Poliflw

Door Don Ceder op 24 juni 2021 om 10:44

Staatssecretaris moet in schrijnende asielzaken weer kunnen afwijken

Asieladvocaten, hoogleraren en wetenschappers kwamen in april met een zorgelijke waarschuwing. Er is sprake van een groot, ongehoord onrecht in asielprocedures. De misstanden rond de beoordeling van asielzaken hebben, zo schrijven zij, parallellen met de toeslagenaffaire. Om dit te staven kwamen de advocaten met een zwartboek vol schrijnende voorbeelden. Ze schetsen het beeld van een IND die onbuigzaam vasthoudt aan regels en de menselijke maat volledig uit het oog verliest.

De verschrikkelijke gevolgen van de toeslagenaffaire hebben voor een nieuw bewustzijn gezorgd in politiek Den Haag. Hoe voorkomen we dat iemand wordt vermalen in bureaucratie? Dat regels belangrijker zijn dan mensen? Belangrijke vragen, waarbij het vooral belangrijk is dat ze van een concreet antwoord worden voorzien. Laten we bij het zoeken naar de menselijke maat het vreemdelingenrecht niet vergeten.

Een deel van dat antwoord is mijns inziens dat de discretionaire bevoegdheid van de bewindspersoon moet terugkeren. Voorheen kon de staatssecretaris in schrijnende gevallen besluiten dat iemand die was afgewezen in de asielprocedure tóch in Nederland kon blijven. Door het politieke compromis dat we rondom het Kinderpardon sloten, verviel deze bevoegdheid. De mogelijkheid om een uitzondering te maken bij strakke regels blijft echter broodnodig. Voorbeelden zijn er genoeg. Als evident is dat regels onrechtvaardig voor iemand uitpakken, moet er ruimte zijn voor barmhartigheid en om af te wijken, al bij de eerste procedure.

Toen de discretionaire bevoegdheid nog bestond, kon deze op kritiek rekenen. Het zou, aldus critici, niet passen bij onze rechtsstaat om na een rechterlijke procedure de toetsing nog eens over te doen via de politiek. Dat zou asielzoekers aanmoedigen om de media op te zoeken, terwijl mensen die dat niet lukt, worden benadeeld. De terugkeer van de discretionaire bevoegdheid is ook niet de enige oplossing. Het ontslaat ons niet van de plicht te kijken hoe asielprocedures rechtvaardiger kunnen.

In de afgelopen maanden hebben schrijnende asielzaken opnieuw een gezicht gekregen. Dan denk ik bijvoorbeeld aan Davit en Nunë, twee kinderen uit Groningen, die uitgezet dreigen te worden omdat ze niet zouden voldoen aan het zogeheten ‘beschikbaarheidscriterium’ bij asielprocedures. Volgens de IND waren ze namelijk niet ‘in beeld’. Dit wekt verbazing, aangezien de kinderen bijvoorbeeld wél bekend waren bij de burgemeester en andere organisaties.

Dit voorbeeld roept de vraag op of het beschikbaarheidscriterium op deze manier niet te strikt wordt gehanteerd. Het lijkt duidelijk dat als asielzoekers bij andere instanties naast de IND in beeld waren, er gewoon aan is voldaan. Bovendien vraag ik me af of je überhaupt van jonge kinderen kan vragen ‘beschikbaar’ te zijn. Kan je hen daar verantwoordelijk voor houden? Dit voorbeeld laat zien dat het goed is om de uitvoering van het vreemdelingenrecht tegen het licht te houden.

Vandaag gaan we, naar aanleiding van het zwartboek van de asieladvocaten, daarom in de Tweede Kamer in gesprek over maatwerk en uitvoering van het vreemdelingenrecht. We spreken met onder andere hoogleraren, maatschappelijke organisaties en de IND. Samen met mijn collega’s en experts hoop ik zo te kijken hoe we tot asielprocedures komen die écht recht doen aan mensen. Dat betekent niet dat iedereen automatisch in Nederland zou moeten blijven.

Het gaat om rechtvaardig beleid met oog voor de meest schrijnende gevallen. Zo is het vreemdelingenrecht bedoeld. De terugkeer van de discretionaire bevoegdheid is daarbij geen silver bullet, maar een noodzakelijk ventiel als regels onverhoopt anders uitpakken dan bedoeld.

Dit opiniestuk verscheen eerder in Trouw.

Door Gert-Jan Segers op 19 februari 2019 08:36

‘Is het niet veel moeilijker om regeringsverantwoordelijkheid te dragen en is het niet veiliger om gewoon in de oppositie te kunnen zeggen wat je vindt?’ Een voorganger stelde me vorige week de vraag die me vaker wordt gesteld.

En als een predikant dat doet, geeft me dat de mooie gelegenheid om te verwijzen naar zijn verre collega Dietrich Bonhoeffer. Die had in het Duitsland van de jaren dertig en veertig ook voor veiligheid kunnen kiezen. De veiligheid van de pastorie en van tijdloze, pijnloze preken. Hij had zijn mond kunnen houden over de Jodenvervolging. Hij had ervoor kunnen kiezen om zijn handen niet te bezoedelen. Toch koos Bonhoeffer ervoor deel te nemen aan een samenzwering tegen Hitler en was hij zelfs bereid om in het ultieme geval de trekker over te halen. ‘We moeten niet alleen maar pleisters plakken op de wonden van slachtoffers, maar we moeten een stok steken in het wiel van het kwaad zelf’, vond hij. En: ‘Niets doen is soms slechter dan iets doen.’ Toen ik Bonhoeffers keuzes een keer toelichtte tegenover Egyptische christelijke studenten – bij wie Hitler en Duitsland ver van hun bed af staan – waren ze geschokt. ‘Was hij echt een christen?’, vroegen ze zich hardop af. Het deed me beseffen hoezeer ik naar Bonhoeffer kijk met de kennis van nu en hoe schokkend Bonhoeffers keuzes toen moeten zijn geweest.

Een politicus is altijd verantwoordelijk. Zowel voor de machtspositie die hij heeft, als voor de gevolgen van het afzien van kabinetsdeelname en voor de ruimte die hij daarmee geeft aan anderen die wel toehappen. Hij is verantwoordelijk voor een regeerakkoord met plussen en minnen zoals bij medische ethiek. Maar hij is dat ook als hij terugdeinst voor het compromis en daarmee de vloer geeft aan een meerderheid die wél een wettelijke regeling voor Voltooid Leven wil en die alles zal doen om Siriz het werken onmogelijk te maken. Een politicus is verantwoordelijk voor wat hij doet, maar ook voor wat hij nalaat en laat gebeuren. Er is nooit een veilige optie. Bij geen enkele keus houdt hij schone handen. Bonhoeffer zei – in veel dramatischer omstandigheden, maar toch – dat als hij nu zou vluchten voor de strijd tegen het kwaad van zijn tijd en niet voor Joden opkwam, hij na de oorlog niet het recht zou hebben het evangelie te verkondigen. Je kunt alleen met goed fatsoen getuigen van waar je ten diepste in gelooft, als je in de barre werkelijkheid van het hier en nu ook echt doet wat je kunt.

dedain voor het compromis

In de vraag ‘is het niet veiliger in de oppositie?’ proef ik soms ook iets van dedain voor het compromis. Voor het gemodder in het politieke midden. Het laat iets zien van de aantrekkingskracht van de flanken, van het veelbelovende alternatief. Daarvandaan komt de aanklacht dat politici van het midden niet deugen, dat ze het allemaal voor zichzelf doen en dat hun compromissen zwak afsteken bij het meeslepende alternatief. Daarvandaan komt de belofte dat alles anders wordt als die ene flankpartij het voor het zeggen krijgt. Het is een messiaans visioen dat snaren raakt in de harten van mensen die verlangen naar de terugkeer naar het verloren paradijs. En zo kan de mannetjesmakerij op de flanken gemakkelijk ontaarden in afgoderij. We zien het gebeuren. Het zijn de verlossers van Turkije, Brazilië, Amerika, van de brexit, die alles beloven, steun krijgen, maar vroeg of laat hun land verdeeld en verzwakt achterlaten. Deze schepen zullen stranden en ons waarschuwen voor de valse messiassen.

Ik heb mijn dromen, mijn idealen. Sommige zijn zelfs Messiaans en gaan over een vrederijk dat nog moet komen. Juist daardoor weet ik dat ík de wereld niet kan verlossen, niet hoef te verlossen. Daarom geloof ik dat we alleen beetje bij beetje iets kunnen laten zien van een wereld die nog moet komen. Een vrederijk waarin alles wat nu stuk is, weer heel wordt gemaakt. Alleen zo horen we de echo van een melodie we nog niet kennen (C.S. Lewis). En uit wantrouwen in aardse verlossers geloof ik in overleg, gematigdheid, tegenspraak en samenwerking met alle mensen van goede wil. En daarom doe ik wat ik kan in het hier en nu, is niets doen geen optie en kies ik voor gemodder in het midden.

Deze column verscheen vandaag ook in het Nederlands Dagblad

Vorige week bezocht Joël Voordewind het Griekse eiland Lesbos om met eigen ogen de dramatische situatie te zien waarin de mensen daar verkeren. Lees hier het verslag dat hij samen met een collega Kamerlid schreef: https://www.christenunie.nl/blog/2019/02/18/Opvang-op-Lesbos-moet-beter-de-Europese-Commissie-moet-in-actie-komen.-Turkije-deal-werkt-niet-goed

Photos from ChristenUnie's post