Poliflw

Het aandeel lokale en onafhankelijke burgemeesters is nu te laag in verhouding tot het aantal stemmen voor lokale partijen bij verkiezingen. Tweede Kamerleden en ministers die de landelijke politiek verlaten moeten niet langer worden aangesteld als burgemeester. Die oproep doet het samenwerkingsverband van onafhankelijke lokale partijen (OPNL)aan Hugo de Jonge, demissionair minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het samenwerkingsverband vindt het aandeel lokale enonafhankelijke burgemeesters nu te laag in verhouding tot het aantal stemmen dat lokale partijen krijgen bij de raadsverkiezingen. Ze wijzen erop dat van de 316 kroonbenoemde burgemeesters er maar 33 afkomstig zijn van een lokale partij of onafhankelijk zijn. Een schamele 10,5 procent. Bij de raadsverkiezingen in 2022 behaalden lokale partijen ruim 36 procent van de stemmen.Een forse stijging ten opzichte van 2018 toen dat percentage nog 28,6 was.Die uitslag vertaalt zich in veel raadszetels enwethouders, maar merkwaardig genoeg in weinig burgemeesters.  Logische optelsom Volgens OPNL is het een logische optelsom: ook 36 procent van de 316 burgemeesters moet van een lokale of onafhankelijke signatuur zijn, oftewel 113 burgemeesters. OPNL-voorzitter Sybren Singelsma kan slechts betreuren dat een 80-tal burgemeestersposten niet wordt bezet door mensen met de juiste politieke kleur. Dat schuurt te meer omdat met de komende Tweede Kamerverkiezingen en kabinetswissel in zicht, de verwachting is dat veel politici zich zullen aanbieden en de overheid waarschijnlijk al dit talent zal willen behouden voor de publieke zaak. Hoewel er na 22 november een rijk reservoir is van nationale politici die burgemeestersposten zouden kunnen vervullen is het volgens OPNL van groot belang dat demissionair minister Hugo de Jonge eerst het nodige gaat doenom meer plaatsen te reserveren voor vertegenwoordigers van lokale politieke partijen of onafhankelijke kandidaten die een groot draagvlak in de lokale samenleving hebben. Aangesteld door de Kroon Burgemeesters in Nederland worden niet direct of indirect gekozen door het volk, maar aangesteld door de Kroon. Sommige politici zijn van mening dat deze situatie veranderd zou moeten worden door aanpassing van deGrondwet. Hierbij zou artikel 131, dat benoeming door de Kroon voorschrijft, uit de grondwet moeten worden geschrapt, de zogenoemde constitutionalisering. Enkele politici bepleitten de burgemeester door de bevolking rechtstreeks te laten kiezen en vervolgenspro formadoor de Kroon te laten benoemen. Op 23 maart 2005 strandde een poging tot deconstitutionalisering in deEerste Kamer. Het burgemeestersreferendum is niet bevorderlijk gebleken voor de status van het ambt van burgemeester. In 2018 is de Kroonbenoeming alsnog uit de Grondwet gehaald, maar de Gemeentewet is nog niet gewijzigd. Een burgemeester is dan ook nog steeds een doorde Kroon benoemde gemeentebestuurder, die lid en voorzitter is van het College van burgemeester en wethouders. In Nederlandwordtdeburgemeesterfeitelijk door de gemeenteraad gekozen (voorgedragen), na een zorgvuldige selectieprocedure waarbij ook de commissaris van de Koning een belangrijke rol vervult. De Kroon (de Koning én de verantwoordelijke minister van BZK) benoemt uiteindelijk deburgemeester. Ongeveer 70% van de burgemeesters was eerder wethouder. Het wethouderschap is dus de meest logische ‘vooropleiding’ van een burgemeester. Maar er zijn ook diverse burgemeesters die een andere loopbaan hebben gehad voor ze burgemeester werden. Van alle burgemeesters is ongeveer 30% vrouw. Het burgemeesterskorps kent slechts een aantal burgemeesters met een migratieachtergrond of een lichamelijke beperking.

Hoewel nog niet alle lijsttrekkers bekend zijn staat de datum inmiddels vast: De Tweede Kamerverkiezingen worden gehouden op 22 november. 50.000 vrijwilligers Veel gemeenten werven nog niet, maar het wel wordt aanpoten. De VNG waarschuwde eerder al dat de verkiezingen hoe dan ook niet voor de tweede helft van november gehouden zouden moeten worden, anders zouden gemeenten in de problemen komen. Volgens de VNG zijn tot 50.000 vrijwilligers nodig. De Kiesraadbenadruktnaar aanleiding van de vorige verkiezingen dat het belangrijk is om het vrijwilligersbestand op peil te houden. Ondanks de waarschuwingen voor krappe planningen en de vertraging bij de tellingen na de Provinciale Staten- en Waterschapsverkiezingen in maart dit jaar, zijn veel gemeenten bijna drie weken na de val van het kabinet nog niet begonnen met de werving van nieuwe vrijwilligers. De VNGmelddeeerder dat veel vrijwilligers na de verkiezingen van afgelopen maart hebben aangegeven niet meer beschikbaar te zijn, omdat vaak tot diep in de nacht doorgeteld moest worden. Fundament Verkiezingen vormen het fundament van onze democratie. De geldigheid van de stemming en de betrouwbaarheid van de verkiezingsuitslag moeten boven elke twijfel verheven zijn. Het is daarom bij het bepalen van de verkiezingsdatum voor de tussentijdse Tweede Kamerverkiezingen belangrijk te waarborgen dat deze goed, veilig en betrouwbaar worden georganiseerd. Gemeenten hebben met het oog op het zorgvuldig kunnen doorlopen van het proces voldoende voorbereidingstijd nodig. Het kost normaal gesproken acht tot negen maanden om reguliere verkiezingen goed voor te bereiden. Onder omstandigheden kan dit proces weliswaar sneller worden uitgevoerd, maar er moet rekening worden gehouden met een aantal factoren die maken dat een te grote versnelling niet verantwoord zal uitpakken, zoals het zoeken naar voldoende, over de gemeente verspreide locaties voor de stembureaus, het zoeken van geschikte locaties voor het centraal tellen van de stemmen, het gereed maken van de ondersteunende ICT en de werving van voldoende stembureauleden. Zorgvuldigheid Veel vrijwilligers hebben na de intensieve Provinciale Staten- en Waterschapsverkiezingen van maart laten weten geen lid van een stembureau of teller meer te willen zijn. Het zal dan ook veel moeite gaan kosten de stembureaus te bemensen. Gemeenten zullen alles op alles moeten zetten om richting november voldoende mensen te werven. Daarnaast hebben gemeenten te maken met een noodgedwongen lage bezetting van het gemeentelijke apparaat. Dit heeft bij de vorige verkiezingen al tot onverantwoorde situaties geleid, zoals medewerkers die anderhalve dag achtereen in touw waren. Die situatie is niet veranderd. Dit betekent dat een te korte voorbereidingstijd ertoe zal leiden dat de zorgvuldigheid die nodig is om de verkiezingen te organiseren gevaar loopt. In 2006 zijn er ook tussentijdse Tweede Kamerverkiezingen georganiseerd. Het kabinet viel toen op 29 juni, de verkiezingen vonden plaats op 22 november. Ten opzichte van de situatie toen is het verkiezingsproces anno 2023 gecompliceerder en vergt deze meer organisatie. Zo is er een nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen en worden er (extra) eisen gesteld aan de toegankelijkheid van de verkiezingen voor mensen met een beperking. De uitvoering van de toegenomen eisen en procedures kost meer tijd dan in het verleden nodig was om verkiezingen zorgvuldig te organiseren. Geduld Wie wil meedoen als stembureauvrijwilliger bij de Tweede Kamerverkiezingen, moet nog even geduld hebben. Informatiepagina’s van veel gemeenten verwijzen naar de Europese verkiezingen over krap een jaar, of zeggen dat er überhaupt geen verkiezingen op het programma staan. Grotere gemeenten hebben soms al wel een specialewebsitein de lucht, maar ook daar is aanmelden als vrijwilliger nog niet mogelijk. Ook in Lansingerland is het nog niet mogelijk zich aan te melden als lid van een stembureau. Niet alleen een tekort aan vrijwilligers kan een kink in de kabel zijn, ook het drukken van stembiljetten neemt veel tijd in beslag. Normaal gesproken is het een proces van ongeveer 19 weken. Dat proces zal voor de verkiezingen van 22 november flink versneld moeten worden. Na het definitief vaststellen van de kandidatenlijsten, is er nog maar iets meer dan een maand om de stembiljetten te drukken. De VNG laat weten dat zij ervan uitgaat dat bij het bepalen van de verkiezingsdatum rekening is gehouden met het drukproces.

Nederlandse gemeenten overtreden massaal de wet door hun gemeenteraad achter gesloten deuren te informeren. Naast openbare raads- en commissievergaderingen onderhouden ze een achterkamertjescultuur, omdat het prettig voelt ook buiten het oog van de camera te praten. Even geen priemende ogen van de burgers. Voor de overheid gelden strenge regels met betrekking tot openbaarheid. Alles is openbaar tenzij, is het uitgangspunt. Uit onderzoek vande Stentor -waaraan 227 van de 342 Nederlandse gemeenten meewerkten - blijkt echter dat bijna de helft geregeld zonder legitieme reden achter gesloten deuren vergadert. Geheimzinnig De overheid is ontzettend geheimzinnig aan het worden. Hoewel transparantie formeel hoogtij viert, staat de praktijk daar haaks op. Dát er gemeenten zijn die ten onrechte de deuren dichtgooien, verbaast Michiel de Vries, professor bestuurskunde aan de Radboud Universiteit niet. Wel dat het zo massaal gebeurt. Annemarie Drahmann, universitair hoofddocent bestuursrecht aan de Universiteit Leiden: ‘Dat druist in tegen de geest van de Gemeentewet, openbaarheid van bestuur is een zeer belangrijk fundament van de democratische rechtsstaat.’ Uiteenlopende argumenten De gemeenten voeren uiteenlopende argumenten aan om te rechtvaardigen dat ze geregeld vergaderingen met de gemeenteraad hebben waar buitenstaanders niet bij mogen zijn, buiten de reguliere raads- en commissievergaderingen om. Bijvoorbeeld omdat het slechts informele of technische bijeenkomsten zijn, waar geen politiek wordt bedreven. Omdat het gaat om benen-op-tafel-bijeenkomsten, waar de wethouder en raadsleden slechts met elkaar sparren of beleid voorbereiden, zeggen andere. Ook wordt aangevoerd dat het omwille van ‘bescherming van ambtenaren’ wordt gedaan. Zij - en ook raadsleden - moeten op zulke avonden vrij kunnen spreken. je maakt ambtenaren kwetsbaar als je het openbaar zou maken. Zij verdienen een beschermde omgeving als zij toelichting geven, is dikwijlshet motto. Zorgwekkende tendens Op grond van deze argumenten mág het simpelweg niet, benadrukt Annemarie Drahmann. ‘Het is een zorgwekkende tendens als gemeenten zich onder de noemer informele bijeenkomst niet meer gehouden voelen aan het uitgangspunt dat openbaar is wat in de gemeenteraad gebeurt.’ Wanneer niet-openbaar mag worden vergaderd, staat in de Gemeentewet en de Wet open overheid (Woo). Bijvoorbeeld als anders bedrijfs- of fabricagegegevens op straat komen te liggen of als het financiële belangen van de gemeente schaadt. Mei vorig jaar werd het korte rijtje uitzonderingsgronden aangevuld met de situatie dat ‘het goed functioneren van de gemeente’ anders zou worden aangetast. Annemarie Drahmann: ‘Dat is echter een noodventiel, dat niet mag worden toegepast omdat men het lastig vindt dat er wordt meegekeken. Dit zegt veel over de huidige bestuurscultuur. Jarenlang is gestuurd op efficiency, de overheid die bestuurd wordt als bedrijf. En in een bedrijf wil je dingen soms graag even met een korte klap regelen. Hier raken de rechtstatelijke waarborgen op de achtergrond, totdat iemand vraagt: past dit wel? Is dit het systeem dat wij willen? Eigenlijk zou die vraag niet vanuit de journalistiek moeten komen, maar vanuit de gemeenten zelf. Maar het zelf controlerende vermogen van de gemeenteraden werkt kennelijk onvoldoende.’ Annemarie Drahmann vindt dat gemeenten zelfreflectie moeten tonen en hun gedrag direct moeten aanpassen. Ook ziet ze een rol voor minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties om de gemeenten hier op aan te spreken. Wettelijk bepaald In welke gevallen raads- en commissievergaderingen niet-openbaar mogen worden gehouden, is dus wettelijk bepaald. De uitzonderingsgronden staan in de Woo. In alle andere gevallen zijn de vergaderingen openbaar. Toch kent een groot aantal gemeenten nog een extra vergadercircuit, waarin de deur wordt dichtgegooid: Niet-openbaar. Op grond waarvan? Een gemeente zegt daarover dat het informele bijeenkomsten zijn en geen vergaderingen, waarvan de Gemeentewet voorschrijft dat ze in openbaarheid worden gehouden. Ook andere gemeentengebruiken dat als argument: Er is geen sprake van een openbare of een besloten vergadering, omdat het geen formele raads- of commissievergadering is. Raadsleden kunnen vragen stellen en ambtenaren moeten vrij kunnen spreken, is de reden waarom de deuren bij technische sessies dicht blijven. De aanwezigheid van externen, waaronder journalisten, kan ertoe leiden dat niet vrijuit wordt gesproken. Het doel van de sessie is dat raads- en commissieleden zich inhoudelijk kunnen voorbereiden op de behandeling van een raadsstuk of nota. Openheid van zaken Michiel de Vries, hoogleraar bestuurskunde, vindt dat vergezocht. 'De raad wordt toch bijeengeroepen? Dat moet in de openbaarheid gebeuren. Het is heel belangrijk dat de overheid zo goed mogelijke openheid van zaken geeft. Dit gaat in tegen de beginselen die een democratische rechtsstaat vorming geven. Sommige gemeenten spreken over woordvoerders overleggen. Dat zijn vergaderingen, waarbij B&W de raadsleden informeel bijpraten. Geen idee wie dit heeft bedacht en of dit vastligt in een reglement van orde. Maar het is goed. Best vaak en zelden met de deur dicht. Dat is raar. Gemeenten vormen per slot van rekening met een openbaar bestuur. Een van de uitgangspunten waarbij alle vermoedens en besprekingen van de raad openbaar moeten zijn, tenzij er een gegronde (wettelijke) reden is om dit niet te doen.' Wantrouwen Raadsinformatiebijeenkomst, overlegoverleg, raadsgesprek, onder diverse benamingen duiken de niet-openbare sessies op. Veelal gesprekken waarin raadsleden informeel of technisch ondermijnd worden en vooral niet-politiek, zeggen meerdere gemeenten. mede rechtvaardigen ze het niet-openbare karakter. Maar als slechts enkele feiten worden uitgewisseld, is er geen reden dat buiten de openbaarheid te doen is. Alles met een technisch karakter (overwegend doel) moet juist openbaar zijn en valt in de Woo. Het technische karakter van informatie mag geen argument zijn om die vernietiging te behouden of te behandelen. Ook sparren met de raad heeft gewoon een politiek karakter, dat dient in openbaarheid te gebeuren. Als je dit ziet’, zegt Michiel de Vries, ‘dan is het niet vreemd dat het wantrouwen in de politiek toeneemt. Het voelt alsof er dingen in het geniep gebeuren. Onvoorstelbaar dat men het wel fijn vindt buiten het oog van de camera’s, zonder priemende ogen te vergaderen, zonder media die meekijken. De gemeenten gaan hiermee over de schreef, puur technisch informeren bestaat niet, er zitten altijd vooringenomenheden in. Je zit daar voor de bevolking!’ Annemarie Drahmann: ‘Het is heel Nederlands om polderend even te willen horen wat er gebeurt. Maar als zaken achter gesloten deuren worden voorgesproken, draagt dat niet bij aan het vertrouwen in het openbaar bestuur.’

Gisteravond heeft burgemeester Pieter van de Stadt aan de heer Hans van der Stelt een koninklijke onderscheiding uitgereikt. Meneer Van der Stelt heeft zich vele jaren ingezet als raadslid van de gemeente Lansingerland en van de toenmalige gemeente Bleiswijk. Meneer Van der Stelt wordt door Zijne Majesteit de Koning benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. De uitreiking vond donderdag plaats tijdens de raadsvergadering in het gemeentehuis van Lansingerland. Verdiensten Meneer Van der Stelt ontving zijn lintje voor zijn jarenlange actieve bijdrage als raadslid namens het CDA in de gemeenteraad. Van 2002 tot 2006 was hij raadslid van de toenmalige gemeente Bleiswijk. Een van de mooie kernen die net als Bergschenhoek en Berkel en Rodenrijs vanaf 1 januari 2007 verder zijn gegaan als één gemeente: Lansingerland. Hier is hij van 2014 tot 2022 raadslid geweest. Bron: HartvanLansingerland

Gaan de gemeenteambtenaren van Lansingerland gebukt onder een hoge werkdruk? Het merendeel van de gemeenteambtenaren in ons land hebben hier last van, zo blijkt uit een recente enquête vanBinnenlands Bestuur. Ruim één op de twee medewerkers geeft aan dat de werkdruk hoog tot heel hoog is en ook nog eens verder oploopt. De oorzaken zijn divers: Coronamaatregelen, duurzame ambities, digitalisering, de Algemene Verordening Gegevensbescherming, (Europese verordening waarin regels staan met betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens), de Omgevingswet, de opvang van Oekraïners – het rijtje extra taken die gemeenten er de laatste jaren bij hebben kregen is bijkans eindeloos. En tenslotte komt daar dan ook nog de vervangingsvraag qua personeel bij. Dat wil zeggen, als een gemeente al nieuw personeel kan vinden. Naast de vele extra taken, is dat volgens velen de hoofdoorzaak van de hoge werkdruk. Daarnaast roepen veel gemeenten in de strijd tegen de energiearmoede nieuwe regelingen in het leven. Veel gemeenten voelen de behoefte om nog meer te doen voor inwoners in geldnood. Ruim een kwart heeft al een lokaal noodfonds opgezet om inwoners door de inflatiecrisis te helpen. De rijksoverheid geeft dit jaar 17 miljard euro uit aan koopkrachtmaatregelen om de klappen op te vangen van de ongekend hoge inflatie. Groter verloop Sinds corona is er een groot verloop ontstaan. Mensen zijn in die periode gaan nadenken over hun loopbaanontwikkeling. Dat heeft gezorgd voor veel vacatures en voor het inwerken van nieuwe collega’s. En dat geeft natuurlijk extra werkdruk. Afgezien van de berg extra taken en de lastige vervangingsopgave is er nog een belangrijke oorzaak voor de oplopende werkdruk in ambtelijke organisaties. Dat komt door inwoners die mondiger zijn geworden, veeleisender en vaak ontevredener. Dat kost niet alleen extra tijd, maar vraagt van ambtenaren ook om alert en weerbaar te zijn. Vooral onder medewerkers in de directe dienstverlening aan burgers leidt dat tot stress. Reden waarom veel gemeenten weerbaarheidstrainingen zijn gaan geven aan het personeel. Daar is erg veel animo voor, de trainingen zijn zelfs overboekt. Keuzes maken Behalve met veeleisende burgers, hebben ambtenaren minstens zoveel rekening te houden met wat hun politieke bazen willen dat ze oppakken. De vorig jaar aangetreden colleges barsten doorgaans van de ambities. De ambtelijke leiding zie het wel als hun taak vraag en aanbod in balans te krijgen en daarover het gesprek te voeren met het college. Er moeten nu eenmaal keuzes worden gemaakt. Veel ambtenaren waren van begin tot het einde betrokken bij de collegeonderhandelingen en waren in de gelegenheid aan te geven wat de organisatie wel en niet kon. Maar zij konden natuurlijk niet tegen een nieuw en ambitieus college zeggen doe de komende tijd eens rustig aan. Toch zien zij het als hun taak vraag en aanbod in balans te krijgen en daarover het gesprek te voeren met het college en de raad. Stapeling wensen Belangrijk is het, aldus de recensenten, het gesprek met het college en de raad open te houden. Maar evenals in de landelijke politiek, zit er druk op de bestuurders vanuit de samenleving. Die druk vertaalt zich door naar de ambtelijke organisatie. Want als het politiek moeilijk wordt, heeft de ambtenaar daar ook last van. Op dat terrein is het de laatste jaren complexer geworden. Dat speelt in Den Haag, maar dat speelt ook lokaal. Dat vergt extra aandacht voor de ambtelijk-bestuurlijke samenwerking. Er is door gemeentebesturen de komende tijd nog veel werk te verzetten, denk alleen maar aan de komende verkiezingen in maart. Zoals Machiavelli, de Italiaansefilosoof (1469-1527) schreef: ‘Om de intelligentie van een leider in te schatten, kijk je om te beginnen naar de mensen die hem omringen.’

Het CDA Lansingerland wil opheldering van het college over de mogelijk slechte beveiliging van de afvalpas van de gemeente. Kwaadwillenden kunnen met een simpele smartphone of een kopie maken van de afvalpas, die op een eigen pas zetten en zo op andermans kosten restafval storten. Onderzoeker en Berkelaar Joost Smits bracht onlangs zijn bevindingen daarover naar buiten via RTV Lansingerland. "We zijn geschrokken van de bevindingen van de heer Smits", aldus CDA-raadslid Job Halkes. "Een veilige pas is wel het minste dat onze inwoners mogen verwachten voor de vele tonnen belastinggeld die in dit project worden gestoken. Dat er blijkbaar passen zijn met een zeer oude chip aan boord verbaast ons. Met een smartphone of apparaat van twee tientjes is de pas zo te kopiëren. Je moet er niet aan denken dat een kwaadwillende bezoeker je pas kopieert of dat er straks 'controleteams' langs de deur gaan om zogenaamd de geldigheid van de pas te checken. Wij willen dan ook van het college horen hoe het precies zit en waarom er niet is gekozen om alle huishoudens een veiligere pas toe te sturen." Onderzoeker Smits waarschuwt voor een hausse aan bezwaren aan het eind van het jaar als de afrekening van diftar op de deurmat valt. Halkes: “Als je niet door hebt dat iemand jouw pas heeft gekopieerd, dan zie je dat dan pas terug en teken je bezwaar aan. Dat gaat een hoop ambtenaren kosten om allemaal te verwerken. Geld dat we veel beter kunnen besteden. De gemeente moet gewoon zorgen voor pasjes die deugdelijk beveiligd zijn. Eerder zijnandere gemeenten ook al teruggefloten vanwege de zorgen rondom de privacy van de afvalpas. Ook daar willen we graag van het college meer over horen.” Met de lekke afvalpas groeit het aantal incidenten rondom de invoering van diftar in Lansingerland verder. "We hadden al de ronduit beroerde communicatie over de invoering en het is in sommige buurten nog steeds onduidelijk hoe hun afval na 1 januari wordt ingezameld", aldus Halkes. "Daar komt nu nog deze lekke afvalpas bij. En hoe veilig is de chip in de kliko eigenlijk? De gemeente en het college maken er een puinhoop van. Het invoeren van diftar is geen middel meer, maar een doel geworden."

Raadsleden zonder tekst op papier zijn in het voordeel. Hooguit ligt een spiekbriefje met cijfers op het spreekgestoelte. Maidenspeech Maar er kan veel mislopen. Vooral bij een maidenspeech, een groot moment voor een nieuwe politicus,moet je stalen zenuwen hebben. Als je uit het hoofd spreekt, ben je authentieker dan de collega’s die hun geprepareerde tekst woord voor woord, zin voor zin opdreunen van papier. Die staan met gebogen hoofd en neerwaartse blik hun stellingen te verkondigen. In de zaal neemt de aandacht meteen af, ze verdiepen zich in laptop of telefoontje of smoezen met hun buurman. De maidenspeech is een kans voor nieuwe raadsleden om een sterke start te maken en de toon te zetten voor hun tijd in de raad. Het is een belangrijke toespraak, en velen verwijzen ernaar terug als ze aan het einde van hun raadsperiode hun afscheidsrede houden. Steviger Als ik uit het hoofd spreek heb ik het gevoel dat ik er dan steviger sta,’ zegt een CDA-raadslid. Het komt beter over. Onze fractie vindt iets en dat hoeven we niet voor te lezen van papier. Het is belangrijk de zaal in te kijken als een strenge schoolmeester en dat disciplineert. Maar ook reageren op de lichaamstaal van mede-raadsleden: ‘Als ik een collega raadslid zie smoezen zeg ik dat. Iedereen schrikt op. Bij de les blijven, anders krijg je een terechtwijzing. Uit het hoofd spreken versterkt de inhoud. Je meent wat je zegt. Je toespraak is niet een uitgeschreven compromis vanuit de wandelgangen en fractiekamers. Nee, je vertelt wat je in het dagelijks leven hebt meegemaakt. Dat bezorgt je een betere positie om op een positieve manier door te dringen tot de (sociale)media. Het risico van uit het hoofd spreken is echter wel dat je terugvalt op je bekende repertoire. Dat is een valkuil, want dan verlies je de aandacht. Uitdaging Spreken in het openbaar is voor veel mensen een uitdaging en, als je dan ook nog eens weinig tijd hebt om je voor te bereiden, loopt de druk vaak nog verder op. Een toespraak is een vorm van communicatie, een bericht dat van tevoren is voorbereid en dat bedoeld is om het publiek dat het ontvangt te beïnvloeden en een reactie in hen op te wekken. Deze wordt uitgegeven door een spreker die taal als kanaal gebruikt om het belang van een onderwerp of situatie uit te drukken. Persoonlijke anekdotes en citaten doen het goed als je in een professionele omgeving moet spreken, zoals de raadzaal. Het is een beproefde methode om je gedachten snel op orde te krijgen en zaken to-the-point te houden. Ook humor is een zeer effectieve strategie om het ijs te breken bij een toespraak. Het moet wel met zorg gebeuren, omdat het zich tegen je kan keren. Als je weet en hebt bewezen dat je over komische vaardigheden beschikt, is het een goed idee. Het is ook een goed idee om citaten te gebruiken van bekende auteurs over het onderwerp waar je toespraak over gaat, het helpt je geloofwaardigheid te versterken en de kennis die je hebt om erover te praten, je kunt het als hulpmiddel gebruiken als je toespraak bedoeld is om te inspireren, of een project te presenteren. Goed voorbereiden blijft natuurlijk belangrijk. En nieuwigheidjes inbouwen. De retorische trouvaille van de Tweede Kamer dit jaar: ‘Het kabinet-Rutte is de dépendance van de markt.’ Die frase was zorgvuldig gepland en zorgde voor een bulderlach in de Kamer. Ook de uitspraak: ‘Een probleem kun je niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt.’ kwam goed over, want de spreker voegde er meteen aan toe: ‘Dat is geen wijsheid van mezelf, maar van Albert Einstein.’ Dit, samen met een goede toon en woordenschat is de perfecte combinatie om een ​​goede toespraak te houden. Een sterke opening en afsluiting is belangrijk.Mensen onthouden over het algemeen beter wat aan het begin en het einde werd gezegd, dan het stuk in het midden. Boven alles, de meeste mensen bewonderen van nature de moed van iemand die het vertrouwen heeft om te gaan staan en zonder papier te spreken voor een zaal. Tot slot twee oneliners van een politicus die dit als geen ander beheerste: Hans Wiegel, viceminister-president enminister van Binnenlandse Zaken in het Kabinet Van Agt I. ‘Beter twee misdadigers in één cel dan één op vrije voeten’ en: ‘Je moet jezelf kunnen relativeren; een grapje maken ten koste van jezelf is de grootste kunst’.

Schrikbarend is de verdubbeling van het percentage politieke ambtsdragers dat te maken heeft met agressie en geweld. Dat zegt directeur Jeroen van Gool van de Wethouders vereniging. Signalen Als vertrouwenspersoon spreekt Van Gool vaker wethouders die zich geen raad weten met agressie en geweld. De omvang van de bedreigingen groeit, maar men doet er steeds minder mee. Met het Netwerk Weerbaar Bestuur wil de Wethouders vereniging laten uitzoeken hoe verschillende Openbaar Ministeries met deze aangiften omgaan. Weliswaar zijn er landelijke afspraken om op eenduidige wijze met aangiften van geweld en intimidatie om te gaan, maar Van Gool ontvangt signalen dat er verschillen zijn tussen regio’s. Verruwing Niet alleen politieke ambtsdragers maar ook gemeenteambtenaren hebben te maken met agressie en geweld. Het laat zich verklaren door de heersende maatschappelijke onrust, maar ook wel door een verruwing in de samenleving. De mensen willen op maat geholpen worden -en wel direct. Gebeurt iets niet, dan grijpen ze naar andere methoden. Frustratie-agressie wordt een van de oorzaken van agressie en geweld genoemd. Daar ligt volgens Van Gool een opgave voor de overheid: beter luisteren wat er speelt in de samenleving, dat beter vertalen naar beleid en meer maatwerk en menselijke maat. Informateur Herman Tjeenk Willink schreef in zijn eindrapport dat de democratische rechtsstaat op vertrouwen geënt moet zijn, maar steeds meer gericht is op wantrouwen. Dat is een verkeerde ontwikkeling, het leidt tot onrust in de samenleving en agressie en geweld. Steun halen Onlangs maakte een burgemeester van een middelgrote stad zo’n staaltje van frustratie-agressie mee. Een man kwam aan het loket van de sociale dienst en zei: ‘Ik heb recht op een uitkering, Willem Alexander krijgt toch ook een uitkering?’ De ambtenaar viel even stil, waarop de man vervolgde: ‘Versta je me niet, ik praat toch geen Turks?’ En de man vervolgde: ‘Ik heb m’n vader op zijn sterfbed gezworen dat ik doorga met ons familiebedrijf op de markt. Ik heb gezegd: Pa, ik ga door tot de dag dat ik zelf met gestrekte oorlellen lig. Maar ik heb het niet gered. Ik ben overbodig geworden. En nu kom ik steun halen.’ Dreigende houding De ambtenaar onderbrak hem en zei: ‘U moet telefonisch een afspraak maken. Waarna de man zei:’ ‘Hoezo? Ik ben er nou toch?’ ‘Meneer, dat zijn de regels’, zei de ambtenaar koeltjes. De man ging schelden en nam vervolgens een dreigende houding aan, waarop de geschrokken ambtenaar snel de luxaflex achter het loket naar beneden deed. De burger werd nu echt giftig en wilde de ambtenaar over de balie trekken, maar ja, tegenwoordig is dat allemaal gepantserd glas, d’r zit alleen nog een open richeltje aan de onderkant. De man werd nu zó boos dat hij van de muur een brandslang pakte, uitrolde, de kraan open zette en vijf minuten lang voluit onder die richel door spoot. Iemand uit de rij achter hem zei dat hij beter kon weggaan want de politie was gebeld. Waarop de man triomfantelijk zei: ‘Bedankt voor de tip, maar ik wacht wel effe.’ Binnen vijf minuten kwam de gealarmeerde politie binnen en een agent riep: ‘Waar ben jíj mee verdorie bezig?’ Waarop de man zei: ‘Agent, hij heeft het aan ze eigen te danken. Ik zei dat ik me om wilde laten scholen tot brandweerman, maar hij geloofde me niet.’ De man werd ingerekend en onder luid protest meegenomen. Hij kreeg een proces verbaal voor belediging van een ambtenaar in functie en vernieling van gemeente-eigendom, totaal 450 euro. Hij betaalde maandelijks -van z’n uitkering, want die kreeg hij uiteindelijk wel.

De gemeenteraadsverkiezingen zijn alweer twee maanden geleden. In veel gemeenten zijn er inmiddels colleges gevormd, maar in veel gemeenten is men nog aan het onderhandelen. De gewoonte dat gemeenten verkenners, informateurs en formateurs inschakelen raakt steeds meer ingeburgerd en er hangt dikwijls een prestige omheen. Er gaan ook nu weer grote namen rond, zoals de voormalige vicevoorzitter van de Raad van State, CDA-er Piet Hein Donner die de vastgelopen collegeonderhandelingen in Den Haag moet vlottrekken. Politieke- en maatschappelijk antenne Steeds meer gemeenten maken bij de collegeonderhandelingen gebruik van een (externe) informateur. Bijvoorbeeld een oud-burgemeester, voormalig wethouder of oud-gemeentesecretaris. Het komt ook regelmatig voor dat gemeenten een burgemeester van een andere gemeente vragen om informateur te zijn. Een gemeente met veel en scherp debat vraagt om een ander soort informateur dan een gemeente waar partijen doorgaans gericht zijn op harmonie en samenwerking. Verschillende basiscompetenties en -vaardigheden zijn in elk geval van belang voor een informateur, evenals kennis van de Gemeentewet en het openbaar bestuur, maar ook ervaring met politieke processen en goede vergader- en leidinggevende kwaliteiten. Daarnaast moet een informateur een politieke en maatschappelijk antenne hebben en gericht zijn op verbinding en het bij elkaar brengen van partijen. Tenslotte een luisterend oor en sterke communicatieve vaardigheden, boven de partijen kunnen staan en knopen durven doorhakken. Eervol Zijn gemeenten daar nou veel geld aan kwijt? Door gemeenteraden worden vooraf nauwelijks afspraken gemaakt of geld gereserveerd voor de kosten van de college-onderhandelingen. Vooral (oud-) bestuurders blijken hun informatiewerk als eervol te beschouwen. De meeste volstaan daarom met een reiskostenvergoeding. Sommige informateurs voeren wel reiskosten, maar vragen geen honorarium. Toch gebeurt het wel dat er een vergoeding voor staat. Eigenlijk hangt dat van de fase af: voor een drukke fase met veel gesprekken zal de gemeente een professionele informateur halen die veel uren maakt. Dan zal er eerder sprake zijn van een vergoeding. Maar vaak is het meer voor de eer. Budgetten dikwijls niet geregeld Als informateur te worden gevraagd wordt veelal beschouwd als eervol werk. Ervoor betaald worden, is eerder uitzondering dan regel. Dat lijkt in veel gemeenten nog steeds het geval te zijn. De budgetten zijn dikwijls nog niet geregeld, maar de kosten worden in het algemeen onder de raad geboekt. Enkele gemeenten geven desgevraagd aan dat ze voor informateurs alleen de onkosten vergoeden. De prijs varieert van 100 tot zo’n 180 euro per uur. De meeste informateurs doen het pro deo, maar krijgen een vergoeding voor noodzakelijk gemaakte kosten of krijgen een cadeautje in de relatiesfeer. Ook leuk als een tastbare herinnering.

Plegen lijstduwers kiezersbedrog? Op die ene vraag, die elke verkiezingen weer opspeelt, heeft politicoloog Kristof Jacobs (Radboud Universiteit, Nijmegen) een genuanceerd antwoord. ‘Je hebt de principiële die vinden dat alle mensen op de lijst beschikbaar moeten zijn. Maar je hebt ook de pragmatici die vinden dat alle aandacht voor de raadsverkiezingen goed is. De opkomst bij raadsverkiezingen is laag, schommelt tussen de 50 en 60 procent, dus alle aandacht is welkom. Bovendien geven veel lijstduwers voor de verkiezingen al aan dat ze niet de politiek in willen, dus daar kan je als kiezer rekening mee houden.‘ Bestuurskundige Julien van Ostaaijen van de Universiteit van Tilburg, begrijpt wel dat sommigen het over kiezersbedrog hebben. ‘Het gaat er niet alleen om dat er op de laatste plaats een bekend persoon staat, maar dat de halve lijst tegenwoordig soms gevuld is met mensen die niet de politiek in willen. Dat geeft toch een verkeerd beeld? En ik ga er niet vanuit dat kiezers van al die mensen weten of ze wel of niet raadslid willen worden. Het zou goed zijn als de lijsten realistisch zijn: deze mensen gaan, als u op ze stemt, de raad in.’ Reclame-lokkers Eenlijstduweris eenverkiezingskandidaatnamens eenpolitieke partijdie naar verwachting veel stemmen zal trekken, maar op een (vrijwel) onverkiesbare plaats op de kandidatenlijst staat. Meestal gaat het om iemand die niet gekozenwilworden, maar wel wil bijdragen aan de populariteit van zijn of haar partij. Iemand die als lijstduwer gezien wordt, is vaak een bekende persoonlijkheid of populair politicus, die soms actief deelneemt aan deverkiezingscampagneen daarbij in de publiciteit treedt. Het fenomeen lijstduwers lokt bij iedere verkiezing discussies uit: zijn ze goed of fout voor het democratisch proces? Bijna altijd zijn het mensen die hun bekendheid inzetten om kiezers voor hun partij te strikken. De kandidaat zal waarschijnlijk geen lid worden van het gekozen orgaan vanwege de lage plaatsing op de lijst en wijst de functie over het algemeen af als hij voldoende voorkeurstemmen verzamelt voor een zetel. Het gaat dus om iemand die zich op een verkiezingslijst laat zetten maar niet gekozen wil worden. Dit zou als misleiding kunnen worden gezien, maar is het kiezersbedrog? Lijstduwers worden ook wel gezien als reclame-lokkers: je krijgt zelden wat wordt voorgehouden Eén meter en 70 centimeter In Den Haag hebben zich 21 partijen en 495 kandidaten gemeld voor de komende gemeenteraadsverkiezingen. Het Haagse stembiljet is één meter en 70 centimeter om alle namen een plekje te kunnen geven. Voor de liefhebbers is dat genieten, maar een hele opgave voor de tellers. De kiezer zal thuis de eettafel aan de kant moeten zetten om de kandidatenlijst uit te vouwen. Hij hecht vervolgens twee exemplaren met een nietmachine aan elkaar en heeft een uniek tweepersoons laken van papier. Partijen hebben in toenemende mate moeite om mensen te vinden. De meeste kandidatenlijsten geven dan ook een vertekend beeld. Veel kandidaten op de lijsten willen zelfs absoluut niet in de gemeenteraad plaatsnemen.Echte kandidaten weten dat het werk van een gemeenteraadslid best zwaar is. Lang vergaderen, kilometers papier doorploegen, energie geven, denkkracht en dat alles voor een bescheiden financiële tegemoetkoming.De gemeentelijke problematiek is ook wezenlijk veranderd. Het gaat allang niet meer om alleen leuke dingen. De overheid gooit het ene na het andere probleem over de schutting van gemeenten - met fors minder geld om die op te lossen. Raadsleden moeten zich buigen over taaie onderwerpen als de WMO, jeugdzorg, energietransitie, woonproblematiek en vooral het almaar stijgende nijpende tekort aan geld. Nepkandidaat De Leidse hoogleraar Politiek Gedrag en Kiezersonderzoek Joop van Holsteyn vindt Lijstduwers nepkandidaten. Hij stoort zich al jaren aan het fenomeen lijstduwer en vindt dat er niet lichtzinnig mee mag worden omgesprongen. ‘Als een (populair of bekend) politicus zijn steun voor zijn eigen partij wil laten blijken, zijn daar natuurlijk allerlei andere mogelijkheden voor, maar laat je dan niet op een kandidatenlijst zetten als je geen kandidaat wilt zijn. Het heet niet voor niets kandidatenlijst’. Bij Kamerverkiezingen is de toename van de voorkeurstemmen aanzienlijk: tegenwoordig stemt ongeveer één op elke vier à vijf kiezers niet op de nummer één van de lijst. Bij gemeenteraadsverkiezingen is de hoeveelheid voorkeurstemmen nog groter: bijna de helft. Overigens is er nauwelijks een zware reden voor het werken met lijstduwers, stelt Joop van Holsteyn, die de betekenis en het effect van lijstduwers onderzocht. Hij komt uit op 2% voorkeursstemmen op lijstduwers, enkele uitschieters daar gelaten. Zijn conclusie is, dat ook uit electorale overwegingen, het gebruiken van een lijstduwer niet nodig is. ‘Bekende Nederlanders op de kieslijsten laten zich lenen als reclamezuil voor hun partij, meer niet’. Daarmee is het verschijnsel lijstduwer volgens hem op beknopte wijze samengevat. Partijen trekken zich daarvan echter weinig aan. Het advies van de onderzoeker: ‘Stem vooral op wie je wenst te stemmen, maar doe het op een echte kandidaat en laat je niet verleiden door nepkandidaten vermomd als lijstduwers. Volksvertegenwoordiger zijn is een voornaam ambt, waarmee niet lichtzinnig mag worden omgesprongen’.