Poliflw

In de raad is een motie ingediend met betrekking tot een verzoek om als gemeente en met de regio opvang te organiseren voor de alleenstaande vluchtelingkinderen op de Griekse eilanden.

Na al de bijdragen over solidariteit en humanitair ga je je haast ongemakkelijk voelen.Waarom moet ONS College het voortouw nemen om dit allemaal te organiseren?Dit kost tijd en heeft financiële gevolgen!

In principe is het een landelijke aangelegenheid en al eerder bij dergelijke moties hebben we aangeven dat partijen hiervoor hun landelijke organisatie bij de 2e kamer in te brengen.We zijn niet persé tegen opvang, maar de lasten etc. moeten wel goed verdeeld worden en een landelijk beleid op zijn.

De gevraagde samenwerking in of met U16 is geen College aangelegenheid. De overheid (of COA) vraagt aan de gemeente of ze mogelijkheden hebben. Dit is de omgekeerde wereld.Wat gevraagd wordt heeft het college aangegeven dat ze dat al doen: aanspreken van andere gemeenten!

Verder is al aangehaald dat deze kinderen allemaal getraumatiseerd zijn en dus een rugzak nodig hebben. Dat komt dan weer ten laste van onze toch al onder druk staande zorg. Als je ze hierheen haalt moet je ook zorgen dat ze echt te helpen zijn, op het nivo zoals wij hier gewend zijn.Compensatie is geen vetpot, zoals met zoveel zaken die van het rijk naar ons toe komen. Daarom steunen we deze motie niet. 

Speerpunt in ons verkiezingsprogramma en het raadsbreed programma is gezonde financiën. Toch moet de gemeente Utrechtse Heuvelrug alweer bezuinigen en gaat de OZB fors omhoog. Dat zagen we in 2012 en 2015 ook. Is er dan niets veranderd? In een vierluik over financiën op orde gaan we daarop in.

Waar staan we nu en waar komen we vandaan. Wat deden we er aan en wat gaan we er aan doen. Het verhaal achter de cijfers. Schuld en investeren: wat is wijsheid. 

Sluitende begroting

Een sluitende begroting is een eerste indicatie voor financiën op orde: de gemeentelijke lasten in een jaar moetniet hoger zijn dan de gemeentelijke baten. Daarnaast moet de begroting structureel op orde zijn. Want als je een tekort één jaar oplost met eenmalige baten, dan komt het tekort het jaar erop net zo hard weer terug. Onderstaande grafiek toont het resultaat over de jaren 2013-2019.*

Na tekorten over 2013 en 2014 is er in 2015 en 2016 een positief resultaat. De begroting én de jaarrekening (werkelijkheid) is in die jaren netjes op orde. Vanaf 2017 is de jaarrekening echter weer negatief. Wat is de oorzaak hiervan? 

Jaarrekening 2017

In 2017 was het resultaat €4.189.000 negatief. Het tekort op het sociaal domein was €4.454.000. De overige taken in de begroting zijn 265.000 voordelig.

Gemeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Ook wel decentralisatie of transitie genoemd. Deze taken samen noemen we het sociaal domein. De vergoeding die de gemeenten uit Den Haag krijgt om deze taken over te nemen wordt ieder jaar minder. 

Jaarrekening 2018

In 2018 is het negatieve resultaat € 5.316.000. Dit negatieve resultaat wordt allereerst veroorzaakt door (afgerond) € 1,5 mln. voor de grondaankoop van het golfterrein (voortkomend uit de opheffing van stichting Zwem- en sportaccommodaties Doorn). Dit is een eenmalige last. Daarnaast miljoenenoverschrijding op het programma 5 (sociaal domein incl. nieuwe taken). Dit zijn zowel de bestaande als de nieuwe zorgtaken. Het is dus niet exact te zeggen welk deel van het tekort nu het gevolg van nieuwe taken zijn. Tussentijdse bestuursrapportage 2018 en jaarrekening 2018 noemt dit echt wel als de grootste verklaring van het tekort.

Tussentijdse rapportage 2019

In de eerste tussentijdse rapportage ging men uit van een tekort van €2.400.000. Maar gedurende het jaar is een kentering zichtbaar en is voor 2019 het verwachtte tekort €1.432.000. Als oorzaak wordt genoemd, we citeren de 2e bestuursrapportage: "Het afgelopen jaar heeft, onder andere vanwege de oplopende tekorten in het sociaal domein, en nieuwe taken in het kader van het Inter Bestuurlijk Programma (=IBP) vooral in het teken gestaan van het realiseren van een nieuw meerjarig financieel evenwicht. Dit was nodig omdat het Rijk de gemeente onvoldoende compenseert voor de uitvoering van bovengenoemde taken." Deze 2e rapportage is nog ter bespreking in de raad vandaar dat we nog geen oordeel geven en we alleen citeren wat het college meldt.

Vooruitzichten 2020-2023

Op basis van de oorspronkelijke raming (bij kadernota 2019) is er een tekort in 2020 van 6,6 miljoen. Dit komt voornamelijk door:

tekorten sociaal domein: 3 miljoen extra uitgaven gedurende het jaar als gevolg van raadsbesluiten: 500.000 loon- en prijseffecten (o.a. nieuwe CAO ambtenaren): 2 miljoen Invoering omgevingswet: 800.000 Energie en klimaatbeleid: 400.000 Overige nieuwe ontwikkelingen zijn per saldo 0 (zowel extra uitgaven 600.000 maar ook besparingen eerdere begrotingsmomenten afgelopen jaar) Extra kosten Basisregistratie Adressen en Gebouwen 70.000

Ontwikkeling reserves

Een andere indicatie voor financiën op orde is de stand van de reserves. De reserves zijn de buffer om tekorten op te vangen. Door lasten te betalen vanuit een reserve kun je een begroting sluitend krijgen maar wordt wel je buffer kleiner en dat geeft op langere termijn problemen. 

Reserves bestaan uit bestemmingsreserve (raad heeft al uitgave ervoor bedacht) en algemene reserve (buffer). Onderstaande grafiek toont het verloop van de reserves. 

In 2015 en 2016 was er een overschot. Dat verklaard grotendeels de stijging van de reserve in 2016 en 2017. We zien ook dat in 2013-2016 de bestemmingsreserves afgenomen zijn en de algemene reserve in 2013-2017 is toegenomen. Dat is een goed teken omdat voor de algemene reserve geen besteding voorzien is en voor de bestemmingsreserve wel. De buffer om tekorten op te vangen is dus groter. Maar we zien ook dat een tekort in 2017 direct tot een daling van de reserves in 2018 leidt. Drie keer een tekort zoals in 2017 en de reserve is op. Dat kunnen we ons dus niet veroorloven en een sluitende begroting is dus een must om de reserves op peil te houden.

Schulden

Een ander speerpunt binnen financiën op orde is het schuldniveau van de gemeente. Onderstaande grafiek toont de netto schuldquote georrigeerd voor verstrekte leningen.

De schuld blijft de komende jaren dus onder de VNG-norm. In deel 4 gaan we nader in op de schulden en hoe we deze moeten duiden, ook in relatie tot onze investeringen. 

Conclusie

We kunnen concluderen dat het gemeentelijk huishoudboekje zonder de nieuwe zorgtaken sinds 2015 structureel zo goed als sluitend is en de tekorten 2017-2019 voor het overgrote deel te maken hebben met de zorgtransitie en deels met een eenmalige aankoop. Natuurlijk zijn er ook in de begroting op de overige onderdelen extra uitgaven gedaan en is hier en daar een toename van de kosten te zien. Deze hebben we echter altijd grotendeels binnen de begroting op kunnen vangen. 

Helaas zijn er ook uitgaven gedaan en heeft de raad belissingen genomen die onsziens niet nodig waren. Denk aan de extra utigaven sportaccommodaties en de zwembadendiscussie. Het tekort had dus niet zo hoog hoeven te zijn en hadden we ook deels op kunnen vangen vanuit de algemene middelen door als raad minder verkistend te zijn. Uit deel 2 "Wat hebben we er aan gedaan en wat gaan we er aan doen" zal dat ook blijken. 

De stand van de reserves laat ook zien dat de gaten in de begroting zijn ook niet met buitensporig opsnoepen van reserves gedicht. Echter een tekort van 5 miljoen kan je maar 3 jaar hebben, dan is je totale reserve weg. Ingrijpen is daarom bittere noodzaak. 

De vooruitzichten zijn niet gunstig. Daarom zijn 2019 maar ook de komende jaren forse bezuinigingen en belastingverhoging voorzien. In het woensdag te verschijnen deel 2 "Financiën op orde : wat deden we er aan en wat gaan we er aan doen" gaan we daar nader op in.

 

* Alle cijfers zijn op basis van de jaarrekeningen 2014-2018, de begroting 2019-2022, de begroting 2020-2023 en de 2e bestuursrapportage 2019. Het jaar dat je een grafiek begint kan veelzeggend zijn voor het beeld wat je geeft. De keuze voor 2013 of 2014 als basisjaar voor grafieken is eenvoudig te verklaren: tot dat jaar gaat het huidige archief terug. Alle jaren daarvoor zitten in een ander archiefsysteem wat hiervoor niet is geraadpleegd. Alle genoemde bronnen zijn terug te vinden in het online gemeente archief. Ter info vermelden we nog dat een resultaat van een bepaald jaar  altijd pas het jaar erop aan de reserves toegevoegd wordt. Een positief resultaat in bijv. 2015 zorgt daarom in 2016 (o.a.) voor een stijging van de reserves.

** Dit is vanaf 2017 gedaan omdat dat het eerste jaar met een tekort is. Daarnaast zijn er sinds 2017 nieuwe regels voor verslaglegging. Daardoor zijn cijfers op een lager detailniveau van voor 2017 lastig te vergelijken met de cijfers vanaf 2017. 

 

Regionale energie strategie

Met 16 gemeenten, de provincie Utrecht en 4 waterschappen werken we regionaal samen.  Dit samenwerkingsverbond wordt U16 genoemd. Landelijk is een klimaatakkoord vastgesteld. Daarin is opgenomen dat de CO2 uitstoot gehalveerd moet zijn in 2030. Daarnaast moeten we in 2050 van het gas af zijn. Voor deze eerste doelstelling moet een klimaatstrategie opgesteld worden. Voor het van gas af plan is een warmtevisie nodig. 

Proces

Als U16 moeten we een zogheten bod doen waarin we uitwerken hoe we deze doelen willen behalen. Wel of niet windmolens? Waar zonnevelden? Hoeveel reductie door energiebesparing? Dat bod noemen we de regionale energie strategie. Daarvoor stellen we eerst een startnotitie op. In deze notitie staan de uitgangspunten om te komen tot deze strategie. Gemeenten zijn verplicht om dit als regio te doen. Doen we dit niet, dan bepaald de landelijke overheid hoe er invulling gegeven gaat worden aan deze doelstellingen. Deze notitie beschrijft vooral het proces. Daarnaast geven we daarmee toestemming er geld voor in te zetten. Tot slot wordt hiermee de intentie uitgesproken om met déze regio een bod te gaan doen.

Voor een conceptbod hebben we een halfjaar voor. Als de raden van de regio daar mee instemmen, hebben we vervolgens een jaar om een definitief bod op te stellen. We steunen een motie waarin we landelijk willen proberen om dit om te draaien: een jaar de tijd voor een conceptbod en een halfjaar voor het definitieve bod. Dan hebben we meer tijd in de voorbereiding, zodat er een beter conceptbod kan liggen.

Doelstelling CO2 vermindering

De startnotitie bevat goede uitgangspunten die we kunnen steunen. Wel zijn de ambities fors. Daarom taat voor ons bij de toetsing van het bod drie dingen voorop: haalbaarheid, betaalbaarheid en betrouwbaarheid. Wij vinden vooral het inzetten op energiebsparing en het behalen van de doelstelling CO2 reductie van belang. Daarbij volop inzetten op zon op dak, weghalen belemmerende regels en isolatie. We dienen daarom samen met anderen een motie (verzoek aan wethouder) in om meer in te zetten op zon op dak. Daarnaast steunen we de motie om nieuwe, innovatieve maatregelen en instrumenten te benutten en lokaal intwoners te betrekken. Die moeten er immers achter staan en meedoen.

Daarnaast niet alleen inzetten op CO2 reductie. Ook werk maken van klimaatadaptie. Dat wil zeggen het vermogen om om te gaan met het veranderende klimaat. Regenwater project in Amerongen is daar een mooi voorbeeld van. Daarin wordt de wateroverlast aangepakt, die ontstaat door kortere en hevigere regenbuien. Als we klimaatverandering niet volledig tegen kunnen gaan, moeten we er mee leren omgaan.

Doelstelling gasloos maken bebouwde omgeving

Wij hebben echter grote twijfels ten aanzien van nut en noodzaak om de bebouwde omgeving van het gas af te halen. Willen dat we de ambities daarin beperken tot wat wettelijk moet en weinig prioriteit hieraan geven. Verbazend hoe klakkeloos de raad hierin meegaat. Immers, de impact hiervan is enorm. De onderbouwing is vooral gebasseerd op emoties over het Groningse gasdebacle. Kunnen immers ook gas importeren. Apart dat voor deze grondstof opeens wordt geroepen niet afhankelijk te willen zijn van het buitenland. Voor tal van andere grondstoffen geldt dit niet. Daar importeren we wel massaal uit het buitenland. En spreken geen ambitie uit om daar van af te gaan. Maar de gemeente moet helaas uitvoering geven aan het landelijk beleid. Zo werkt dat in een democratie waar de overheid hoger staat dan de lokale gemeenteraad.

Overige aandachtspunten

Een ander punt waar we aandacht voor vroegen is dat de wethouder zo snel mogelijk helderheid geeft. Helderheid over de voorwaarden waarbinnen energie opwekking mogelijk moet zijn. Wanneer staan we bijvoorbeeld zonnevelden toe? Wat zijn daar voor de regels? Daar moet de rgemeenteraad snel een uitspraak over doen. Er zijn al ondernemers en inwoners die met plannen bezig zijn en nu geen duidelijkheid hierover hebben.

Tenslotte was er nog een motie met een verzoek voor een lokaal klimaatakkoord. Dat lijkt ons geen goed plan. De doelstellingen zijn landelijk al geformuleerd. Daarnaast vraagt dit ook weer inzet van ambtenaren. Alles wat inzetten voor plannen maken kunnen we niet inzetten voor het nemen van daadwerkelijke maatregelen. Deze motie is tot slot wat te vroeg. Immers nog niet geheel duidelijk hoe het bod er uit ziet.  De motie hebben we daarom niet gesteund.

 

Wat is er aan de hand? 

De gemeente Utrechtse Heuvelrug staat voor een forse bezuiniginsopgave om de begroting voor 2020 sluitend te krijgen, voornamelijk vanwege grote tekorten in het sociale domein. Het minsterie stelt te weinig budget beschikbaar aan de gemeente om deze taken behoorlijk uit te kunnnen voeren. Daarom moet de gemeente zelf daar geld voor vinden door extra bezuinigingen of belastingverhogingen. 

Welke participatie heeft er plaatsgehad? 

Er is een enquête gehouden, er was een online dialoog op 6 mei, er zijn gesprekken op straat geweest en op 9 mei was een bijeenkomst in het cultuurhuis om inwoners te vragen naar hun mening over bezuinigingen en belastingverhogingen. 

Waar vindt ik de uitkomsten van de participatie?

De uitkomsten hiervan vindt u terug op de website van de gemeente. 

Hoe nu verder? 

Het college gaat aan de slag om met deze input inwoners om de kadernota, dat wil zeggen de beleidsmatige uitgangspunten voor de begroting 2020, op te stellen. Deze zal in juni/juli in de raad worden besproken. Als SGP zullen we dan beoordelen of we de resultaten van de participatie voldoende zien terugkomen. 

Vervolgens gaat het college aan de slag om op basis van deze uitgangspunten een begroting op te stellen. Dat is een gedetailleerde uitwerking van de kadernota. In oktober/november wordt deze begroting vastgesteld in lijn met de vastgestelde kaders.

Spannend is of In de tussentijd het ministerie nog met extra geld over de brug komt. Daar moet voor november dus duidelijkheid over zijn, omdat dan definitief de begroting voor 2020 en verder wordt vastgesteld. 

 

Donderdag 7 februari 2019 vergaderde de gemeenteraad. Bekijk hier de uitslag. 

 

Donderdag 7 februari 2019 vergaderde de gemeenteraad. Bekijk hier de uitslag. 

 

Donderdag 8 november vergaderde de gemeenteraad. Lees de uitslag hier.

 

Donderdag 8 november vergaderde de gemeenteraad. Lees de uitslag hier.

 

Als gemeenteraad van Utrechtse Heuvelrug hebben wij een raadsprogramma voor de komende 4 jaar tot stand gebracht. In dit programma hebben wij onze speerpunten voor de komende 4 jaar beschreven, waarop de fracties hun consent hebben gegeven.

Daarbij hebben wij de focus gelegd op zaken die wij anders willen gaan doen, willen intensiveren of juist afbouwen. U treft in dit programma dan ook geen volledige beschrijving aan van alle gemeentelijke beleidsvelden en taken. Zaken die wij ongewijzigd voortzetten, of waar wij überhaupt geen of minimale beleidsvrijheid in hebben, worden niet of slechts summier aangehaald in dit programma. Dat doet uiteraard niets af aan het belang van deze taken, die vaak juist de basis vormen van onze gemeentelijke dienstverlening.

Het programma is tot stand gekomen in een serie intensieve openbare gesprekken die wij als gemeenteraad met elkaar gevoerd hebben. Dit raadsprogramma formuleert de kaders voor het te vormen college.

De focus voor de gemeente ligt de komende vier jaar op:

Gezonde financiën Duurzaamheid Zorg voor iedereen Wonen En dat samen met de inwoners vormgeven

Lees hier het totale raadspromma.