwikkelen. Precies zoals we dat ook willen voor onze opgroeiende kinderen.
En , om in de analogie te blijven “ it takes a village to raise a child’ – zou ik willen zeggen ‘It takes a city to raise a city”.
Wat ons betreft is de ontwikkeling en verbetering van Haarlem een project van ons allen. De stad is op zn best wanneer iedereen er op zijn eigen manier aan bij draagt. Dat vraagt om een andere manieren van besturen en participeren. GroenLinks is enthousiast over het actieprogramma nieuwe democratie en is benieuwd naar de resultaten. We vragen het college de raad actief hierbij te betrekken en zullen ook zeker zelf het initiatief hiertoe nemen.
Zoals al eerder gezegd : Inmiddels hebben we de meicirculaire binnen. Positief zijn de extra gelden voor het sociaal domein die we in de ene zak krijgen. Helaas verdwijnt uit de andere zak, de algemene middelen, het grootste deel weer. Deze cijfers zijn nog niet verwerkt in deze kadernota, maar baren GroenLinks zorgen. College, dit betekent voor u serieus werk. Afspraken binnen het coalitieakkoord kunnen gaan schuren. Er moeten keuzes gemaakt worden. Met betrekking tot capaciteitsclaims in de organisatie, de inkomsten en uitgaven van onze gemeente. GroenLinks maakt graag hierin een afweging in brede zin. We verwachten van het college dat daarmee rekening gehouden wordt en met voorstellen te komen richting de begrotingsbehandeling.
Maar wat voor ons als een paal boven schoon water staat : Samen maken we deze stad, een Haarlem waar iedereen welkom is, waar iedereen zich veilig voelt, waar iedereen gezond kan leven en opgroeien. Een stad die niet bang is voor verandering maar in de noodzaak voor verandering altijd een kans ziet op verbetering. En in onze afwegingen zal altijd centraal staan dat iedereen recht heeft op een plek in onze fantastische gemeente, samen maken we de stad, samen bouwen we aan een duurzame toekomst.