“Ik kijk uit naar de volgende generatie. Bij GroenLinks hebben we nu een fractie vol jonge mensen die van alles willen doen, Het zijn bevlogen jongeren. Ze rollen langzaam het politieke spel in. Dat is heel verfrissend om the zien en ik ben echt trots op ons clubje hier in Almere,” zegt Willy-Anne van der Heijden, fractievoorzitter van GroenLinks in Almere en sinds 2002 gemeenteraadslid (en fractieassistent). Een gesprek met Van der Heijden laat al snel een ervaren bestuursvrouw zien die de politiek in Almere heeft zien groeien.
Woonstijlen
Zelf rolde het raadslid de politiek in via haar nevenactiviteiten. Na een studie in geschiedenis en vrouwenstudies, raakte ze betrokken bij een onderzoek naar woonstijlen, overlast en sociaal beheer in corporatiewoningen, voor de TU Delft. “Wij onderzochten wat je kunt doen als overheid om mensen beter met elkaar te kunnen laten wonen. Wij deden dit in vier verschillende steden en behandelden onderwerpen als ‘hoe plaats je het beste mensen bij elkaar; hoe ga je om met spreiding van kwetsbare groepen in sociale huurwoningen.’
Het schrijven van dergelijke onderzoeken vond ze niet zo interessant, maar wel de maatschappelijke vraagstukken rond wonen. “Na twee jaar onderzoek belandt zo’n rapport in de la, dat vond ik niet leuk. Dus ging ik in Amsterdam werken als beleidsadviseur en later projectleider doelgroepen bij de Stedelijke Woningdienst. “
Wonen is een veelzijdig onderwerp, waar van alles bij komt kijken. In Amsterdam veranderde het stelsel van woonruimteverdeling door de gemeente naar het aanbodstelsel dat er nu is. “Van alle sociale huurwoningen in Amsterdam gaat inmiddels 40% naar urgente woningzoekenden. Er worden wel veel woningen gebouwd, maar het is niet beter geworden met de wachtlijsten.”
Ditzelfde werk zette ze voort in Amersfoort, waar ze werkzaam is als manager Woon-en Werkklimaat. “Maar ik heb ook economie, Milieu en Cultuur in de portefeuille, dat maakt het breder. “ Amersfoort lijkt een beetje op Almere, zegt van der Heijden. “Het is niet zo’n complexe organisatie als Amsterdam. In Amersfoort zit je, net als in Almere, met de wethouder aan tafel. Amsterdam telde 18.000 ambtenaren, en daar had je met veel meer medewerkers te maken om iets voor elkaar te krijgen.
Politieke Markt
Toen ze in 1997 naar Almere verhuisde, was dit om de rust en ruimte. “Je hebt hier een minder grote stad, maar wel bereikbaarheid. Je bent nooit ver weg van de natuur, maar ook dicht bij een fijn centrum en het weerwater.” Van der Heijden was al snel actief in de Almeerse emancipatieraad. “We hielden ons bezig met alles waar vrouwen een achterstand in hadden, en gaven advies aan het college en de gemeenteraad over het te voeren beleid.” Vanuit deze rol heeft ze ook het Emancipatiecentrum Avanti mee opgericht.
Uiteindelijk werd van der Heijden gevraagd om raadslid te worden, en was ze tot 2013 vice-voorzitter van de gemeenteraad en voorzitter van het presidium. Door de jaren heen, zag ze hoe de raad in Almere de politieke markt opzette, een uniek concept in Nederland, waarbij de onderwerpen van de gemeenteraad eerst in kleine groepen worden besproken. “Wij hielden ons erg bezig met manieren om politiek toegankelijker te maken voor de burgers, en omdat wij in Almere pioneers zijn deden alle partijen gewoon mee aan het opzetten van zo’n nieuwe manier van vergaderen. Allerlei belangstellenden uit andere plaatsen kwam hier naar ons kijken.”
De burgers in Almere laten vaak betrokkenheid zien bij de politiek. “Er zitten altijd mensen op de publieke tribune, en als er gepraat wordt over de Floriade is het vaak vol. Dat heb je nu eenmaal met onderwerpen die dicht bij de mensen staan.” Andere manieren om mensen te betrekken bij de politiek zijn de petities door burgers en er is lang een actief panel geweest, zegt van der Heijden.
Duurzame Stadswijk
Vernieuwend zijn en duurzaamheid vormen voor Van der Heijden het motto als het gaat om de Floriade. “Wij hebben van begin af aan gezegd dat de Floriade niet alleen slechts een tuinbouwtentoonstelling moest zijn, maar moest gaan om voedselproblematiek waar de hele wereld mee worstelt. En dat de stadwijk die er zou worden gebouwd duurzaam opgezet zou moeten worden. Nederland is koploper in voedselstrategie en de Floriade is een goede gelegenheid om te laten zien hoe wij ons hier bezig houden met stedelijke voeding, stadslandbouw en de circulaire economie. In het begin waren we aan het roepen in de woestijn, maar nu gaat dit allemaal gebeuren.”
De Floriade is een van vele vernieuwende projecten in Almere, zegt Van der Heijden. Die gaan over het algemeen goed, maar pakt het anders uit. “In Oosterwold zeiden we: ‘Wij gaan hier niets doen, jullie mogen bouwen.’ Maar toen bleek dat je als gemeente toch wel iets moet doen aan voorzieningen. Maar blijft dat er in deze stad veel kan, zoals het Tiny Houses project.”
En er zijn nog voldoende plannen te bedenken. “Almere wil de duurzaamste stad van Nederland worden. Ik vind dat we best ambitieus mogen zijn – niet energie neutraal, maar energie opwekkend. We hebben een kustlijn van 42 km en veel ruimte. We kunnen een lightrail bouwen over het IJsselmeer.”
Klein Nederland
Een nadeel van Almere vind Van der Heijden dat er te veel aparte wijkjes zijn gebouwd die niet echt een goed verbinding met elkaar hebben “Ik weet dat hier ooit voor gekozen is en het op die manier is gepland, maar dan denk ik soms ook, ‘Had dat soms niet wat mooier gekund?’”
Sociale cohesie blijft een lastig punt. “Almere is een soort Nederland in het klein. Het is geen stad die 750 jaar bestaat, en de meeste mensen werken buiten de stad. Maar er zijn wel laaggeletterden en eenzame mensen en dus moeten ons wel om elkaar bekommeren. Het is fijn als mensen een eigen netwerk hebben, want de gemeente kan ook niet alles opvangen.”
Ook lopen cultuurvoorzieningen achter in Almere, aldus Van der Heijden. “Aan de andere kant doen we het wel heel goed met cultuur voor het grote publiek, en bij jeugd educatie hebben we een bereik van 100 procent. “
Van der Heijden is er zeker van dat deze vijfde termijn ook haar laatste is, maar dan vooral omdat er nog zoveel andere onderwerpen zijn waar ze zich mee bezig wil houden. “Er zijn best veel dingen die je niet kunt doen als raadslid, omdat er dan al snel belangenverstrengeling is. Ik wil bijvoorbeeld graag meebesturen in de zorgsector, cultuur is ook leuk, of iets heel nieuws opzetten. Er is nog veel te doen in Almere.”
Auteur: Annelie Rozeboom